SNE Takm Heteroptera Familya Scutelleridae Eurygaster integriceps Put

SÜNE Takım: Heteroptera Familya: Scutelleridae Eurygaster integriceps Put. (Süne) E. maura L. (Avrupa Sünesi) E. austriacus Schrk. (Yassı vücutlu süne)

Eurygaster integriceps Eurygaster maura Eurygaster austriacus

TANIMI VE YAŞAYIŞI : v v Süne türleri; genel olarak toprak renginde, bazen tamamen siyah bazen kırmızımsı bazen kirli beyaz, bazen de bu renklerinin bir kaçının karışımı olan alacalı desenli renklerdedir. Vücut yassıca, üst tarafı hafif tümsek olup üstten görünümü ovaldir. Bağlı bulundukları familya özelliği olarak pis koku salgılarlar. Baş, üstten bakıldığında üçgenimsi şekilde ve prothoraxa gömülmüş durumdadır. Süne erginleri

§ Genel olarak süne türlerinin vücut § n n uzunluğu yaklaşık 10 -12, 5 mm’ dir. Süne yılda bir döl verir. Erginlerin yaşamı aktif ve pasif olmak üzere iki döneme ayrılır. Pasif dönem ortalama 9 ay olup bu dönemde erginler, yazın bir kısmı ile sonbahar, kış mevsimlerinin tamamını ve ilkbaharın bir kısmını kışlaklarda diyapoz halinde geçirir. Sünenin yüksek yerlerde kışlaması durumunda pasif dönemi de iki kısma ayırmak mümkündür. Birincisi temmuzdan ekim veya kasım ayına kadar olan dönemdir. Buna yazlama adı verilir. Buğday başağı üzerindeki süne topluluğu

§ İkincisi, ekim-kasım aylarından mart-nisan aylarına kadar olan § § § dönem olup bu döneme de kışlama adı verilir. Yazlama döneminde yarı uyuşuk halde olurlar. Pasif dönemin dağlarda geçirilmesi durumunda en uygun kışlak yükseklikleri 1200 -1600 m’ dir. Haziran ayında, yeni nesil erginler yaz sıcaklarının artmasıyla ve hasadın başlamasıyla kışlama alanlarına çekilirler. Kışlaktaki süne ergini

Sünenin hayat devri

n n n Kışlaklarda meşelerin yere dökülmüş olan yapraklarının altına, geven bitkilerinin kökleri etrafındaki yumuşak toprağın içerisine, kirpi otu ile yaprak döküntülerinin 1 -2 cm altında ve toprak içerisinde gizlenirler. Kışlaklarda toprak üstü sıcaklığı 15 ºC’ ye eriştiğinde, süneler ekinlerin ve meraların geliştiği ovalara doğru göç etmeye başlarlar. Bu göç etme durumu, o yılın iklim koşullarının seyrine bağlı olarak mart ayının ortası ile nisan ayının ilk 3 haftası arasında değişir. Sünelerin kışlaktan ovalara uçuşu genellikle sabah 10 -12 saatleri arasında olmaktadır. Kışlama alanlarından gelen bu sünelere “kışlamış ergin” denilmektedir. Ovalara uçuşun başlaması ile birlikte aktif dönem başlamıştır.

n n Kışlamış erginler, havanın açık, sakin ve sıcak olduğu zamanlarda; beslenme, çiftleşme ve yumurta bırakma gibi yaşamsal faaliyetlerini sürdürürler. Dişi, yumurtalarını 12 -14 adetlik ve 2 -3 sıralı yumurta paketi halinde bırakır. Çiftleşen süne erginleri Süne erginin bıraktığı yumurta paketi

n n Yumurtlama süresi 1 -2 ay devam etmekle beraber yoğun yumurtlama süresi 2 -3 hafta arasında değişir. Dişiler yumurtalarını buğdaygil yapraklarının alt yüzlerine bırakırlar. Yumurtalar 1 -1, 2 mm çapında, küre şeklinde, ilk bırakıldıkları zaman filizi yeşil renktedir. Yumurtadan çıkan nifmler 5 -6 gün ara ile 5 gömlek değiştirerek yeni nesil ergin olurlar. Süne erginin bıraktığı yumurta paketi Nimf

Yaprak alt yüzeyine yumurta bırakan süne ergini

ZARAR ŞEKLİ: n n n Nimf ve Erginler, farklı fenolojik dönemlerdeki hububatta zarar yaparlar. İlkbaharda hububat tarlalarına göç eden kışlamış erginler, kardeşlenme döneminde olan buğday ve diğer bazı buğdaygil saplarının özsuyunu emerler. Emilen saplar zamanla sararır ve kurur. Dolayısıyla başak bağlamazlar. Bu zarar şekline KURTBOĞAZI denilmektedir.

AKBAŞAK zararı n Zamanla bitkiler geliştikçe, beslenmesini bitkilerin yukarı kısımlarında sürdüren kışlamış erginler; başaklar henüz yaprak kılıfı içerisindeyken, çiçek döneminde ve tane bağlarken yine saplarda beslenerek başakların beyazımsı renk almalarına, kurumalarına ve dolayısıyla bunların tane bağlamasına engel olurlar. Kışlamış erginlerin bu şekilde ki zararına AKBAŞAK adı verilmektedir.

n n Nimf dönemleri ile yeni nesil erginlerin beslenmesi sonucu oluşan zarar önem kazanır. Çünkü bu dönemde hububat süt yada sarı olum dönemindedir. 4. ve 5. dönemdeki nimflerin beslenmesi sonucu, taneler çimlenme güçlerini kaybedecekleri gibi, ekmeklik ve makarnalık özelliklerini de yitirirler. Sünenin tanelerdeki zararı

Buğday başağındaki süne ergini KONUKÇULARI : n Sünenin beslendiği bitkiler buğday, arpa, yulaf ve bunların yabani formları ve diğer bazı buğdaygil türleridir.

MÜCADELESİ : n n n n n Kültürel Önlemler Bu önlemlerin içerisinde Erken yetişen hububat çeşitleri ile bunların erken ekimleri, Tarlanın iyi hazırlanması, Nadasın iyi yapılması, Yabancı otlarla iyi bir mücadele, Hasadın mümkün olduğu kadar erken yapılması Polikültür tarıma önem verilmesi gibi önlemler sayılabilir. Biyolojik Mücadele Sünenin doğal düşmanları ; yumurta parazitoitleri, yumurta predatörleri, erginlerin iç ve dış parazitoitleri, ergin ve nimflerin predatörleri ve hastalık yapan etmenlerdir. Bunlar içinde de en önemlileri yumurta parazitoitleridir. Ancak yumurta parazitoitlerini laboratuarda çoğaltarak doğaya salıvermekten çok, doğayı bunların çoğalmasına elverişli hale getirmek ve korumak amaçlanmalıdır.

Doğal düşmanları Ergin ve yumurta parazoitleri vardır. Orta Anadolu Bölgesi’nde tespit edilmiş olan ergin parazoiti Gymnosoma desertorum Rohd. (Dip. : Tachinidae )dur. Tespit edilen yumurta parazitoiti Hymenopterler ise: Trisolcus rufiventris (Mayr) T. simoni (Mayr) T. semistriatus (Nees) Yumurta parazitoiti Parazitlenmiş yumurtalar

Kimyasal Mücadele İlaçlama zamanının tespiti n Süne mücadelesine 2. dönem nimfler görüldüğünde başlanmalı ve 4. dönem nimfler görülünceye kadar devam etmesi mücadele zamanı yönünden esastır. n Bu süre yaklaşık 15 gündür. n Ancak belirlenen bu süre içinde bitirilmediği takdirde 4. ve 5. dönemlerinde de mücadeleye devam edilebilir.

SÜNE (Eurygaster spp. Hem. : Scutelleridae)'YE KARŞI TAVSİYE EDÎLEN İLAÇLAR Etkili Madde Adı ve Oranı Formülasyonu Dozu (Preparat) Dekara İlaçların Kullanılacağı Biyolojik Dönem. Fenitrothion % 3 Toz 2500 g 1 -3, 4 -5 dönem nimf ve yeni nesil ergin Fenthion, 525 g/1 EC 125 ml 1 -3, 4 -5 dönem nimf Fenitrothion 550 g/1 EC 100 ml 1 -3. 4 -5 dönem nimfve yeni nesil ergin Cypermethrin, 250 g/1 EC 20 ml 1 -3 dönem nimf Cypermethrin, 250 g/1 EC 30 ml 4 -5 dönem nimf ve yeni nesil ergin Deltamethrin, 25 g/1 EC 30 ml 1 -3 dönem nimf

Deltamethrin, 25 g/1 EC 50 ml 4 -5 dönem nimf veyeni nesil ergin Cyfluthrin 25 g/1 EC 50 ml 1 -3 ve 4 -5 dönem nimf ve yeni nesil ergin Lambda. Cyhalothrin , 50 g/1 EC 20 ml 1 -3 ve 4 -5 dönem nimf ve yeni nesil ergin Deltamethrin , 5 g/I ULV 150 ml 1 -3, 4 -5 dönem nimfve yenı nesıl ergin Fenitrothion, 400 g/I ULV 165 ml 1 -3 ve 4 -5 dönem nimf ve yeni nesil ergin Alphacypermethrin, 100 g/1 EC 15 ml 1 -3 ve 4 -5 dönem nimf ve yeni nesil ergin Alphacypermethrin, 10 g/1 ULV 150 ml 1 -3 ve 4 -5 dönem nimf ve yeni nesil ergin

Deltamethrin, 1. 5 g/1 ULV 30 ml+120 mlsu 1 -3 ve 4 -5 dönem nimf ve yeni nesil ergin Cyperrnethrin, 25 g/1 ULV 180 ml 1 -3 ve 4 -5 dönem nimf ve yeni nesil ergin Fenthion, 375 g/1 ULV 165 ml 1 -3 ve 4 -5 dönem nimf veyeni nesil erg in Cyfluthrin K+L= Beta Cyfluthrin. 5 g/1 ULV 150 ml 1 -3 ve 4 -5 dönem nimf veyeni nesil erg in Zetacypermethrin, 8 g/1 ULV 150 ml 1 -3 ve 4 -5 dönem nimf ve yeni nesil ergin Tralomethrin 360 g/1 EC 35 ml (1 -3. dönem)

KIMIL TAKIM: Heteroptera Familya: Pentatomidae Aelia spp.

TANIMI VE YAŞAYIŞI n n n En yaygın türü Aelia rostrata olup yaklaşık 8 -11 mm uzunluğunda ve 4 -6 mm genişliğindedir. Baş üçgen şeklinde, genişliğinden daha uzun, ön kısmı sivridir. Orta kısımları koyu, kenarları genellikle açık kirli sarıdır. Antenleri kırmızımtırak renktedir. Üzerinde yana önden arkaya uzanan siyah ve kirli sarı çizgiler bulunur. Bacaklar kirli sarı renktedir. Familya özelliği olarak pis koku salgılar. Ergin

§ Erginler yaz sonunda havaların § § § çok ısındığı dönemlerde kışı geçirdikleri 1500 -2000 m yükseklikteki kışlak adını verdiğimiz dağ ve tepelere çıkarlar. Kışı uyuşuk halde meşe, geven, kirpiotu, çam, ayıkulağı gibi kışlak bitkilerinin altlarında, yaprak altındaki toprağın 4 -8 cm derinliğinde geçirirler. Genellikle meşe bitkilerini seçerler. İlk baharda havaların ısınmasıyla kışlaktan ovaya uçmaya başlarlar. Ergin

v v İklim koşullarına göre değişmekle birlikte genellikle Nisan sonu mayıs başında kışlaktan ovaya göçerler. Kışlaktan ovaya inen kımıllar başaklı ve gelişmiş ekinleri seçerler. İnişten 10 -12 gün sonrasına kadar beslenir ve çiftleşirler. Dişiler yumurtalarını 12 -18 ‘lik yumurta paketleri halinde; başaklara, saplara, yaprak yüzlerine, toprak üstüne, yabani otlara bırakır. Yumurtadan çıkan nimfler 5 gömlek değiştirerek yeni nesil ergin olurlar. Çiftleşen kımıl erginleri

ZARAR ŞEKLİ: n n n Kışlaktan ovaya inen kışlamış kımıl erginleri, kardeşlenme döneminde bulunan hububatı kök boğazı üstünden emerek KURTBOĞAZI (göbek kurusu) zararını yapar. Bu şekilde zarar görmüş bitki başak bağlamaz. Kışlamış kımıl erginleri hububatın başaklanma döneminde başak sapını emerek bitkinin tane bağlamasına engel olur. Bu zarar şekline AKBAŞAK zararı denir. Kımıl 3. -5. dönem nimf ve yeni nesil erginleri tanelerde beslenerek taneleri kavuz durumuna getirirler. Başaktaki kımıl ergini

AKBAŞAK zararı KURTBOĞAZI zararı KONUKÇULARI: n Başta buğday olmak üzere diğer kültür ve yabani buğdaygiller konukçularıdır.

MÜCADELESİ Kültürel Önlemler n Erkenci yetişen hububat çeşitleri ile bunların erken ekimleri, n Tarlaların iyi hazırlanması, n Nadasın iyi yapılması, n Yabancı otlarla gereği şekilde mücadele, n Hasadın mümkün olduğu oranda erken yapılması, n Polikültür tarıma önem verilmesi gibi önlemler sayılabilir. Doğal düşmanları n Ergin ve yumurta parazoitleri vardır. n Orta Anadolu Bölgesi’nde tespit edilmiş olan ergin parazoiti Gymnosoma desertorum Rohd. (Dip. : Tachinidae )dur. n Tespit edilen yumurta parazoiti Hymenopterler ise: n Trisolcus rufiventris (Mayr). n T. semistriatus (Nees), n T. simoni (Mayr)’dır.

Kimyasal Mücadele Zamanının Tespiti n Kımıl Mücadelesi esas olarak kışlamış erginlere karşı yapılır. n İlk uçuşlar görüldüğü günden sonra kışlaklar çevresindeki ekiliş alanları kontrol edilir. n Zararlının dağılmasına ve yumurta bırakmasına fırsat verilmeden toplu iniş alanlarında hemen mücadeleye başlanır

KIMIL (Aelia spp. , Hem. : Pentatomidae)‘a KARŞI ÖNERİLEN İLAÇLAR Etkili Madde Adı ve Oranı Formülasyonu Dozu (Preparat) Dekara İlaçların Kullanıldığı Biyolojik Dönemler Endosülfan % 5 Toz 2. 5 kg. Kışlamış ergin Fenitrothion % 3 Toz 2. 5 kg. Tüm dönemlerde Dioxacorb % 3 Toz 2 kg. Tüm dönemlerde Fenthion 525 g/1 EC 100 ml Tüm dönemlerde Endosülfan 360 g/1 EC 250 ml 2 -5. dönem nimfi Fenitrothion, 550 g/1 EC 150 ml Tüm dönemlerde Endosülfan + Parathion Methyl(300+ 128)g/l EC 200 ml Tüm dönemlerde

Takım: Heteroptera Familya: Pentatomidae Nezara viridula – Pis kokulu yeşil böcek n n Vücut yassı ve geniş, üzeri çok sık noktalı Yeşil renkte Kışlayan erginler kahverengimsi yeşile dönüşür Vücut boyu 11 -15 mm

Dişinin bıraktığı yumurtalar nimfler yumurtadan çıkan

Yurdumuzun her tarafında yaygıdır n Polifagtır, yaklaşık 37 familyaya ait 100’e yakın bitki türünde beslenir. n Hemen hemen tüm sebzelerde, endüstri bitkileri, yem bitkilerinde ve buğdaygillerde n Ayrıca bazı meyve ve orman ağaçlarıyla süs bitkilerinde zarar yapar n

Konukçu bitkilerin yaprak, sürgün, çiçek, ve meyvelerinde bitki özsuyunu emerek zararlı olur n Sürgünlerin gelişimi yavaşlatır, n Çiçek dökümlerine neden olur n Domates ve benzeri bitkilerde meyvelerde şekil bozukluğuna neden olur n Bir çok bitkide meyve içerisindeki tohumların gelişmesi olumsuz yönde etkilenir n Meyvelerde, emgi yerlerinde renk n