SELUK TREYEN DERNCE 19 MAYIS ANADOLU LSES UZMAN

SELÇUK TÜREYEN DERİNCE 19 MAYIS ANADOLU LİSESİ UZMAN TÜRK DİLİ ve EDEBİYATI ÖĞRETMENİ

BİRLEŞİK FİİLLER Kurallı (Özel) Birleşik Fiiller Fiil+Fiil Yeterlik Fiili (bil) Tezlik Fiili (ver) Yardımcı Fiille Oluşmuş B. F. Sürerlik Fiili (dur, kal, gel) Anlamca Kaynaşmış B. F. Yaklaşma Fiili (yaz)

ANLAMCA KAYNAŞMIŞ BİRLEŞİK FİİLLER (DEYİM HALİNDEKİ BİRLEŞİK FİİLLER) Bu birleşik fiiller isim+fiil şeklinde kalıplaşmış fiillerdir. Deyimlerin büyük çoğunluğu bu şekildedir. Sınıfta öğretmen kendini kaybetti. isim fiil Karısının dırdırından bıkan adam Tası tarağı topladı. İsim fiil

Yardımcı Fiille Kurulan Birleşik Fiiller Tek başlarına da fiil olarak kullanılabilen, ama daha çok isim soylu kelimelerle ve asıl fiillerle birlikte birleşik fiil oluşturan fiillere yardımcı fiil denir. (etmek, olmak, eylemek, kılmak, bilmek, durmak, gelmek, yazmak, buyurmak, bulmak, yapmak ) Bu birleşik fiiller isim+yardımcı fiilden oluşur. Bu araba çok para eder. isim Yrd. Fiil Sana bunca yıl sabrettim. isim Yrd. fiil

UYARI Eğer isim ile yardımcı fiil birleşirken bir ses olayı oluyorsa bu birleşik fiiller bitişik yazılır. Olmuyorsa ayrı yazılır. Onun bu halini görünce kendimi kaybettim. Sana bunca yıl nasıl sabrettim. Bir kötüye yıllarca kul oldum.

KURALLI BİRLEŞİK FİİLLER Bu birleşik fiiller iki fiilin birleşmesinden oluşur. (Fiil+Fiil)Kurallı denmesinin nedeni birinci fiilde istediğimiz fiili alırız ancak ikinci fiilde hangi anlamı vereceksek o anlamı sağlayan fiili kullanmalıyız.

UYARI Bu iki fiil birleşirken araya bir sesli harf girer ve bu birleşik fiiller her zaman bitişik yazılır. Ahmet bu işi başarabilir. Herkes susuverdi.

1)Yeterlik Fiili: Fiil + "-E" + bil- Anlam: Ahmet bu işi başarabilir. gücü yetme anlamı. Bu imkân ve şerait, çok namüsait bir mahiyette tezahür edebilir. Olasılık Yanınıza gelebilir miyim? İstek isteme, rica etme Herkes kendi işiyle ilgilenebilir. izin verme Olumsuzu şöyledir: Başar-a-bil-i-r > başar-a-ma-z Aç-a-bil-i-r-im > aç-a-ma-m Oku-y-a-bil-i-r-im > oku-y-a-ma-m Gel-e-bil-i-r-iz > gel-e-me-y-iz

2)Tezlik Fiili: Fiil + "-İ" + ver- ve Fiil + "-İ" + gel- Anlam: Bana bir çay alıver. Tezlik, çabukluk Birden karşısına çıkıverdi. Apansızın Onu bir kenara atıvermişler Önemsememe, gelişigüzel yapma Beklemediğimiz bir anda çıkageldi Apansızın

3)Yaklaşma Fiili: Fiil + "-E" + yaz- Anlam: Merdivenden inerken düşeyazdı. (Az kalsın düşüyordu ) "Çeşmimden akan hun ile sagar dolayazdı

3)Sürerlik Fiili: Fiil + "-E" + kal- Fiil + "-E" + gel Fiil + "-E" + dur- şeklinde yapılır. Anlam: Çocuk oturduğu yerde uyuyakalmış Bakakalırım giden her geminin ardından Sen vitrinlere bakadur, ben birazdan gelirim Eskiden beri böyle anlatılagelmiş.

“Bayramda hoca, cemaate namaz kıldırdı. ” (yardımcı fiille oluşmuş) “Çocuk, arabanın ardından bakakaldı. ” (kurallı b. f. -sürerlik) “Güzel gönüllü çocuklarım, öğretmenlerinin doğum gününe beni de davet ettiler. ” (yardımcı fiille oluşmuş)

“Bayramda hoca, cemaate namaz kıldırdı. ” (yardımcı fiille oluşmuş) “Çocuk, arabanın ardından bakakaldı. ” (kurallı b. f. -sürerlik) “Güzel gönüllü çocuklarım, öğretmenlerinin doğum gününe beni de davet ettiler. ” (yardımcı fiille oluşmuş)

Her akşam bir saat kitap okuyabilirsin. ” (kurallı b. f. -yeterlik) Kadıncağız bayılayazdı. ” (kurallı b. f. -yaklaşma) Bazıları da burnundan kıl aldırmıyor. ” (deyimleşmiş) Yaptıklarını duyunca kahroldum. ” (yardımcı fiille oluşmuş)

“O bu davranışlarıyla hepimizin gözünden düştü. (deyimleşmiş) “Bir an senin bunlara göz yumacağını zannettim. ” (yardımcı fiille oluşmuş) “Haberi alınca koşuverdi. ” (kurallı b. f-tezlik)

“Yaptıklarını lütfen başıma kakma. ” (deyimleşmiş) “Onu bu konuda yetkili kıldık. ” (yardımcı fiille oluşmuş)

SELÇUK TÜREYEN DERİNCE 19 MAYIS ANADOLU LİSESİ UZMAN TÜRK DİLİ ve EDEBİYATI ÖĞRETMENİ