Wpyw regulacji prawnych na dziaalno firm leasingowych i

Wpływ regulacji prawnych na działalność firm leasingowych i ich klientów Marta Szafarowska Warszawa, 22 listopada 2011 r. 1

Agenda Ø Używanie samochodu w firmie – stan obecny i przyszłość Ø Opodatkowanie obrotu wierzytelnościami najnowszego orzecznictwa ETS w świetle Ø Leasing konsumencki w świetle znowelizowanej ustawy o kredycie konsumenckim Ø Planowane zmiany podatkowe w 2012 roku 2

Odliczanie podatku VAT – samochody osobowe (1) Art. 86 ust. 1 ustawy o VAT: W zakresie, w jakim towary i usługi są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych, podatnikowi, o którym mowa w art. 15, przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego Uwaga! W okresie 1. 01. 2011 -31. 12. 2012 - wprowadzono ograniczenia: Ø w przypadku nabycia samochodów osobowych oraz innych pojazdów samochodowych o dopuszczalnej masie całkowitej nieprzekraczającej 3, 5 tony kwotę podatku naliczonego, stanowi 60 % kwoty podatku nie więcej jednak niż 6. 000 zł (art. 3 ust. 1 ustawy nowelizującej z 16 grudnia 2010 r. Dz. U. Nr 247, poz. 1652) Ø odliczenia podatku naliczonego nie stosuje się do nabywanych przez podatnika paliw silnikowych, oleju napędowego oraz gazu, wykorzystywanych do napędu samochodów osobowych oraz innych pojazdów samochodowych, o których mowa w art. 3 ust. 1. (art. 4 ustawy nowelizującej z 16 grudnia 2010 r. ) 3

Odliczanie podatku VAT – samochody osobowe (2) Ograniczenie w prawie do odliczenia NIE dotyczy przypadków, gdy przedmiotem działalności podatnika jest: Ø odprzedaż samochodów (pojazdów) lub Ø oddanie w odpłatne używanie samochodów (pojazdów) na podstawie umowy najmu, dzierżawy, leasingu lub innych umów o podobnym charakterze i te samochody (pojazdy) są przez podatnika przeznaczone wyłącznie do wykorzystania na te cele przez okres nie krótszy niż sześć miesięcy. „Tego rodzaju działalność powinna być przez podatnika rzeczywiście prowadzona albo też co najmniej z okoliczności towarzyszących nabyciu samochodów powinno wynikać, że podatnik miał zamiar podjąć tego rodzaju działalność” (interpretacja indywidualna Dyrektora IS w Łodzi nr IPTPP 2/443268/11 -5/JN z 22 września 2011 r. ) 4

Odliczanie podatku VAT – samochody osobowe (3) Od 1 stycznia 2013 r. : Ø ograniczenie w prawie do odliczenia NIE będzie dotyczyć pojazdów samochodowych, w których liczba miejsc (siedzeń) łącznie z miejscem dla kierowcy wynosi: • 1 - jeżeli dopuszczalna ładowność jest równa lub większa niż 425 kg, • 2 - jeżeli dopuszczalna ładowność jest równa lub większa niż 493 kg, • 3 lub więcej - jeżeli dopuszczalna ładowność jest równa lub większa niż 500 kg Ø ograniczenie w prawie do odliczenia NIE będzie dotyczyć przypadków, gdy: • odprzedaż lub • oddanie w odpłatne używanie tych samochodów (pojazdów) na podstawie umowy najmu, dzierżawy, leasingu lub innych umów o podobnym charakterze - stanowi przedmiot działalności podatnika 5

Odliczanie podatku VAT – samochody osobowe (4) Od 1 stycznia 2013 r. : • Dopuszczalna ładowność pojazdów oraz liczba miejsc (siedzeń) określona jest na podstawie wyciągu ze świadectwa homologacji lub odpisu decyzji zwalniającej z obowiązku uzyskania świadectwa homologacji, wydawanych zgodnie z przepisami prawa o ruchu drogowym. (art. 86 a ust. 4 obowiązujący od 1. 01. 2013 r. ). • Samochody, które w wyciągu ze świadectwa homologacji nie mają określonej dopuszczalnej ładowności lub liczby miejsc, uznaje się również za samochody osobowe. 6

Sprzedaż samochodów używanych – VAT marża (1) Zwolnienie od podatku VAT sprzedaży pojazdów używanych: Ø dostawa samochodów osobowych i innych pojazdów samochodowych przez podatników, którym przy nabyciu tych samochodów i pojazdów przysługiwało prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego w wysokości 50% lub 60% kwoty podatku (nie więcej jednak niż odpowiednio 5. 000 zł lub 6. 000 zł) - jest zwolniona od podatku jeżeli te samochody i pojazdy są towarami używanymi (§ 13 ust. 1 pkt 5 rozporządzenia MF z 4 kwietnia 2011 r. Dz. U. Nr 73, poz. 392) Ø definicja towarów używanych - ruchomości, których okres używania przez podatnika dokonującego ich dostawy wyniósł co najmniej pół roku po nabyciu prawa do rozporządzania tymi towarami jak właściciel (art. 43 ust. 2 ustawy o VAT) Skutki: Ø sprzedaż zwolniona od podatku VAT Ø brak zwolnienia przy leasingu operacyjnym (brak przejścia prawa do rozporządzania) 7

Sprzedaż samochodów używanych – VAT marża (2) • Opodatkowanie na zasadzie marzy dotyczy dostawy towarów używanych, które podatnik nabył od (m. in. ): – podatników, o których mowa w art. 15, jeżeli dostawa tych towarów była zwolniona od podatku na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 2 (tj. zwolnienie od VAT dla towarów używanych, przy nabyciu których w ogóle nie przysługiwało podatnikowi prawo do odliczenia VAT) • W przypadku samochodów używanych podlegających zwolnieniu od VAT na podstawie przepisów rozporządzenia Ministra Finansów (możliwość sprzedaży z zastosowaniem zwolnienia w przypadku odliczenia VAT na poziomie 50% lub 60% VAT przy nabyciu) nie można zastosować opodatkowania na podstawie marży. 8

Nieodpłatne świadczenie usług (1) • Art. 8 ust. 2 ustawy o VAT - od 1. 04. 2011 r. za odpłatne świadczenie usług uznaje się także: (1) użycie towarów stanowiących część przedsiębiorstwa podatnika do celów innych niż działalność gospodarcza podatnika, w tym w szczególności do celów osobistych podatnika lub jego pracowników, etc. - jeżeli podatnikowi przysługiwało, w całości lub w części, prawo do odliczenia podatku naliczonego przy nabyciu tych towarów; (2) nieodpłatne świadczenie usług na cele osobiste podatnika lub jego pracowników, etc. oraz – wszelkie inne nieodpłatne świadczenie usług do celów innych niż działalność gospodarcza podatnika.

Nieodpłatne świadczenie usług (2) • Do 31 grudnia 2012 r. nie stosuje się art. 8 ust. 2 ustawy o VAT, w przypadku wykorzystywania przez podatnika samochodów osobowych oraz innych pojazdów samochodowych na cele niezwiązane z prowadzeniem przedsiębiorstwa (np. na cele prywatne pracowników). • Ustawa z 15. 04. 2011 r. o zmianie ustawy o rachunkowości i innych ustaw (art. 6): – Do 31 grudnia 2012 r. nie stosuje się art. 8 ust. 2 ustawy o VAT w przypadku wykorzystywania przez podatnika, na cele niezwiązane z prowadzeniem przedsiębiorstwa, samochodów osobowych oraz innych pojazdów samochodowych, przy nabyciu których kwotę podatku naliczonego stanowiło 50 % lub 60 % kwoty podatku, nie więcej jednak niż odpowiednio 5. 000 zł lub 6. 000 zł. – Zgodnie z ustawą – powyższe przepisy wchodzą w życie z mocą od dnia 1 stycznia 2011 r.

Ubezpieczenie towarzyszące leasingowi Ø Uchwała NSA z 8 listopada 2010 r. (I FPS 3/10): • koszty ubezpieczenia przedmiotu leasingu na gruncie VAT stanowią obrót opodatkowany stawką właściwą dla świadczonej usługi leasingu • usługa kompleksowa (ubezpieczenie stanowi jedynie element usługi leasingowej) • kluczowy jest aspekt ekonomiczny i cel danej czynności, usługa ubezpieczenie pozwala na lepsze korzystanie z usługi leasingu Ø Postanowienie NSA z 7 kwietnia 2011 r. (I FSK 460/10) pytanie prejudycjalne do Trybunału Sprawiedliwości UE: • czy przepisy unijne należy interpretować w ten sposób, że usługę ubezpieczenia przedmiotu leasingu oraz usługę leasingu należy traktować jako: – niezależne usługi odrębne, – czy też jako jedno świadczenie złożone o charakterze kompleksowym (kompleksową usługę złożoną) • a w przypadku uznania odrębności tych usług, czy usługa ubezpieczeniowa korzystać będzie przy dalszej refakturze ze zwolnienia przedmiotowego od VAT 11

Opodatkowanie obrotu wierzytelnościami (1) • • Artykuł 135 ust. 1 lit. d) Dyrektywy 2006/112: państwa członkowskie zwalniają transakcje, łącznie z pośrednictwem, dotyczące rachunków depozytowych, rachunków bieżących, płatności, przelewów, długów, czeków i innych zbywalnych instrumentów finansowych, z wyłączeniem windykacji należności. • • Art. 43 ust. 1 ustawy o VAT zwolnieniu od podatku VAT podlegają usługi w zakresie depozytów środków pieniężnych, prowadzenia rachunków pieniężnych, wszelkiego rodzaju transakcji płatniczych, przekazów i transferów pieniężnych, długów, czeków i weksli • Usługi wyłączone ze zwolnienia od podatku VAT: • czynności ściągania długów, w tym factoringu 12

Opodatkowanie obrotu wierzytelnościami (2) Ø Wątpliwości czy dla celów podatku VAT nabycie wierzytelności w drodze przelewu (cesji) należy uznać za: ü usługę podlegającą zwolnieniu od podatku VAT? ü usługę ściągania długów lub factoringu podlegające opodatkowaniu VAT według stawki podstawowej (23%)? ü czynność wyłączoną z opodatkowania VAT? ` Ø NSA postanowieniem z 29 kwietnia 2010 r. (sygn. akt I FSK 375/09) przekazał powyższą kwestię do rozpoznania składowi siedmiu sędziów NSA. Zagadnienie prawne dotyczyło tego czy nabycie wierzytelności pieniężnej w celu windykacji jest usługą ściągania długów w rozumieniu ustawy o podatku VAT. Ø Postanowieniem z dnia 8 listopada 2010 r. NSA zawiesił postępowanie w sprawie sygn. I FPS 4/10 do czasu wydania orzeczenia Trybunału Sprawiedliwości UE w sprawie C‑ 93/10 GFKL. 13

Opodatkowanie obrotu wierzytelnościami (3) Orzeczenie Trybunału Sprawiedliwości z 27 października 2011 r. w sprawie C-93/10 GFKL: Ø Stan faktyczny: • • Spółka GFKL nabyła od jednego z banków wierzytelności z tytułu umów kredytowych. Strony ustaliły wartość ekonomiczną wierzytelności znacznie poniżej jej wartości nominalnej. Na podstawie zawartej umowy nabywca przejął prawa z tyt. wierzytelności w swoim imieniu i na swoje ryzyko, a odpowiedzialność sprzedającego w odniesieniu do spłaty tych wierzytelności została wykluczona. Ø Pytanie prejudycjalne: • Czy w przypadku sprzedaży (kupna) wierzytelności, nabywca wierzytelności dokonuje odpłatnego świadczenia i prowadzi działalność gospodarczą również wtedy, gdy cena kupna jest obliczana stosownie do ryzyka niezaspokojenia wierzytelności, a odzyskiwanie długów ma jedynie podrzędne znaczenie? 14

Opodatkowanie obrotu wierzytelnościami (4) Ø Stanowisko Trybunału Sprawiedliwości UE: • Jeżeli czynność polega jedynie na świadczeniu jednej ze stron, bezpośredniego wynagrodzenia, nie ma podstawy opodatkowania, w związku z czym świadczenie podlega podatkowi VAT. • W omawianej sprawie cesjonariusz wierzytelności nie otrzymuje żadnego wynagrodzenia od cedenta, w związku z czym nie dokonuje czynności z zakresu działalności gospodarczej. • Różnica między wartością nominalną wierzytelności a ceną ich sprzedaży, nie stanowi bezpośredniego wynagrodzenia z tytułu usługi świadczonej przez nabywcę lecz odzwierciedla rzeczywistą ekonomiczną wartość wierzytelności. • WNIOSEK: Podmiot, który na własne ryzyko nabywa trudne wierzytelności po cenie niższej od ich wartości nominalnej, nie świadczy odpłatnie usługi i nie dokonuje czynności z zakresu działalności gospodarczej jeżeli różnica między wartością nominalną wierzytelności a ceną ich sprzedaży odzwierciedla rzeczywistą ekonomiczną wartość owych wierzytelności. 15

Opodatkowanie obrotu wierzytelnościami (5) Ø Konsekwencje orzeczenia w sprawie C‑ 93/10 GFKL: • Obrót wierzytelnościami jest wyłączony z opodatkowania VAT jeśli różnica między wartością nominalną a ceną nabycia wierzytelności jest uzasadniona ekonomicznie • Przejęcie ryzyka niewypłacalności nie decyduje o opodatkowaniu VAT, zasadnicze znaczenie ma przyczyna różnicy między ceną nominalną a ceną sprzedaży • Transakcje wyłączone z VAT nie korzystają ze zwolnienia od PCC • Wpływ na obliczanie współczynnika sprzedaży przez podmioty nabywające wierzytelności (czynności poza VAT nie uwzględnia się w mianowniku współczynnika) 16

Leasing konsumencki w świetle ustawy o kredycie konsumenckim (1) Ø Nowa ustawa z 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim - wejdzie w życie 18 grudnia 2011 r. Ø Pismo Prezesa UOKi. K z 23. 09. 2011 r. (sygn. DDK-076 -106/11/BK): • jako umowy o kredyt konsumencki kwalifikowane będą te umowy leasingu, które przewidują (w samej umowie bądź odrębnej) obowiązek nabycia przedmiotu umowy przez konsumenta, • do umów o kredyt konsumencki nie będą kwalifikowane te umowy leasingu, które zakładają jedynie możliwość nabycia przedmiotu umowy przez korzystającego, przy czym finansujący nie jest uprawniony by na podstawie umowy leasingu bądź jakiejkolwiek innej umowy żądać od korzystającego by przedmiot umowy nabył • umowa o odkup przedmiotu umowy leasingu zawarta pomiędzy finansującym a dostawcą, nie kreująca żadnych obowiązków po stronie korzystającego, nie jest umową, o której mowa w art. 4 ust. 4 nowej ustawy o kredycie konsumencki, a w konsekwencji nie jest objęta tą ustawą; • przepisy nowej ustawy nie mają zastosowania do umów leasingu zawieranych z podmiotami/osobami prowadzącymi działalność gospodarczą w przypadku, także gdy poręczenia w tym zakresie udziela konsument 17

Leasing konsumencki w świetle ustawy o kredycie konsumenckim (2) Ø Pismo Prezesa UOKi. K z 23. 09. 2011 r. (sygn. DDK-076 -106/11/BK): • zgodnie z art. 3 ust. 2 pkt 3) nowej ustawy, umową o kredyt konsumencki będzie w szczególności umowa o odroczeniu konsumentowi terminu spełnienia świadczenia pieniężnego, jeżeli konsument jest zobowiązany do poniesienia jakichkolwiek kosztów związanych z odroczeniem spełnienia tego świadczenia - w związku z powyższym odroczenie spłaty części rat leasingowych połączone z naliczeniem odsetek bądź opłaty ryczałtowej, dokonywane w ramach umowy leasingu, która nie kwalifikuje się jako umowa o kredyt konsumencki, spowoduje, iż umowa taka bądź samo porozumienie restrukturyzacyjne zostaną objęte regulacjami ustawy o kredycie konsumenckim • zgodnie z art. 59 nowej ustawy o kredycie konsumenckim w przypadku, gdy sprzedawca nie wykonał lub nienależycie wykonał zobowiązanie wobec konsumenta a żądanie przez konsumenta wykonania tego zobowiązania nie było skuteczne, konsumentowi przysługuje prawo dochodzenia swoich roszczeń o wykonanie tego zobowiązania od kredytodawcy - w ocenie UOKi. K, powyższy przepis ma zastosowanie również do umów leasingu, w sytuacji gdy są one kwalifikowane jako umowy o kredyt konsumencki; 18

Planowane zmiany podatkowe w 2012 r. (1) Ø CIT: • Art. 15 a ust. 4: Przy obliczaniu różnic kursowych, uwzględnia się kursy faktycznie zastosowane w przypadku sprzedaży lub kupna walut obcych oraz otrzymania należności lub zapłaty zobowiązań. W pozostałych przypadkach, a także gdy do otrzymanych należności lub zapłaty zobowiązań nie jest możliwe uwzględnienie faktycznie zastosowanego kursu waluty w danym dniu, stosuje się kurs średni ogłaszany przez Narodowy Bank Polski z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego ten dzień. Ø Zmiana stawek VAT: • Możliwość wzrostu stawek VAT o 1 pkt procentowy jeśli relacja długu publicznego do PKB przekroczy 55% - podwyższona stawka obowiązywałaby od 1 lipca 2012 r. do 30 czerwca 2013 r. • Relacja długu publicznego jest ogłaszana przez Ministra Finansów, w terminie do 31 maja 2012 r. , w drodze obwieszczenia i dotyczy stanu na dzień 31 grudnia 2011 r. 19

Marta Szafarowska, tel. (22) 322 68 88 Marta. Szafarowska@mddp. pl