TURP YETTRCL Sistematii Takm Rhodales Familya Brassicaceae Tr

TURP YETİŞTİRİCİLİĞİ Sistematiği Takım: Rhodales Familya: Brassicaceae Tür : Raphanus sativus

Ekonomik Önemi, Anavatanı ve Yayılma Alanları Ülkemizde toplam 175 000 ton turp üretilmektedir. 20 -25 bin ton bayır turpu geri kalan kısım ise diğer turp gruplarını içermektedir. Ülkemizde bütün yıl boyunca geniş alanlarda üretilmekte ve tüketilmektedir. Ülkemizde Turp üretiminin bölgelere göre dağılımı Ege İç And Akd. Mar mara Doğ And GDA Bölge Kara D. Üretim % 0. 7 11 21 57 6 2 2 Turplar çiğ olarak iştah açıcı olarak yemeklerin yanında tüketilmektedir. Genelde etlenmiş hipokotil ve kazık kökün bir kısmı tüketilmektedir. Bunun yanında taze yaprakları da tüketilmektedir. Bazı uzak doğu ve Avrupa ülkelerinde pişirilerek de tüketilmektedir. İlaç sanayinde de kullanılmaktadır.

TURBUN GEN MERKEZİ Orta Asya, Hindistan ve Doğu Asya’nın da olabileceği söylenmektir Kestane ve bayır turplarının ana vatanı Akdeniz Bölgesi özellikle Ön Asya (Anadolu ve etrafı olarak bildirilmektedir. Bunun yanında Akdeniz Bölgesi, Özellikle Ön Asya (ANADOLU)’dır.

TURBUN SAĞLIK AÇISINDAN ÖNEMİ v İştah açıcıdır. v Mide ve bağırsakları çalıştırır, sindirimi kolaylaştırır. v Öksürüğe, romatizmaya ve damar sertliğine karşı iyi gelir. v Diş etini güçlendirmek için kullanılabilir. v Tohumları cinsel gücü arttırır. Acımsı baharlı tadı veren maddeler: Allylzyanat, Butylzyanat, Hardal yağıdır. Bu maddelerin yoğunluğu acılığın derecesini belirler.

TURBUN BESİN İÇERİĞİ (100 gram’da) Su (g) Enerji (kkal) Protein (g) Yağ (g) Karbonhidrat (g) Kırmızı 94. 1 19. 0 0. 9 0. 1 4. 2 Siyah 91. 5 30. 0 1. 0 0. 2 6. 6

TURBUN BESİN İÇERİĞİ Mineral Maddeler (100 gram’da) Kırmızı Siyah Kalsiyum (mg) 35 39 Demir (mg) 0. 6 0. 5 Fosfor (mg) 26 30 Potasyum (mg) 180 268 Sodyum (mg) Bilinmiyor 49

TURBUN BESİN İÇERİĞİVitaminler (100 gram’da) Kırmızı Siyah A Vitamini (IU) 10 eser Tiamin (mg) 0. 03 0. 04 Riboflavin (mg) 0. 02 0. 07 Niasin (mg) 0. 4 0. 6 C Vitamini (mg) 32 36

Turp Şekilleri §Fındık turpları: yuvarlak, basık yuvarlak, uzun yuvarlak, uzu konik, uzun silindirik §Bayır turpları: Yuvarlak, basık yuvarlak , konik veya uzun yuvarlak §Kestane turpları: yuvarlak, uzun yuvarlak, ve uzun koniktir §Japon turpları: Uzun silindirik Turplarda şekil çeşit özelliği olmasına rağmen ekim sıklığı, toprağın bünyesi ve ekim derinliği şekli kısmen etkilemektedir.

Gruplara göre turpların uzunluk ve çapları Turp grubu Fındık Kestane Bayır Japon Çap 3 -6 cm 5 -10 cm 5 -15 cm 5 -10 cm Uzunluk 2 -3 cm 7 -15 cm 5 -20 cm 25 -100 cm Ağırlık 5 -150 g 150 -100 g 200 -2000 g 500 g >>

TURPTA OLUMSUZ KALİTE ÖZELLİKLERİ n. Yumruda çatlama n. Yumru üzerinde kök oluşumu n. Yumruda çatal kök oluşumu n. Heterojen renk oluşumu n. Odunlaşma n. Koflaşma n. Yumru n. Tatta ortasında boşluk acılık, kesifleşme

BOTANİK ÖZELLİKLERİ Kök: Turplar kazık köklü bitkilerdir. Kazık kök çimlenmeden sonra etlenmeye başlamadan önce çeşide bağlı olarak 10 -15 veya 30 -50 cm derinliğe kadar inebilir. Kazık köklerin boyuna büyüme döneminde renk beyazdır. Çeşitlere bağlı olarak kazık kökün 1/3 veya 2/3’lük kısmı ile hipokotilin bir kısmı etlenerek etlenmiş yenen kısmı oluştururlar. Turplarda kök derinliği fındık turplarında; 10 -15 cm, Bayır ve kestane turplarında 3050 cm Japon turplarında ise daha derinlere inmektedir. Yan kökler ise 5 -15 cm’lik alana yayılmaktadır. Turplar farklı renklerde olabilmektedir. Kırmız, siyah, mor, beyaz ve karışık renkli olabilmektedirler. Turp oluşumunda iki gelişme aşaması bulunmaktadır. Birinci gelişme aşaması derine doğru ikinci gelişme ise enine bir gelişme olmaktadır.

Yaprak: Turp yaprakları turpun üzerinde dairesel şekilde dizilmiştir. En içte en genç en dışta ise en yaşlı yapraklar bulunur. Yapraklar uzun bir sapın üzerinde birleşik yaprak formundadır. Yapraklar tüylü, kabarcıklı bir yapıya sahiptir. Yaprak kenarları dişli yada dişsiz olabilmektedir. Genç yapraklar bazen sebze olarak tüketilmektedir. GÖVDE Generatif döneme geçişle birlikte yaprakların ortasından gövde uzayarak çiçek sapını oluşturur. Gövde üzerinde rozet şeklinde aşağıdan yukarıya doğru azalan yapraklar vardır. Boğumlarda renklenme görülebilir. Gövdenin içi boştur ve üzeri tüylüdür. Yaprak koltuklarından yan sürgünler çıkar.

Çiçek: Bitki belli bir büyüklüğü alınca, yumrunun vernelizasyon ihtiyacı da karşılanınca uzun gün ve yüksek sıcaklık koşullarında çiçeklenme gerçekleşmektedir. Çiçek sürgünlerinin boyları 60 -150 cm olabilir ve belli bir aşamadan sonra dallanarak gelişir. Çiçeklerde 4 çanak yaprak, 4 taç yaprak, 6 erkek organ ve 2 karpelli bir dişi organ bulunur. Çanak yapraklar yeşil veya yeşil sarı, taç yapraklar ise beyaz, sarı beyaz menekşe olabilmektedir. Tozlanma arı ve diğer böcekler ile olur. Yüksek oranda yabancı döllenme görülür. Sebebi yüksek oranda görülen prtogenydir. Optimum tozlanma ve döllenme 20 o. C’de gerçekleşir.

Meyve iki karpelden oluşur ve bakla şeklinde olup, her meyve 5 -15 adet tohum içerir. Meyvelerin uzunlukları 3 -7 cm genişlikleri ise 0. 5 -1 cm olup uç tarafı sivricedir. Olgunlukta meyveler çatlamaz bu nedenle erken olgunlaşanların hasat edilmesine gerek yoktur. Turp tohumları kuşlar tarafından sevildiği için tohumluk üretiminde kuş zararı dikkate alınmalıdır. 1 gram tohumda 100 -150 adet tohum bulunur. Tohumların büyüklükleri homojen değildir. Tohum rengi açık sarı, sarı kahverengi ve morumsu kahve rengidir. Opt çimlenme sıcaklığı 20 -25 o. C’dir. Tohumlar normal koşullarda 4 -6 yıl çimlenme gücünü muhafaza eder.

YETİŞTİRME İSTEKLERİ İklim: Turplar serin iklim bitkileridir. Yüksek sıcaklıktan ve kuraklıktan hoşlanmaz. Çimlenmede 12 -15 o. C, gelişme dönemi için 14 -15 o C olması istenir. Yüksek sıcaklık turplarda kalitenin bozulmasına sebep olur ve tohum tutumunda da düşüşler olur. 2 o. C büyüme durur ve -2 o. C yumrular donar. Kestane turpları soğuğa daha (-5 o. C) dayanıklıdır. Uzun gün şartları çiçek oluşumunu teşvik eder, 15 saatten daha uzun günlerde çiçeklenme başlar. Uzun gün şartlarında turp oluşumu gecikmekte hatta oluşmamaktadır. 7 -12 saat gün uzunluğunda en iyi turp oluşumu gerçekleşir. Yüksek sıcaklık; Yaprak sayısında artış, yumru büyümesinde olumsuzluklar, Hızlı koflaşma, Odunlaşma, Tatta acılaşma, Sapa kalkmaya, tohum üretiminde stigmanın kurumasına sebep olur.

Toprak İsteği: Seçici bir türdür. Şeklin düzgün olması, tadın ve aromanın iyi olması için hafif bünyeli tınlı topraklarda yetiştirilmelidir. Toprak bünyesi ağırlaştıkça şekil bozuklukları, çatlamalar, acılaşma ve koflaşma artar. OM’ce ve BBM’ce zengin kumlu topraklarda iyi sonuç verir. Toprak p. H’sı 6. 0 -7. 4 arasında olmalıdır. Fındık ve erkenci turplar hafif tınlı ve kumlu topraklarda, bayır ve kestane turpları ise tınlı killi toraklarda iyi sonuç verir. Toprakta yeterli oranda su bulunmalıdır. Suyun düzensiz verilmesi çatlamalara sebep olur.

Yetiştirme Şekli: Genellikle turplar doğrudan tohum ekimi ile üretilmektedir. Fide ile üreticilik ise çok sınırlı ve özel amaçlar için yapılmaktadır. Toprak Hazırlığı ve ekim: Ekim yapılacak olan toprak iyi işlenmeli ve yabancı maddelerden temizlenmelidir. Derin sürülmüş olan toprağın yüzeyine verilecek olan gübre serpilir ve yüzeysel bir şekilde işlenerek toprağa karıştırılır. Ekim derinliği ve mesafeler: Fındık turplarında 10 -15 cm SA, 3 -5 cm SÜ ve 1, 5 -2 cm derinlikte ekim yapılır. Tahtalara yada düze ekim yapılabilir. Bayır ve kestane turpları: 30 -40 cm SA, 10 -15 cm SÜ ve 2 -3 cm derinlikte ekim yapılır. Tavalara, masuralara ve geniş alanlarda düze ekim yapılır. Tohum ekimi serpme usulü yapıldığı gibi mibzerle de ekim yapılabilir. Dekara 1 -1, 5 kg tohum ekilir. Çıkıştan sonra seyreltme yapılabilir. Turplarda ekim sıklığı ve derinliği yumru büyüklüğünü ve şeklini etkiler. Uygun şartlarda 3 -4 gün sonra çıkışlar başlar.

Kültürel işlemler Çapalama: Turp yetiştiriciliğinde çapalama önemlidir ve yabancı ot kontrolü ve kaymak tabakasının kırılması amacı ile yapılır. Sulama: Ekimden sonra toprak nemi çok önemlidir. Yetersiz nem çıkışta sorunlara sebep olur. Tavalarda salma, tahta ve geniş alanlarda yağmurlama ve masuralarda ise karık usulü sulama yapılır. Bitkinin gelişme durumu, yağış ve topraktaki su durumu dikkate alınarak bir üretim döneminde 3 -6 kez sulama yapılır.

Gübreleme Turpta organik gübreleme yapılacak ise bir önceki dönemde verilmelidir. OG hemen tohum ekiminden önce verilirse koflaşmaya, odunlaşmaya ve tat değişimine neden olmaktadır. Ekimden önce verilmiş olan OG yaprak oluşumunu teşvik etmekte ve yumrular küçük kalmaktadır. Ticari gübrelerin verime zamanını ve miktarını ekilen çeşit tipleri belirlemektedir. N P K Erkenci çeşitler 6 kg /da 4 kg /da 9 kg /da Geçci Çeşitler 10 -12 kg/da (ekim ve yumru bşln. ) 6 -8 kg/da 12 -15 kg/da (ekim ve yumru bşln. )

Hasat ve depolama Turplarda çeşide özgü büyüklük oluştuğunda hasat yapılır. Hasat aşamalı olarak da yapılabilir ama geniş alanlarda yapılan yetiştiricilikte bir defada hasat yapılır. Küçük turplarda elle hasat yapılırken, büyüklerde bel yada söküm makinaları ile hasat yapılmaktadır. Küçük turplar demetler halinde büyükler ise yaprakları kesilerek pazara sunulmaktadır. Ilıman bölgelerde hasat olgunluğuna gelmiş turplar Pazar durumuna göre ya hasat edilir yada tarlada bekletilebilir. Soğuk bölgelerde ise hasat edilir ve 4 -6 o. C depolarda yada kum içerisinde 2 -3 ay muhafaza edilebilir. VERİM: Fındık turpları: 1. 5 -2 ton /da Bayır Kestane turpları: 6 -7 ton/da

Tohum Üretimi Çiçeklenme oluşabilmesi için vernelizasyon oluşmalıdır. Fındık turplarında ilkbaharda düşük sıcaklığa maruz kalan turplar ekimden 3 -4 ay sonra çiçeklenirler Geç sonbahar çeşitlerinde ise turp yaprakları ile birlikte kışlar ve ilk baharda çiçeklenir ve meyve bağlar. Turp açık tozlanan bir tür olduğu ve doğada yabanilerinin bulunması nedeni ile tohum üretiminde izolasyona dikkat edilmelidir. (Fiziksel ya da mesafe izolasyonu yapılmalıdır) Şartlara bağlı olarak 20 -40 kg/da tohum alınabilir

Hastalık ve zararlılar § Çok fazla hastalık ve zararlısı yoktur § Sıyahlık hastalığı: Aphonymyces raphani § Toprkta funus varsa, fazla azotlu gübre Zararlılar Yaprak bitleri, prodenya, lahana kök sineği, fare, köstebek, öridema