SYB 228 Bilimsel Aratrma Teknikleri Hafta 3 Bilimsel

SYB 228 - Bilimsel Araştırma Teknikleri Hafta 3: Bilimsel Etik İlke ve Kuralları, Örneklerle Bilimsel Etik İhlalleri Prof. Dr. Soner ÇANKAYA OMÜ Yaşar Doğu Spor Bilimleri Fakültesi

Bilim Etiği? Etik ve ahlâk TDK verdiği tanımlara göre ‘‘bir toplum içinde kişilerin uymak zorunda oldukları davranış biçimleri ve kuralları ’’ biçiminde tanımlanırken etik ise ‘‘Çesitli meslek kolları arasında tarafların uyması veya kaçınması gereken davranışlar bütünü’’ olarak tanımlanmaktadır. Gören’e (2002) göre bilim etiği, araştırmacıya araştırmasını yaparken ve bulgularını yayımlarken uyması gereken ahlaki yolu gösterir ve bilim insanlarına bunla ilgili yükümlükler getirir.

Etiğe Aykırı Kabul Edilen Davranışlar Nelerdir? Ø Uydurma: Hayali veriler sunmak rapor etmek veya yayımlamak, Ø Çarpıtma: Değişik sonuç verebilecek şekilde araştırma araç gereçleri, işlemleri veya kayıtlarında değişiklik yapmak veya sonuçları değiştirmek, Ø Aşırma: Başkalarının özgün fikirlerini, metotlarını, verilerini veya eserlerini bilimsel kurallara uygun biçimde atıf yapmadan kısmen veya tamamen kendi eseri gibi göstermek, Ø Tekrar yayım: Aynı araştırma sonuçlarını birden fazla yayımlamak veya yayımlamak için girişimde bulunmak Ø Dilimleme: Bir araştırmanın sonuçlarını, araştırmanın bütünlüğü bozacak şekilde ve uygun olmayan biçimde parçalara ayırarak çok sayıda yayın yapmak veya yayınlamak için girişimde bulunmak,

Etiğe Aykırı Kabul Edilen Davranışlar Nelerdir? Ø Destek alınarak yürütülen araştırmalar sonucu yapılan yayınlarda destek veren kişi, kurum veya kuruluşlar ile bunların katkılarını belirtmemek, Ø Birden fazla araştırmacıyla yapılan araştırmaların sonuçlarını içeren sunum veya yayımında katkısı bulunmayanların onayı olmadan isimlerini çıkartmak veya yazarlık sıfatını hak etmeyen yazar veya yazarlar eklemek veya yazar sıralamasını uygun olmayan bir biçimde düzenlemek Ø Kendi çalışmasından usulüne uygun olarak kaynak göstermeden alıntılama yapmak. Ø Kurumca sağlanan kaynakları usulüne ve amacına aykırı bir biçimde kullanmak Ø Hakem, danışman, editör, analist, izleyici vb. görevleri kötüye kullanmak Ø Etik ilkeleri ile bağdaşmayan diğer davranışlarda bulunmak Ø Asılsız veya dayanaksız olarak etik ihlal iddiasında bulunmak

Etiğe Aykırı Davranışlar İçin Yaptırımlar? 1. Etiğe aykırı davranışı tespit edilen kişilere, bilim kurulunun karar tarihinden başlamak üzere söz konusu eylemin niteliğide dikkate alınarak ; Ø Kendi çalışmasından usulüne uygun olarak kaynak göstermeden alıntı yapılması halinde 3 ay – 1 yıla kadar Ø Tekrar yayımlama dilimleme ve destekleyen kurum veya kuruluşun adına yer verilmemesi halide 6 ay – 2 yıla kadar Ø Birden fazla araştırmacıyla yapılan araştırmaların sonuçlarının sunum veya yayımında katkısı bulunanların onay olmadan isimlerin çıkartılması veya yazarlık sıfatını hak etmeyen yazar veya yazarlar eklenmesi veya yazar sıralamasının uygun olmayan bir biçimde düzenlenmesi halinde 1 yıldan 3 yıla kadar, Ø Kurumca sağlanan kaynakların usulüne ve amacına aykırı bir biçimde kullanılması halinde 1 yıldan 3 yıla kadar Ø Uydurma çarpıtma aşırma hallerinde 3 yıldan 5 yıla kadar

Etiğe Aykırı Davranışlar İçin Yaptırımlar? Ø Araştırma yayın ve bilim etiği ilkeleri ile bağdaşmayan diğer davranışlarda bulunulması halinde somut olayın özelliği dikkate alınarak kişinin uyarılmasına karar verilebileceği gibi 5 yıla kadar herhangi bir destek verilmemesine karar verilir bu durumda söz konusu kişiler bu süreler içerisinde kurumun yayın organlarında, yayın ve kurum destekli toplantılarda sunum yapamazlar, kişinin karar tarihinden itibaren 5 yıl içinde yeni bir eteğe aykırı eylemde bulunması halinde uygulanacak yaptırım yarısına kadar arttırılarak uygulanır, Ø Kasıtlı olarak asılsız veya dayanaksız olarak etik ihlal iddiasında bulunulması halinde 3 yıldan 5 yıla kadar Ø Hakem danışman ve benzeri görevleri kötüye kullanılması halinde 3 yıldan 5 yıla kadar 2. Etiğe aykırı davranışı sabit olanlardan kurum personeli olanlar hakkında ayrıca ilgili mevzuata göre de işlem yapılır. 3. Kurum yayınlarında etiğe aykırı hususlar içerdiği tespit edilen yazılar geri çekilmiş sayılır ve bu husus aynı yayın aracılığıyla gerekçesi ile birlikte duyurulur.

Etiğe Aykırı Davranışlar İçin Yaptırımlar? 4. Kişinin uyarılmasını karar verilen haller hariç diğer durumlarda proje yürütücüsü veya araştırmacıların yürütmekte oldukları projelerle ilişkileri başkaca bir işleme gerek kalmaksızın kesilir, kişinin uyarılmasını karar verildiği durumda ise kişinin proje ilişkisine Ve olayın niteliğine bakılarak kurum ilgili birimin önerisi üzerine başkanlık tarafından ilişkisinin kesilip kesilmemesine karar verilir, 5. Uydurma çarpıtma ve aşırma halleri ile hakem danışman editör vb. görevlerin kötüye kullanılması halinde etiğe aykırı eylemi tespit edilen kişilere ve bilim kurulunun uygun görmesi halinde bunların bağlı bulunduğu kurum veya kuruluşlara alınan karar başkanlık tarafından yazılı olarak bildirilir.
- Slides: 7