Szkolny Program Profilaktyki Zacznik do Uchway Nr 22008

Szkolny Program Profilaktyki Załącznik do Uchwały Nr 2/2008 Rady Rodziców Szkoły Podstawowej im. Mikołaja Kopernika w Ciechanowcu z dn. 05 lutego 2008 r.

Spis treści n n n Założenia Szkolnego Programu Profilaktyki. . . . 3 Podstawa prawna ……………………. . . . . 4 Cele programu profilaktycznego. . . . . 5 Zakres działań profilaktycznych. ……………………. . . ……… 6 Zajęcia dydaktyczno – wychowawcze obowiązkowe dla wszystkich uczniów. . . . . . . . 7 Zajęcia pozalekcyjne dla uczniów zainteresowanych i wymagających pomocy…. . . 8 Kalendarz imprez i uroczystości szkolnych w roku szkolnym ………………. . . . 11 Przewidywane osiągnięcia uczniów. . . . …………. . . 13 Sposoby realizacji. . . . . . . 14 Ewaluacja. . . . . . . . 15 Przykładowe scenariusze zajęć profilaktycznych. . . . 16

Założenia Szkolnego Programu Profilaktyki n n n Profilaktyka rozumiana jako zapobieganie występowaniu niepożądanych procesów i zjawisk, określanych jako przejawy patologii życia społecznego; jako system działań wzmacniających lub podtrzymujących różne, dodatnie społecznie postawy uczniów w toku wychowania, realizowana jest podczas działalności edukacyjnej szkoły, tj. w ramach godzin wychowawczych i w postaci różnych odrębnych zajęć profilaktyczno - edukacyjnych. Tworzenie Szkolnego Programu Profilaktyki zostało poprzedzone diagnozą potrzeb naszych uczniów, ich problemów, możliwości oraz uwarunkowań otoczenia. Profilaktyka w naszej szkole powinna koncentrować się na wzmacnianiu czynników chroniących: n n n rozwijanie zainteresowań uczniów oraz przeciwdziałanie niepowodzeniom szkolnym (zainteresowanie nauką szkolną); wspomaganie rozwoju moralnego uczniów (poszanowanie norm, wartości i autorytetów); stwarzanie uczniom możliwości przynależenia do pozytywnych grup rówieśniczych: kół zainteresowań, zespołów sportowych, muzycznych, itp. (przynależność do pozytywnej grupy rówieśniczej); wspomaganie rodziców w prawidłowym pełnieniu przez nich funkcji wychowawczych (silna więź emocjonalna z rodzicami). Działalność profilaktyczna szkoły pozostaje w ścisłym związku z działalnością profilaktyczną w środowisku lokalnym, gdyż środowisko odgrywa ważną rolę w kształtowaniu osobowości ucznia.

Podstawa prawna n n Ustawa z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. z 2004 r. Nr 256 poz. 2572 z późn. zm. ) Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z 26 lutego 2002 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół (Dz. U. z 2002 r. Nr 51, poz. 458 z późn. zm. ) Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 21 maja 2001 r. w sprawie ramowych statutów publicznego przedszkola oraz publicznych szkół (Dz. U. z 2001 r. Nr 61, poz. 624 z późn. zm. ) Statut Szkoły

Cele programu profilaktycznego n n Ochrona uczniów przed zagrożeniami. Reagowanie na pojawiające się zagrożenia. Pomoc w rozwijaniu zdolności do samokontroli, samoobserwacji. Osłabienie czynników ryzyka przez dostarczenie adekwatnych informacji na temat skutków zachowań ryzykownych.

Zakres działań profilaktycznych CZYNNIKI RYZYKA CELE ZADANIA SPOSOBY REALIZACJI ODPOW. Nacisk kolegów. Uległość wobec grupy. Niskie poczucie własnej wartości. Zwiększenie świadomości, że uczeń może skutecznie poradzić sobie z sytuacjami nacisku, przemocy, agresji. Rozwijanie umiejętności radzenia sobie z własną i cudzą agresją. Zwiększenie poczucia własnej wartości i poszanowanie tożsamości własnej i rówieśników. Zwiększenie umiejętność radzenia sobie z emocjami, stresem i zagrożeniem. Nauczyć jak rozpoznać naciski ze strony kolegów. Rozwijać umiejętności radzenia sobie w sytuacji przemocy. Dostarczyć uczniom wiedzę na temat sposobów radzenia sobie z emocjami, stresem i zagrożeniem. Integrować zespoły klasowe. Zwiększyć samoocenę u uczniów. Zajęcia wychowawcze na temat radzenia sobie w sytuacjach trudnych Zajęcia wychowawcze integrujące zespoły klasowe Wykorzystanie elementów motywacji w systemie oceniania Nagradzanie uczniów za rzeczywiste osiągnięcia i umiejętności Wychowawcy N-le przedmiotów Brak umiejętności zachowań asertywnych. Moda na, palenie, „branie” i picie. Zapobieganie uzależnieniom. Zmniejszenie motywacji do palenia, picia, „brania” w celu osiągania pożądanych stanów emocjonalnych. Zapobiegania ryzykownym zachowaniom. Dostarczyć uczniom i rodzicom wiedzę na temat konsekwencji picia, palenia. Wzmacniać w uczniach umiejętność odmawiania. Lekcje wychowawcze nt. uzależnień i asertywności. Gazetki informacyjne w holu szkoły. Obserwacja uczniów podczas przerw, lekcji, zajęć pozalekcyjnych, dyskotek szkolnych. Pogadanki, zajęcia warsztatowe, konkursy Pedagog N-le bibliotekarze Wychowawcy Sam. klasowy Pielęgniarka Lenistwo. Niska samoocena uczniów. Poziom absencji. Wagary. Problemy rozwoju. Brak celów życiowych. Nieciekawe lekcje. Osiąganie lepszych wyników nauce. Zwiększenie motywacji do nauki. Zwiększenie zdolności i motywacji do osiągania i stanowienia celu. Eliminowanie nieciekawych lekcji. Upowszechnić aktywizujące metody nauczania. Aktywizować uczniów. Prowadzić kółka zainteresowań, umożliwić zdobycie nowych umiejętności wg potrzeb dzieci. Prezentować osiągnięcia uczniów. Ograniczyć rozmiary absencji. Rozpoznać problemy rozwojowe uczniów. Stosowanie metod aktywizujących. Informacja w holu szkoły o zajęciach pozalekcyjnych, czasie trwania, terminie spotkań. Nagradzanie uczniów za rzeczywiste osiągnięcia i umiejętności. Elementy motywacji w systemie oceniania. Konkursy przedmiotowe, czytelnicze i sportowe. Prezentacja pucharów-witryna w holu szkoły. Nagrody na koniec roku szkolnego. Kontakt z PPP. Rejestr uczniów z opinią PPP i monitorowanie realizacji zaleceń. Dyrektor Wicedyrektorzy N-le przedmiotów Wychowawcy Pedagog Brak umiejętności radzenia sobie z trudami życia. Brak celów życiowych. Znieczulica społeczna. Ukazanie alternatywnych sposobów spędzania wolnego czasu. Postrzeganie ubóstwa, zwiększenie wrażliwości na biedę, Uwrażliwienie na drugiego człowieka. Dostarczyć wiedzę na temat alternatywnych sposobów spędzania wolnego czasu. Ukształtowanie umiejętności zaprezentowania własnej osoby. Nauczyć aktywności w pomaganiu ubogim i starszym Przybliżyć problemy osób niepełnosprawnych. Informacja o kołach zainteresowań. Udział w akcjach charytatywnych. Udział dzieci niepełnosprawnych w uroczystościach i imprezach szkolnych Wychowawcy Opiekun SU Negatywne wzorce w mediach. Niski poziom kultury osobistej. Brak dyscypliny (na lekcjach). Uczenie krytycznego stosunku do mediów. Podniesienie kultury osobistej uczniów. Szacunek dla norm poprawnego zachowania. Wskazać zagrożenia i pozytywną rolę środków masowego przekazu. Respektować normy poprawnego zachowania. Zwiększyć częstotliwość kontaktu z domem ucznia sprawiającego kłopoty wychowawcze. Lekcje j. polskiego, informatyki, wych. prorodzinne. Przypomnienie norm poprawnego zachowania. Wewnątrzszkolny System Oceniania – egzekwowanie ustalonych norm zachowania. Pedagogizacja rodziców: pogadanki, wywiadówki profilaktyczne, „wezwania” do szkoły Wszyscy nauczyciele Wychowawcy Pedagog

Zajęcia dydaktyczno – wychowawcze obowiązkowe dla wszystkich uczniów Rodzaj zajęć Treści profilaktyczne Realizujący Termin realizacji Uwagi 1 2 3 4 5 1. Przygotowanie uroczystości państwowych i szkolnych -poznanie idei świąt i uroczystości -gromadzenie i opracowanie literatury na temat wybitnych postaci i ważnych wydarzeń – wypełnianie czasu wolnego -dostrzeganie pozytywnych wzorców osobowości bohaterów historycznych i współczesnych -podnoszenie poczucia własnej wartości poprzez umiejętność prezentowania przygotowanych inscenizacji i przeżywanie atmosfery -umiejętność współdziałania i odpowiedzialności Klasy 0 - VI : nauczyciele i uczniowie wg harmonogramu. Rodzice uczestniczący w przygotowaniu inscenizacji Cały rok wg kalendarza uroczystości szkolnych Każdy uczeń ma okazję odniesienia sukcesu. 2. Lekcje bloku humanistycznego -analiza pozytywnych postaw bohaterów literackich i historycznych -dostrzeganie związków przyczynowo-skutkowych -hierarchizacja wartości w postępowaniu jednostki i zbiorowości -poszukiwanie autorytetów, identyfikowanie się z nimi Klasy 0 -VI Cały rok wg planów wynikowych 3. Lekcje bloku przyrodniczo matematycznego -poznanie potrzeb i zagrożeń własnego organizmu -rozumienie znaczenia higienicznego trybu życia -uwrażliwienie na związek trybu życia człowieka z ochroną Klasy 0 -VI Cały rok wg planów wynikowych środowiska -przygotowanie się do pełnienia ról w rodzinie i społeczeństwie -właściwy stosunek do uczuć przyjaźni, koleżeństwa, miłości -poznanie zasad bezpieczeństwa w ruchu drogowym -zdobywanie karty rowej -profilaktyka okresu dojrzewania chłopców i dziewcząt Klasy VI 4. Lekcje wychowania fizycznego -dostrzeganie korzyści dla zdrowia z fizycznej sprawności Klasy 0 -VI Cały rok 5. Godziny do dyspozycji wychowawcy klasowego -bieżące analizowanie i rozwiązywanie problemów współżycia w Klasy 0 -VI Cały rok wg planów wychowawczych klas Odpowiednio do możliwości percepcji i rozumienia uczniów Konkursy bezp. ruchu drogowego: plastyczne i wiedzy Procter&Gamblle organizmu -zaspokajanie naturalnej potrzeby aktywności i ruchu w zorganizowany i właściwy sposób -kształcenie umiejętności współdziałania i odpowiedzialności -zdyscyplinowanie i podporządkowanie się przyjętym zasadom -przestrzeganie reguł i przyjętych umów grupie rówieśniczej i w płaszczyźnie uczeń – dorosły -dyskusje klasowe wokół problemów etycznych i społecznych -przygotowanie, organizowanie i omawianie imprez klasowych: ogniska, biwaki, wycieczki, wieczorki taneczne, wigilie Każda klasa co roku przygotowuje inną uroczystość.

Zajęcia pozalekcyjne dla uczniów zainteresowanych i wymagających pomocy Rodzaj zajęć Treści profilaktyczne 1 Realizujący 2 3 Termin realizacji 4 1. Gimnastyka korekcyjna -korygowanie wad postawy -rozumienie konieczności wysiłku dla poprawy zdrowia -kształtowanie nawyku dbałości o zdrowie kl. I – III uczniowie ze skierowaniem od lekarza Cały rok 1 godz. tygodniowo 2. Zajęcia dydaktyczno-wyrównawcze i korekcyjno-kompensacyjne -wyrównywanie braków edukacyjnych -stymulowanie rozwoju funkcji poznawczych -niwelowanie narastających trudności edukacyjnych -podnoszenie samooceny ucznia w środowisku rówieśniczym -pomoc w opanowaniu umiejętności uczenia się kl. I – III uczniowie z opiniami Poradni Psych. Pedagog. Cały rok 2 godz. tygodniowo 3. Zespół wokalny „Akwarelki” -rozwijanie zainteresowań muzycznych -kształcenie umiejętności wokalnych -organizowanie czasu wolnego uczniów -umożliwianie odniesienia sukcesu -kształcenie umiejętności współdziałania kl. 0 – VI Cały rok 2 godz. tygodniowo 4. Schola dziecięca „Anielskie nutki” -rozwijanie zainteresowań muzycznych -kształcenie umiejętności wokalnych -organizowanie czasu wolnego uczniów -umożliwianie odniesienia sukcesu -kształcenie umiejętności współdziałania -poczucie dumy z reprezentowania szkoły w konkursach kl. III – VI Cały rok 1 godz. tygodniowo kl. I – III, rodzice, uczniowie kl. IV – VI pełniący funkcje przybocznych i zastępowych Cały rok 2 godz. tygodniowo i festiwalach 5. Drużyna zuchowa i harcerska -poznawanie i przeżywanie etosu harcerstwa (historia, idea, prawo harcerskie) -stosowanie norm i zasad etycznych zawartych w prawie harcerskim -budowanie więzi koleżeńskich opartych na wspólnej pracy i przeżywaniu -włączanie się i inicjowanie działalności charytatywnej -przeżywanie obrzędowości i ceremoniału -poczucie własnej wartości w pożytecznej pracy i wyjątkowej atmosferze zabawy -organizowanie czasu wolnego uczniów Uwagi 5 Grupy korekcyjne wg stwierdzonych przez lekarza nieprawidłowości

Zajęcia pozalekcyjne dla uczniów zainteresowanych i wymagających pomocy Rodzaj zajęć Treści profilaktyczne Realizujący Termin realizacji Uwagi 1 2 3 4 5 6. Uczniowski Klub Sportowy: a) mini-piłka nożna chłopców b)mini-piłka siatkowa chłopców c) mini-piłka siatkowa dziewcząt -zaspokajanie naturalnej potrzeby ruchu i aktywności w zorganizowany 7. Klub szachowy -organizowanie czasu wolnego uczniów -możliwość rozwijania swoich zainteresowań i zdolności -rozwijanie umiejętności logicznego myślenia, przewidywania kl. IV – VI Cały rok 2 godz. tygodniowo kl. I – VI Cały rok 2 godz. tygodniowo sposób spędzania wolnego czasu -przestrzeganie zasad i przyjętych umów -właściwy stosunek do rywalizacji, zwycięstwa i porażki -kształcenie umiejętności współdziałania i odpowiedzialności w grach zespołowych -stwarzanie możliwości odniesienia sukcesu -stwarzanie możliwości rozwijania zainteresowań i zdolności sportowych -poczucie dumy z reprezentowania szkoły w konkursach i zawodach i planowania -właściwy stosunek do rywalizacji, porażki i zwycięstwa -przestrzeganie zasad i przepisów gry -nawiązywanie więzi koleżeńskich i przyjaźni opartych na wspólnych zainteresowaniach 8. Zajęcia dydaktyczno-wyrównawcze -wyrównywanie braków edukacyjnych -podnoszenie samooceny ucznia w środowisku rówieśniczym -pomoc w opanowaniu umiejętności uczenia się kl. IV – V uczniowie z opiniami Poradni Psych. Pedagog. Cały rok 1 godz. tygodniowo Oddzielne zajęcia dla uczniów z języka polskiego i z matematyki 9. Zajęcia przedmiotowe dla uczniów zdolnych -stwarzanie możliwości rozwijania swoich zdolności i zainteresowań -pogłębianie wiedzy i umiejętności wykraczających poza wymagania kl. IV – VI Cały rok 1 godz. tygodniowo Zajęcia kół przedmiotowych dla uczniów interesujących się jęz. polskim, historią, matematyką przyrodą programowe -czerpanie satysfakcji z osiągnięć w konkursach przedmiotowych

Zajęcia pozalekcyjne dla uczniów zainteresowanych i wymagających pomocy Rodzaj zajęć Treści profilaktyczne Realizujący Termin realizacji Uwagi 1 2 3 4 5 10. Misyjne Koło Różańcowe Dzieci -organizowanie czasu wolnego uczniów -oddziaływanie na wartości i przeżywanie uczniów poprzez modlitwę kl. I – IV Cały rok 1 godz. tygodniowo kl. III – VI Cały rok W skład Sejmiku wchodzą przedstawiciele klas III-VI, którzy spośród siebie wybierają Prezydium Sejmiku, a spośród nauczycieli – Opiekuna Samorządu Uczniowskiego Nauczyciele organizuję z własnej inicjatywy dla chętnych dzieci koła z matematyki, ortografii, języka polskiego i inne w zależności od potrzeb w intencjach ważnych dla jednostki i ogółu -rozwijanie wrażliwości na potrzeby innych i solidaryzowanie się z potrzebującymi -rozwijanie poczucia odpowiedzialności za przyjęte zobowiązania -kształtowanie postaw zgodnych z etyką chrześcijańską -uczenie się tolerancji i współpracy dla przyjętego celu -inicjowanie i włączanie się w działalność charytatywną 11. Sejmik Uczniowski -poznawanie zasad demokracji -poczucie odpowiedzialności za życie szkoły -kształtowanie postaw aktywnych, inicjujących własne pomysły i reprezentujących inicjatywy innych uczniów -umiejętność organizowania czasu wolnego sobie i innym, właściwego organizowania imprez szkolnych -dostrzeganie złożoności problemów i uczenie się znajdowania właściwych rozwiązań, uczenie się negocjacji i opracowywania kompromisów 12. Zajęcia organizowane z inicjatywy nauczycieli -rozwijanie zainteresowań przedmiotem -organizowanie czasu wolnego uczniów -umożliwienie odniesienia sukcesu -stworzenie możliwości rozwijania zainteresowań i zdolności Kl. I - IV Cały rok 13. Koło teatralne -rozwijanie zainteresowań artystycznych -kształcenie umiejętności aktorskich -organizowanie czasu wolnego uczniów -umożliwienie odniesienia sukcesu -kształcenie umiejętności współdziałania Kl. IV - VI Cały rok 1 godz. tygodniowo 14. Imprezy cykliczne i konkursy tematyczne -dostrzeganie możliwości ukierunkowywania swoich zdolności Kl. I-VI Cały rok wg kalendarza i umiejętności dla osiągnięcia sukcesu -właściwy stosunek do rywalizacji -odpowiedzialność za przyjęte zadania i zobowiązania -dostrzeganie korzyści z wspólnej pracy i odczuwanie przyjemności ze wspólnej zabawy -poznawanie ciekawych sposobów na spędzenie wolnego czasu -poznawanie własnych możliwości i uczenie się wykorzystywania ich we właściwym kierunku Różnorodność tematyczna stwarza możliwość sukcesu każdemu uczniowi

Ramowy kalendarz imprez i uroczystości szkolnych L. p. Miesiąc 1 Data 1 Uroczystość Rozpoczęcie roku szkolnego Odpowiedzialni Klasa „Anielskie nutki” Nauczyciel opiekun Sprzątanie świata IV wychowawcy 3 Dyskoteka SU opiekun SU 4 Ślubowanie klas I-szych 2 wrzesień 5 14 Święto KEN 16 Dzień Papieski październik 6 Dzień kultury europejskiej 7 I II IV wszystkie VI 8 1 Wszystkich Świętych wszystkie 9 11 Święto Niepodległości III VI listopad 10 wychowawcy Wywiadówka – realizacja zagadnień wychowawczych koło teatralne katecheci n-le języków obcych wychowawcy opiekun 11 30 Andrzejki wszystkie, SU wychowawcy 12 6 Mikołajki wszystkie, SU wychowawcy, rodzice 13 grudzień 18 -19 Festiwal jasełkowy 14 23 Wigilia 15 6 Jasełka misyjne 16 17 Choinki noworoczne styczeń 21/22 Dzień Babci i Dziadka wszystkie wychowawcy koło misyjne wszystkie , SU 0 - III wychowawcy

Ramowy kalendarz imprez i uroczystości szkolnych L. p. Miesiąc 18 19 luty Data Uroczystość Odpowiedzialni Klasa 14 Walentynki 19 Święto Patrona Szkoły II IV Dzień wśród starożytnych V 20 wszystkie, SU 21 8 Dzień Kobiet VI 22 15 Dzień Matematyki IV 23 marzec 24 14 -19 21 26 kwiecień wszystkie wychowawcy Pierwszy dzień wiosny Koncert galowy wszystkie wychowawcy Konkurs Piosenki Przedszkolnej Dzień Ziemi 27 28 3 Rocznica uchwalenia Konstytucji 3 Maja 26 Dzień Matki 1 Dzień Dziecka Dzień Sportu 22 Zakończenie roku szkolnego maj 29 30 czerwiec 31 32 nauczyciele historii „Talenty, talenty…” Rekolekcje – przedstawienie, turniej wiedzy religijnej 25 Nauczyciel Przygotowanie do nowego roku szkolnego Misyjne Koło Różańcowe Dzieci 0 katecheci wychowawcy koło przyrodnicze III V 0 - III wszystkie wychowawcy zespół „Akwarele” opiekun zespół „Anielskie nutki” opiekun

Przewidywane osiągnięcia uczniów W wyniku działań profilaktycznych uczeń: n Potrafi radzić sobie w sytuacji przemocy, stresu i zagrożenia, n Umie być asertywnym, n Potrafi prowadzić zdrowy styl życia, n Zna konsekwencje zażywania narkotyków, palenia, picia i wpływu używek na własne zdrowie, n Umie ocenić swoje możliwości i szanse na dalsze kształcenie.

Sposoby realizacji n Treści SPP w większości realizuje się na godzinach wychowawczych i poszczególnych przedmiotach. Można je realizować podczas szkolnego festynu, zajęć pozalekcyjnych, wycieczkach i zajęciach terenowych. Nauczyciel sam decyduje o metodzie służącej do realizacji celu, przeważnie będą to zajęcia warsztatowe, pogadanki, dyskusje, „burze mózgów”. n Formą realizacji będzie też propaganda wizualna, czyli gazetki informacyjne, plakaty, ulotki informacyjne, wystawy i projekty.

Ewaluacja Ocenie poddawane są następujące elementy: n Realizacja programów profilaktycznych n Realizacja zaleceń zawartych w opiniach PPP n Realizacja tematyki profilaktyki zawartych w planach pracy wychowawców klas n Pedagogizacja rodziców uczniów na spotkaniach z wychowawcami klas Oceny efektów realizacji SPP, obok bieżącego monitorowania oraz samooceny przeprowadzanej przez zainteresowane podmioty, dokonuje się w trakcie posiedzeń RP – podsumowujących pracę w pierwszym i drugim półroczu roku szkolnego. Podstawą do formułowania ocen będą narzędzia stosowane w szkole, czyli sprawozdania, analizy, dane statystyczne, obserwacje, hospitacje, zapisy w dokumentacji, badania ankietowe, opinie, wnioski, zgłoszone innowacje i projekty działań, programy, scenariusze, dezyderaty, wykresy.

Przykładowe scenariusze zajęć profilaktycznych n n n n n Asertywność – sposób na agresję: Biblioteka w Szkole, 10/2001. Projekt przeciwdziałania agresji i przemocy: Bw. Sz, 4/2001. Świat bez uzależnień byłby lepszy: Bw. Sz, 9/2001. Istota uzależnień od alkoholu: Bw. Sz, 9/2002. Promocja zdrowego stylu życia: Bw. Sz, 4/2002. Przeciwdziałanie zachowaniom agresywnym. Model postępowania biblio-terapeutycznego: Bw. Sz, 9/1998. Listy do uczniów i rodziców w sprawie uzależnień: Bw. Sz, 9/1996. Czy znasz zasady savoir –vivre`u? : Bw. Sz, 4/2001. I ty możesz zostać św. Mikołajem: Bw. Sz, 11/2001 Ludzie, którym ufam: Bw. Sz, 9/2001. W czym tkwi piękno i radość przyjaźni: Bw. Sz, 10/2002. Wolontariat – służba na rzecz innych: Bw. Sz, 12/2002. Wolontariat Młodzieżowy. Program wychowawczy: Bw. Sz, 12/2002. Sąd nad mediami: Bw. Sz, 1/2001. Piękne kłamstwo – o języku reklamy: Bw. Sz, 10/1999. Super pamięć – poznajemy efektywne techniki zapamiętywania. Konspekt z zakresu organizacji i techniki pracy umysłowej ucznia: Bw. Sz, 10/2000. Organizacja pracy umysłowej ucznia. Trudności w nauce i szkole: Bw. Sz, 6/1999. Organizacja pracy umysłowej i samokształcenie: Bw. Sz, 4/1997. Przed trudnym wyborem. Zajęcia z orientacji zawodowej: Bw. Sz, 5/1999. Książka – moja Arkadia, kraina szczęścia. Program zajęć pozalekcyjnych profilaktytczno-edukacyjnych: Bw. Sz, 10/2001.