Religia patriarchw Narracyjny charakter historii patriarchw otwiera pytanie

Religia patriarchów Narracyjny charakter historii patriarchów otwiera pytanie o wczesne wierzenia Hebrajczyków i ich praktyki religijne. Narratorzy tego dzieła (Rdz 12 -50) piszą je z perspektywy późniejszej ujednoliconej tradycji religijnej, mimo to wiele można z niej wyczytać o początkach religii hebrajskiej. Biblia ukazuje Kanaan jako bardzo atrakcyjną krainę: Wj 3, 8: BTP Zstąpiłem, aby go wyrwać z ręki Egiptu i wyprowadzić z tej ziemi do ziemi żyznej i przestronnej, do ziemi, która opływa w mleko i miód, na miejsce Kananejczyka, Chetyty, Amoryty, Peryzzyty, Chiwwity i Jebusyty. ale pełną pokus i pułapek: Oz 4, 12 -13: BTP Lud mój zasięga rady u swojego drewna, a jego laska daje mu wyrocznię; bo go duch nierządu omamił - opuścili Boga swojego, aby cudzołożyć. Na szczytach gór składają ofiary, spalają kadzidła na wzgórzach, pod dębem, topolą i terebintem, bo dobrze się czują w ich cieniu. Dlatego wasze córki uprawiają nierząd, synowe wasze również cudzołożą.

O problemach wiary starożytnych hebrajczyków mówi nie tylko Biblia, ale świadczą też o tym badania archeologiczne!!! Nb: Biblia określa idealny stan kultu w Izraelu. Wiele rożnych etnicznych grup i miast było dołączonych do Izraela (dzieląc jego wiarę – jak? ) W starożytności powszechnym zwyczajem było identyfikowanie starych lokalnych bóstw z nowymi zdobywców i zwycięzców. (kananejski Baal = babiloński Marduk = asyryjski Aszur – bogowie burzy i nieba). Wielu dawnych „pogan” wyznając wierność YHWH nie zupełnie odeszło od dawnych praktyk i tradycji. Podobnie sami Izraelici zapożyczali formy wyrazu religijnego (liturgię, świątynie, poezję religijna) od pogańskich sasiadów. Zawsze też odzywał głos tradycji z przeszłości (kult zmarłych przodków, boga ojca, itp. )

ODDAWANIE CZCI BÓSTWOM PELMIENNYM Narrator używa epitetów, określających bóstwo i łączących je z postacią patriarchy: Rdz 26, 24 - Bóg Abrahama, twego ojca, Rdz 28, 13 - Bóg twego ojca Abrahama, Bóg Izaaka, Rdz 15, 1 – puklerz (czyli tarcza) Abrahama, Rdz 31, 42 - strach Izaaka [W BH mamy tu - ‘qx'c. y. I dx; p; - co oznacza, strach, drżenie, w BT i BP przetłumaczone jako: Bóg, którego czci Izaak. , Rdz 49, 24 - Potężny Jakuba. Fakt identyfikacji bóstwa z indywidualnymi postaciami przodków sugeruje istnienie kultu Boga Ojców. W tym systemie, głowa plemienia dokonywał wyboru bóstwa, ustalał formę przymierza i kult. Bóstwo takie stanowiło element spajający plemienia, towarzyszyło mu wszędzie i było dostępne wszystkim członkom plemienia. ]

Od kultu przodków do kultu „boga ojca” (? ? ? )

ADAPTACJA ELEMENTÓW RELIGII KANANEJSKIEJ Religia kananejska była religią politeistyczną w przeciwieństwie do religii Boga Ojców. Wpływ religii kananejskie widoczny jest w wyborze imion boskich: Jahwe - Pan, najczęściej używane jest anachronizmem, używane przez Jahwistę, pochodzi z czasu dużo późniejszego [objawione zostało dopiero Mojżeszowi (Wj 3, 14)]; Elohim – Bóg w liczbie mnogiej, czyli gramatycznie bogowie; El Elyon – Bóg Najwyższy; Bet-el – dom Boga; El Olam – Bóg wierny; El Szaddaj – Bóg Wszechmocny; Ostatnie 5 określeń pochodzi ze źródeł E (Elohista) i P (źródło kapłańskie). Rzeczownik El, określający Boga, był bardzo rozpowszechniony wśród semitów Żyznego Półksiężyca. W religii kananejskiej El oznaczał główne bóstwo i ojca bogów. Patriarchowie przejmując częściowo kulturę kananejską i język (w związku z osiedlaniem się) łączyli imię El z innymi określeniami, te nowe nazwy miały reprezentować ich bóstwo jako opiekuna i obrońcę przodków.

Nb. teksty z Ugarit są dużo starsze od Starego Testamentu.

Tekst z Kuntillet el-Agrud z IX w. p. n. e. głosi: „Błogosławiony przez Jahwe z Samarii i jego Aszerę" Wykopaliska z Elefantyny z IV w. p. n. e. ukazały świątynię (? ? ? ), w której czczono parę Jahwe i Anat (? ? ? ).

Kananejska religia naturalna Bóstwa kontrolujące siły natury – personifikowane moce. Wokół nich rozwijają się mity. Ludzka odpowiedź na boski porządek świata to rytuał – liturgia - ofiary i powinności wobec zmarłych przodków - kult płodność (ziemi, zwierząt i ludzi) przez imitację boskich mocy (por. teksty z Ugarit, święto Nowego Roku) Por. artykuł: http: //imiona. boga. webpark. pl/kanaan. htm

Bóstwa Kanaanu [wg tekstów z Ugarit: bóstwa kosmiczne i lokalne (występujące w parach)] EL (por. Wj 6, 3 -4) 3 Ja objawiłem się Abrahamowi, Izaakowi i Jakubowi jako Bóg Wszechmocny, ale imienia mego, Jahwe, nie objawiłem im. BTP Psalm 82: 1 Psalm. Asafowy. Bóg powstaje w zgromadzeniu bogów, pośrodku bogów sąd odbywa: Tôru ‘Ēl or bóg byk”. El z Ugarit, 13 w. p. n. e

http: //pl. wikipedia. org/wiki/El El – w mitologii ugaryckiej najwyższy bóg kananejski, który wg tekstów z Ugarit (XV-XIV wiek p. n. e. ) był stwórcą świata, ojcem i przywódcą bogów i ludzi – królem i sędzią, strażnikiem porządku kosmicznego i politycznego, wspierającym królów w sprawowaniu władzy. Występuje również jako mędrzec wyjaśniający sny. Był wieczny, mądry, sprawiedliwy, dobry i miłosierny, życzliwy ludziom. Jeden z tekstów określa go mianem byka, co miało symbolizować siłę seksualną w akcie tworzenia bogów. Żoną Ela była Aszirat W sztuce przedstawiany jako starzec w ozdobionym rogami nakryciu głowy, siedzący na tronie. Miał wiele dzieci, do najważniejszych należeli: Asztar, Jam i Mot. W Mot ugaryckich tekstach dzieckiem Ela nazywany bywa również Baal (syn Dagona) a Baal także jego siostra Anat. Określenia te powiązane są z wiarą, iż El jest "stwórcą Anat stworzeń" (bny bnwt). Z powodu podeszłego wieku przekazał z czasem najwyższą władzę Baalowi, który okazał się najbardziej godnym tego zaszczytu. Pomimo tego w dalszym ciągu cieszył się znaczną czcią i autorytetem pośród bogów i ludzi. Mit o przejęciu władzy przez Baala przypomina grecką opowieść o przejęciu władzy nad światem przez Zeusa, jak również nordycki mit objęcia władzy nad panteonem przez Odyna.

Baal http: //pl. wikipedia. org/wiki/Baal W mitologii ugaryckiej porywczy, pełen młodzieńczego zapału bóg burzy i życiodajnego deszczu, władca świata. Co roku ginął w wyniku walki toczonej z Motem - bogiem śmierci i wysuszonej letnim skwarem ziemi - i zstępował do świata podziemnego, aby z nastaniem wiosny powstać z martwych. Nieustanna walka między życiem a śmiercią była tematem dramatycznego mitu, który głęboko poruszał i przynosił oczyszczenie wewnętrzne. Kiedy wrogowie Baala dokonywali najgorszego z najgorszych czynów, ich siła się wyczerpywała. Imię Baal należałoby raczej uważać za tytulaturę, gdyż oznacza ono dosłownie "Pan". Właściwe imię ugaryckiego boga burzy zapisywano ΅΄ (hd) i wokalizowano prawdopodobnie Haddu, co odpowiada aramejskiemu Hadad oraz akadyjskiemu Adad. Władzę królewską nad światem otrzymał Baal - syn Dagona z rąk najwyższego boga El. Stary bóg zgodził się na to nie bez oporów, ponieważ posiadał własne potomstwo. W staraniach o zezwolenie na budowę pałacu, niezbędnego do potwierdzenia królewskiego statusu, znaczną rolę odegrała ukochana siostra Baala - Anat. W sztuce wyobrażano Baala jako wojownika w szpiczastym hełmie ozdobionym rogami. W jednej ręce dzierży „buzdygan”, w drugiej błyskawicę - jego boski atrybut. Zwierzęciem symbolizującym potęgę Baala jest byk, przy czym niektóre teksty ukazują go w tej postaci, zapładniającego stada jałówek, co miało ilustrować jego niespożytą seksualną siłę. Seleukidzi popierali kult Baala w Syrii oddając mu szczególną cześć. Przymuszanie Żydów do jego kultu stawało się powodem powstań żydowskich. Wielokrotnie w Biblii potępia się kult Baala, jeszcze przed

Aszera (Atirat, Aszirat, Ela ) w mitologii ugaryckiej bogini wybrzeża morskiego, utożsamiana z planetą Wenus jako Gwiazda Poranna, początkowo żona najwyższego boga Ela, później żona Baala. Przeszła także do mitologii hebrajskiej. W Biblii jest wymieniana 49 razy, przy czym nazwa odnosiła się zarówno do bogini, jak i do steli świątynnej. Salomon kazał zbudować ołtarz Aszery, jedna z jego żon była wyznawczynią jej kultu. Tysiące wotywnych figurek Aszery odkryto na terenie całego Kanaanu, co świadczy o jej ogromnej popularności.

http: //pl. wikipedia. org/wiki/Anat Kananejska bogini, siostra i równocześnie ukochana Baala, pomimo to często tytułowana dziewicą. W jednym z aspektów swej osobowości jawi się jako zmysłowa bogini miłości i płodności, w innym - jako budząca grozę wojowniczka. Według tekstów z Ugarit posiadała zdolność wprowadzania się w szał bojowy, podczas którego w bitwach ścinała głowy "jak kłosy" i cała zbryzgana krwią zawieszała sobie odrąbane ręce pozabijanych wrogów wokół pasa, a ich głowy na swoich plecach. Z owego szału zabijania niełatwo było się jej potem wyprowadzić. Pomoc Anat odegrała znaczną rolę w zakończonych sukcesem staraniach Baala, syna Dagona o uzyskanie dominującej pozycji pośród bogów. Dzięki jej perswazjom a nawet groźbom najwyższy bóg El zdecydował się przekazać władzę Baalowi, pomijając przy tym własne dzieci. Kiedy Baal poniósł śmierć z ręki swego wroga - boga Mot, Anat okrutnie rozprawiła się z jego zabójcą a następnie doprowadziła do powstania z martwych swojego ukochanego. W sztuce zwykle przedstawiano ją nagą, z symbolami płodności - kwiatami lilii lub wężami w rękach, często jadącą na koniu. W czasie obrzędów ku czci Anat nierzadko składano w ofierze dzieci (? ? ? ). Kult Anat, podobnie jak kult bogini Astarte rozpowszechnił się także w Egipcie od czasów Nowego Państwa. Jako córka Re i wojowniczka posiadała świątynie w Tanis - rammesydzkiej stolicy we wschodniej Delcie Nilu.

Ivory bas-relief Ugarit-Ras Shamra 1550 -1200/1150 BCE.

Asztarte http: //pl. wikipedia. org/wiki/Asztarte Astarte albo Asztarte - imię fenickiej i kananejskiej bogini miłości, płodności i wojny, tożsamej z babilońsko-asyryjską boginią Isztar i sumeryjską Inanną Isztar Inanną (Panią Niebios). Grecy utożsamiali Astarte z Afrodytą Współcześnie, podczas prac archeologicznych odnajdowane są niewielkie stele, figurki i medaliony przedstawiające zapewne Astarte. Na wizerunkach tych bogini przedstawiana jest zwykle naga, bardzo często z kwiatami lotosu (symbole płodności) w dłoniach. Niekiedy stoi na grzbiecie lwa lub konia. Bardzo często, w sposób typowy dla religii kananejskiej, Astarte odbierała cześć pod postacią betyli. (bet-el – „dom boga” duże, pionowo ustawione kamienie. ). Nieodłącznym elementem kultu Astarte były akty seksualne pomiędzy wyznawcami odwiedzającymi świątynię a kapłankami zwanymi kedesza. Cześć oddawano również paląc kadzidła, składając w ofierze produkty spożywcze, zwierzęta a niekiedy dzieci (? ). Astarte, pod imieniem ‘Athtart (‘ṯtrt) pojawia w tekstach z Ugarit, gdzie razem z boginią Anat wspiera Baala w walce z jego wrogami. Astarte czczono także w Egipcie gdzie jej kult wprowadzili Hyksosi. Kult Astarte - nazywanej też Królową Niebios (oraz Baala) bardzo rozpowszechnił się także wśród Izraelitów, o czym niejednokrotnie wspomina Biblia. Spotykało się to ze sprzeciwem kapłanów i proroków hebrajskiego boga JHWH, którzy niekiedy doprowadzali do krwawych starć.

z VII wieku p. n. e. , prawdopodobnie przedstawia boginię Astarte

http: //en. wikipedia. org/wiki/Baal_cycle Mit o Baalu Schemat mitu o Baalu: [1 - BAAL/YAM 2 - PAŁAC 3 - BAAL/MOT 4 - ANAT/BAAL] · ··Yam chce panować nad bogami · Baal-Hadad występuje przeciw Yam i zabija go Baal-Hadad · Baal-Hadad z pomocą·Anat i·Atirat przekonuje ·El El by pozwolił mu posiadać pałac. i·Atirat (Aszera ) ( · Baal-Hadad powierza budowę ··Kothar-wa-Khasis. · Król bogów i Władca świata chce podporządkować sobie Mot, · Mot zabija Baal-Hadad · Anat zabija w sposób brutalny Mot, miele go i rozsypuje po świecie. · Baal-Hadad powraca na Górę Saphon · Mot powróciwszy do istnienia wyzywa Baal-Hadad · Baal-Hadad odmawia; Mot ustępuje. · Baal-Hadad rządzi ponownie.

IZRAELSKIE ECHA MITÓW Lewiatan/lotan Iz 27, 1: W ów dzień Pan ukarze swym mieczem twardym, wielkim i mocnym, Lewiatana, węża płochliwego, Lewiatana, węża krętego; zabije też potwora morskiego. Ps 74, 13 -14: 13 Ty ujarzmiłeś morze swą potęgą, skruszyłeś głowy smoków na morzu. zmiażdżyłeś łby Lewiatana, wydałeś go na żer potworom morskim. 14 Ty Iz 51, 9 -10: 9 Przebudź się, przebudź! Przyoblecz się w moc, o ramię Pańskie! Przebudź się, jak za dni minionych, w czasie zamierzchłych pokoleń. Czyżeś nie Ty poćwiartowało Rahaba, przebiło Smoka? 10 Czyżeś nie Ty osuszyło morze, wody Wielkiej Otchłani, uczyniło drogę z dna morskiego, aby przejść mogli wykupieni? YHWH =? = Baal [„Pan”] Oz 2, 18: 18 I stanie się w owym dniu - wyrocznia Pana - że nazwie Mnie: "Mąż mój", a już nie powie: "Mój Baal". Ps 18, 13 -14: 13 Od blasku Jego obecności rozżarzyły się węgle ogniste. 14 Pan odezwał się z nieba grzmotem, to głos swój dał słyszeć Najwyższy, 15 wypuścił swe strzały i rozproszył wrogów, cisnął błyskawice i zamęt wśród nich wprowadził. 16 Aż ukazało się łożysko morza i obnażyły się posady lądu od groźnej nagany Twej, Panie, i tchnienia wichru Twoich nozdrzy.

Religijne praktyki Ofiary (Kpł 1 -8) Ołtarze („cztery rogi” por. Wj 27, 2; Kpł 9, 9 itp. ) Ołtarze kadzenia Swiątynie Nie akceptowane Ryty płodności (por. wystąpienia proroków) Ofiary z dzieci/człowieka (por. Abraham i Jefte!!!!!) Masseba (symbole bóstw płodności) „miejsca na wyżynac”, palene kadzidła, kult astralny itp. Życie społeczne Kananejczyków nie wyglądało tak źle jak przedstawia to autor Biblijny (negatywna opinia jako przestroga). Por. Epos Aqhat