WYBRANE ZAGADNIENIA MAKROEKONOMII MIKROEKONOMIA Dziedzina ekonomii ktra zajmuje

WYBRANE ZAGADNIENIA MAKROEKONOMII

MIKROEKONOMIA Dziedzina ekonomii, która zajmuje się badaniem pojedynczych rynków oraz zachowań poszczególnych podmiotów gospodarujących na tych rynkach.

MAKROEKONOMIA Dziedzina ekonomii, która zajmuje się badaniem całej gospodarki narodowej oraz jej najważniejszych części. Przedmiotem jej zainteresowania jest przede wszystkim określenie tego, w jaki sposób tworzy się dochód narodowy (i jak dokonuje się jego podziału), jak również zagadnienia związane z pieniądzem, inflacją, bezrobociem, budżetem państwa, itp.

MIERNIKI MAKROEKONOMICZNE Cały czas trwają dyskusje na temat pogłębiającego się bezrobocia, wzrostu cen, niepełnego wykorzystania mocy produkcyjnych oraz obniżenia tempa wzrostu gospodarczego, czyli inaczej mówiąc na temat poziomu dobrobytu społecznego. Aby przeanalizować te problemy musimy posługiwać się odpowiednimi miernikami, których dobór jest niezmiernie ważny ponieważ błędne lub niedokładne pomiary mogą zniekształcić rzeczywisty obraz gospodarki, a tym samym wpłynąć na niewłaściwy wybór kierunków polityki gospodarczej rządu.

MIERNIKI MAKROEKONOMICZNE Podstawowymi miernikami makroekonomicznymi są: • Produkt narodowy brutto - PNB (gross national product GNP) • Produkt krajowy brutto – PKB (gross domestic product GDP) • Produkt narodowy netto – PNN (net national product NNP) • Dochód narodowy wg czynników wytwórczych – DNCW • Osobiste dochody ludności – ODL (personal income PI) • Dyspozycyjny dochód ludności – DDL (disposable personal income DPI)

MIERNIKI MAKROEKONOMICZNE Produkt narodowy brutto - PNB Jest to pieniężny wyraz bieżącej wartości rynkowej wszystkich dóbr i usług finalnych, wytworzonych w gospodarce w danym okresie (w ciągu roku). Ich wartość jest wyrażona wg bieżących cen rynkowych. Ponieważ firmy i obywatele danego kraju mogą przejawiać swoją aktywność za granicą i uzyskiwane tam dochody przywozić do kraju ojczystego, a obywatele innych krajów mogą pracować w danym kraju i osiągane dochody wywozić z kolei do swoich krajów należy wprowadzić dwa pojęcia: produkt krajowy brutto i dochody netto z tytułu własności lub pracy za granicą.

MIERNIKI MAKROEKONOMICZNE Produkt krajowy brutto – PKB Jest miarą produkcji wytworzonej przez czynniki wytwórcze, zlokalizowane na terytorium danego kraju, niezależnie od tego kto jest ich właścicielem. Dochody netto z tytułu własności lub pracy za granicą jest to różnica między dochodami otrzymanymi z tytułu własności i pracy za granicą a dochodami wypłaconymi z tego samego tytułu cudzoziemcom.

MIERNIKI MAKROEKONOMICZNE Produkt narodowy netto – PNN To PNB pomniejszony o odpisy amortyzacyjne. Ponieważ wszystkie w/w wielkości produktu są wyrażone w cenach rynkowych, w których jest zawarty podatek pośredni (od wartości dodanej). Ten podatek pośredni ma charakter cenotwórczy stąd też potrzeba ustalenia miernika wyrażonego w cenach wytwórczych

MIERNIKI MAKROEKONOMICZNE Dochód narodowy wg czynników wytwórczych – DNCW Jest on mniejszy od PNN o wielkość podatków pośrednich. Dochód narodowy obejmuje całość dochodów wypłaconych za wykorzystanie czynników wytwórczych ich właścicielom w określonym czasie. Tymi czynnikami są kapitał (procent), ziemia (renta) i praca (płaca).

MIERNIKI MAKROEKONOMICZNE Osobiste dochody ludności – ODL Jest to ta część dochodu narodowego, która pozostaje po potrąceniu nierozdzielnych zysków, przeznaczonych na rozwój przedsiębiorstwa oraz po spłaceniu podatków od dochodów przedsiębiorstwa do budżetu państwa. Jednocześnie ODL jest powiększony o różnego rodzaju transfery z budżetu państwa na rzecz ludności (emerytury, renty, zasiłki, socjal dla ubogich, stypendia, itp. )

MIERNIKI MAKROEKONOMICZNE ODL podlegają bezpośredniemu opodatkowaniu, po którym pozostaje Dyspozycyjny dochód ludności – DDL Są to dochody osobiste pomniejszone o kwotę podatków osobistych. Reprezentuje on potencjalną siłę nabywczą społeczeństwa.

PIENIĄDZ W GOSPODARCE Pieniądz to towar powszechnie akceptowany, za pomocą którego dokonujemy płatności za dostarczone dobra lub wywiązujemy się ze zobowiązań. Przy jego pomocy możemy dokonywać podziału wypracowanego przez społeczeństwo dochodu, możemy nabywać określone dobra i usługi, gromadzić siłę nabywczą na przyszłość, czyli oszczędzać.

FUNKCJE PIENIĄDZA • środek wymiany – zastępuje wymiany barterowe - pośrednictwo w transakcjach; • jednostka rozrachunkowa (miernik wartości) – w jednostkach pieniężnych podawane są ceny dóbr i prowadzone rozliczenia; • środek tezauryzacji – przechowywanie wartości (gromadzenie oszczędności); • środek odroczonych płatności – może być wykorzystany jako miernik za pomocą którego określa się w umowach wartość pożyczek, płac itp. ; • pieniądz międzynarodowy

PODAŻ PIENIĄDZA M 0 = C +R gdzie C –gotówka, R – rezerwy R = r D gdzie r – stopa rezerw obowiązkowych, D – zasób depozytu gotówka C = c D gdzie c – współczynnik zapotrzebowania na gotówkę

MNOŻNIK BAZY MONETARNEJ jeśli M 0 = C + R = c. D + r. D = (c + r) D a M = C + D = c. D + D = (1 + c) D to M: M 0 = (1 + c) D / (c + r) D = (1 + c) / (c + r) lub M = ((1 + c)/(c + r)) / M 0

INFLACJA Jest to proces trwałego ogólnego wzrostu poziomu cen towarów, usług i czynników produkcji w gospodarce. Proces odwrotny do deflacja. Inflacja ma miejsce gdy trwały wzrost cen wielu dóbr i usług nie jest równoważny spadkiem cen innych dóbr i usług. Bezpośrednim skutkiem inflacji jest spadek siły nabywczej pieniądza. Oznacza to, że na skutek inflacji, za tę samą kwotę pieniężną możemy kupić mniejszą ilość wcześniej nabywanych dóbr.

PRZYCZYNY INFLACJI Inflacja popytowa gdy globalny popyt będzie większy niż globalna podaż (przy pełnym zatrudnieniu), wzrośnie cena dóbr, które gospodarka może wyprodukować. Jest to zjawisko spadku siły nabywczej pieniądza (wzrostu cen w gospodarce), zachodzące gdy podaż pieniędzy na rynku przekracza wartość towarów i usług. W sytuacji wzrostu ilości pieniądza na rynku, cena równowagi między popytem a podażą stabilizuje się na wyższym poziomie.

PRZYCZYNY INFLACJI Inflacja podażowa gwałtowny wzrost kosztów produkcji (np. w wyniku wzrostu cen ropy naftowej lub wzrostu płac) powoduje obniżenie podaży dóbr, co przekłada się na wzrost ich cen. Inflacja kosztowa jest rodzajem inflacji podażowej - jest efektem ogólnego wzrostu kosztów albo naturalnego bądź sztucznego ograniczania globalnej podaży na rynku przy stałym popycie globalnym. Ten rodzaj inflacji jest spowodowany wzrostem każdego ze składników kosztów (przy założeniu, że pozostałe nie ulegają zmniejszeniu. Przyczyną zwiększenia się kosztów może być wytwarzanie w nieoptymalnej skali produkcji lub wysokie koszty stałe przy niewykorzystanych zdolnościach produkcyjnych, a także podniesienie podatków (nie są składnikiem kosztów, ale uwzględnia się je w kalkulacji cen).

DEFLATOR wyraża stosunek kosztu nabycia dóbr i usług finalnych, uwzględnionych w PNB w określonym roku do kosztu nabycia tych samych pozycji w roku bazowym. Jeżeli cena węgla wzrosła w latach 1980 -1991 o 50%, to wskaźnik ceny węgla w 1991 r. wynosi 1, 5, czyli wartość bieżąca węgla wydobytego w 1991 r należy podzielić przez 1, 5. PNB liczony w cenach bieżących nazywamy nominalnym PNB, a gdy podzielimy go przez delator, otrzymamy realny PNB, tak więc realny PNB jest to PNB liczony w cenach stałych.

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ katarzynapus@wp. pl tel. 602 430 456