Oglne wiadomoci o prawie rzeczowym Podmiotowe prawa rzeczowe

  • Slides: 29
Download presentation
Ogólne wiadomości o prawie rzeczowym Podmiotowe prawa rzeczowe. Przedmioty praw rzeczowych AGNIESZKA KWIECIEŃ-MADEJ

Ogólne wiadomości o prawie rzeczowym Podmiotowe prawa rzeczowe. Przedmioty praw rzeczowych AGNIESZKA KWIECIEŃ-MADEJ

Znaczenie pojęcia prawo rzeczowe Przedmiotowe Podmiotowe Źródła prawa • Reguluje cywilnoprawne formy korzystania z

Znaczenie pojęcia prawo rzeczowe Przedmiotowe Podmiotowe Źródła prawa • Reguluje cywilnoprawne formy korzystania z rzeczy mające postać majątkowych praw podmiotowych bezwzględnych, • Zespół norm prawnych regulujących treść, powstawanie, zmianę, ustanie i ochronę podmiotowych praw rzeczowych, • Uprawnienie, zespół powiązanych ze sobą uprawnień, • Sfera możności postępowania w określony sposób, przyznana i właściwie zabezpieczona przez normę prawną w celu ochrony majątkowych interesów podmiotu uprawnionego, • Akty normatywne lub wyodrębnione redakcyjnie zespoły przepisów tych aktów, zawierające w głównej mierze, normy prawa rzeczowego (normy regulujące prawa rzeczowe w znaczeniu podmiotowym),

Bezwzględny charakter prawa rzeczowego Przysługuje ono uprawnionemu na zasadzie wyłączności (z wyłączeniem innych osób

Bezwzględny charakter prawa rzeczowego Przysługuje ono uprawnionemu na zasadzie wyłączności (z wyłączeniem innych osób – art. 144 i 233 k. c. ) Najczęściej jest skuteczne erga omnes tj. wobec każdej osoby fizycznej i prawnej, a także jednostki organizacyjnej niebędącej osobą prawną, bez względu na to, czy między uprawnionym istniał wcześniej jakikolwiek stosunek prawny, z którego wynikałby obowiązek określonego zachowania się,

Pierwszeństwo praw rzeczowych Bezwzględny charakter praw rzeczowych oznacza, że korzystają one z dobrodziejstwa pierwszeństwa,

Pierwszeństwo praw rzeczowych Bezwzględny charakter praw rzeczowych oznacza, że korzystają one z dobrodziejstwa pierwszeństwa, oznacza to, że: Przysługuje im prymat przed prawami obligacyjnymi, jeśli chodzi o porządek ich zaspokajania, Podlegają realizacji w kolejności odpowiadającej ich pierwszeństwu, gdyby doszło do kolizji między takimi samymi jak i różnymi prawami rzeczowymi,

Zasada numerus clausus praw rzeczowych Wyczerpujący katalog, Podmioty prawa cywilnego nie mają kompetencji do

Zasada numerus clausus praw rzeczowych Wyczerpujący katalog, Podmioty prawa cywilnego nie mają kompetencji do ich kreowania, jeśli nie odpowiadałyby ich ustalonym ustawowo typom. Nie jest możliwe kreowanie praw spoza katalogu w drodze umowy, ani modyfikowanie ich treści, chyba że przepisy wyraźnie na to pozwalają.

Katalog praw rzeczowych: Własność, Użytkowanie wieczyste, Ograniczone prawa rzeczowe: Użytkowanie, Służebności, Zastaw, Hipoteka, Spółdzielcze

Katalog praw rzeczowych: Własność, Użytkowanie wieczyste, Ograniczone prawa rzeczowe: Użytkowanie, Służebności, Zastaw, Hipoteka, Spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu,

Jawność prawa rzeczowego Zachowanie skuteczności erga omnes, treść prawa rzeczowego musi być znana każdemu

Jawność prawa rzeczowego Zachowanie skuteczności erga omnes, treść prawa rzeczowego musi być znana każdemu bez ograniczeń, a obrót nim może podlegać kontroli państwa obowiązek ujawniania treści praw rzeczowych np. art. 158 k. c. , 237 k. c. Jeśli do treści prawa rzeczowego należy władztwo, wyrazem jawności jest posiadanie rzeczy domniemanie zgodności posiadania z prawem – art. 341 k. c. Wymóg wpisu do publicznie dostępnego rejestru,

Ogólne typy praw rzeczowych Kryterium zakresu bezpośredniego władztwa nad rzeczą: 1. Własność, 2. Użytkowanie

Ogólne typy praw rzeczowych Kryterium zakresu bezpośredniego władztwa nad rzeczą: 1. Własność, 2. Użytkowanie wieczyste, 3. Ograniczone prawa rzeczowe, Kryterium czasowe: Bezterminowe – ich czasu istnienia nie da się z góry określić, Terminowe

 Kryterium relacji materialnoprawnej łączącej prawa rzeczowe z innymi prawami podmiotowymi: Samoistne, Akcesoryjne, Kryterium

Kryterium relacji materialnoprawnej łączącej prawa rzeczowe z innymi prawami podmiotowymi: Samoistne, Akcesoryjne, Kryterium możliwości zmiany podmiotowej po stronie uprawnionego i swobody rozporządzania: Przenoszalne, Nieprzenoszalne – nieprzenoszalność musi wynikać z ustawy: art. 254 k. c. (z wyjątkiem art. 20 u. t. ) oraz art. 299 -300 k. c.

 Kryterium odpłatności przy ich ustanawianiu: Odpłatne, Nieodpłatne, Kryterium liczby podmiotów uprawnionych: Jednopodmiotowe, Wielopodmiotowe,

Kryterium odpłatności przy ich ustanawianiu: Odpłatne, Nieodpłatne, Kryterium liczby podmiotów uprawnionych: Jednopodmiotowe, Wielopodmiotowe,

Pojęcie rzeczy

Pojęcie rzeczy

Dobra niebędące rzeczami Nie są rzeczami dobra wolne (powietrze, woda, kopaliny w złożu), aż

Dobra niebędące rzeczami Nie są rzeczami dobra wolne (powietrze, woda, kopaliny w złożu), aż do postaci nadającej się do wyodrębnienia (miara wody w butelce, ilość węgla na hałdzie). Nie jest rzeczą człowiek, jego zwłoki, narządy, tkanki, nawet, jeśli znajdują się w obrocie (krew) będąc dobrami sui generis. Zwierzęta, po długotrwałych dyskusjach zostały wyłączone z kategorii rzeczy, chociaż w obrocie zwierzętami (np. sprzedaż zwierząt domowych, hodowlanych) stosuje się odpowiednio, co zrozumiałe, przepisy dotyczące rzeczy. Dobra niematerialne (dzieła literackie, muzyczne, filmowe, naukowe, programy komputerowe, wynalazki i dobra osobiste) Czasami występuje ich uzewnętrznienie, np. w postaci książki, nut, obrazu, dyskietki, płyty, jest to jednak, co najwyżej corpus mechanicum, przenoszący dobra niematerialne jako dzieło twórcy.

Klasyfikacje rzeczy 1) rzeczy znajdujące się w obrocie (res in commercio) i wyłączone z

Klasyfikacje rzeczy 1) rzeczy znajdujące się w obrocie (res in commercio) i wyłączone z obrotu (res extra commercium); 2) nieruchomości i rzeczy ruchome; 3) rzeczy oznaczone co do gatunku i co do tożsamości oraz rzeczy przyszłe.

Nieruchomości Art. 46 § 1 KC, nieruchomościami są części powierzchni ziemskiej stanowiące odrębny przedmiot

Nieruchomości Art. 46 § 1 KC, nieruchomościami są części powierzchni ziemskiej stanowiące odrębny przedmiot własności (grunty), jak również budynki trwale z gruntem związane lub części takich budynków, jeżeli na mocy przepisów szczególnych stanowią odrębny od gruntu przedmiot własności (np. budynki na gruncie państwowym lub gminnym oddanym w użytkowanie wieczyste są własnością użytkownika wieczystego, art. 235 KC). Własność gruntu rozciąga się na przestrzeń nad i pod powierzchnią gruntu w granicach określonych przez społecznogospodarcze jego przeznaczenie (art. 143 KC) Poza kopalinami znajdującymi się na różnych głębokościach gruntu i mającymi odrębną regulację prawną, obejmuje również słup powietrza ponad gruntem i sam grunt, po obrysie jego granic.

Rodzaje nieruchomości Gruntowe Budynkowe Lokalowe

Rodzaje nieruchomości Gruntowe Budynkowe Lokalowe

Grunty i grunty rolne Przepisy KC tradycyjnie określają grunty, jako części powierzchni ziemskiej stanowiące

Grunty i grunty rolne Przepisy KC tradycyjnie określają grunty, jako części powierzchni ziemskiej stanowiące odrębny przedmiot własności. Wśród nieruchomości wyróżnia się nieruchomości rolne, utożsamiane w Kodeksie cywilnym z gruntami rolnymi. ą nimi (art. 46(1) KC) takie nieruchomości, które są lub mogą być wykorzystywane do prowadzenia działalności wytwórczej w rolnictwie w zakresie produkcji roślinnej i zwierzęcej, nie wyłączając produkcji ogrodniczej, sadowniczej i rybnej Zasada superficies solo cedit

Budynki Nie związane trwale z gruntem Związane trwale z gruntem • Np. kiosk •

Budynki Nie związane trwale z gruntem Związane trwale z gruntem • Np. kiosk • ruchomości • Zasada: superficies solo cedit • Wyjątek: odrębny przedmiot własności na podstawie szczególnych przepisów np. 235 KC

Części budynków Wyjątek: odrębny od gruntu przedmiot własności (na mocy przepisów szczególnych np. ustawa

Części budynków Wyjątek: odrębny od gruntu przedmiot własności (na mocy przepisów szczególnych np. ustawa z dnia 24. 06. 1994 r. o własności lokali

 Rzeczy ruchome (ruchomości) Ruchomościami są te rzeczy, które nie są nieruchomościami, Próbując pozytywnie

Rzeczy ruchome (ruchomości) Ruchomościami są te rzeczy, które nie są nieruchomościami, Próbując pozytywnie określić ruchomości należy uznać je za rzeczy wyodrębnione od innych fizycznie oraz przenaszalne. Z tego powodu, jak trafnie rozstrzygnięto w orzecznictwie, np. garaż składany jest ruchomością, zaś kiosk (barak) na fundamentach (podwalinach) stanowi nieruchomość.

Rzeczy oznaczone co do gatunku i oznaczone co do tożsamości Co do gatunku Co

Rzeczy oznaczone co do gatunku i oznaczone co do tożsamości Co do gatunku Co do tożsamości Cechy rodzajowe Indywidulany przedmiot Wiele desygnatów Konkretny obiekt Np. samochód osobowy o nr DW 007 X

Tylko ruchomości mogą być oznaczone co do gatunku (rodzaju), bez określania cech indywidualnych, np.

Tylko ruchomości mogą być oznaczone co do gatunku (rodzaju), bez określania cech indywidualnych, np. tona węgla, kopa jaj, meble, samochody. Ograniczone rodzajowo będą rzeczy ruchome, określone trochę dokładniej: tona węgla pierwszego gatunku, kopa jaj kurzych średniej wielkości, samochody „Fiat” z 2011 r. , a nawet z podaniem dalszych szczegółów, np. buty męskie czarne nr 42, model X, produkcji fabryki Y, Rzeczy oznaczone co do tożsamości, to z istoty swojej wszystkie nieruchomości oraz ruchomości określone indywidualnie

Ruchomości oznaczone co do gatunku i co do tożsamości Wyodrębnienie rzeczy ruchomych oznaczonych co

Ruchomości oznaczone co do gatunku i co do tożsamości Wyodrębnienie rzeczy ruchomych oznaczonych co do gatunku i co do tożsamości ma istotne znaczenie praktyczne, zwłaszcza dla umów, które mają na celu przewłaszczenie rzeczy. Dla osiągnięcia skutku rzeczowego (rozporządzającego) przy przeniesieniu własności ruchomości oznaczonych gatunkowo, poza umową należy przenieść posiadanie rzeczy. Z kolei, podwójny skutek prawny ogółu czynności prawnych przysparzających w prawie polskim sprawia, że sama czynność (umowa) wystarczy dla ważności czynności przeniesienia własności (np. sprzedaży, dostawy, darowizny), a dla rzeczy oznaczonych co do tożsamości skutek rozporządzający powstanie wraz z zawarciem umowy (art. 155 § 1 i 2 KC). Rozróżnienie obu kategorii rzeczy jest także istotne w innych sytuacjach, np. dla dochodzenia uprawnień z rękojmi za wady rzeczy (art. 556 i n. KC).

Rzeczy proste i rzeczy złożone. Części składowe rzeczy Rzeczy złożone, które dominują w obrocie

Rzeczy proste i rzeczy złożone. Części składowe rzeczy Rzeczy złożone, które dominują w obrocie towarowym z reguły są złożone z rozmaitych elementów, które mają samoistny charakter aż do chwili włączenia do rzeczy ruchomej (nieruchomej), służąc jako całość do określonego celu gospodarczego. Z częściami składowymi w rozumieniu art. 47 § 2 KC ma się do czynienia wtedy, gdy nie da się rzeczy tych odłączyć od siebie bez uszkodzenia lub istotnej zmiany całości albo bez uszkodzenia lub istotnej zmiany przedmiotu odłączonego. Powiązanie musi mieć charakter trwały, fizyczny i funkcjonalny, czyli część składowa jest potrzebna dla pełnienia funkcji gospodarczej rzeczy (np. silnik w samochodzie). Połączenie dla przemijającego użytku nie daje statusu części składowej (art. 47 § 3 KC) Nie można więc przenieść własności części składowej, nie przenosząc własności całej rzeczy. Jeśli tak się stanie, to albo rzecz utraci swoje właściwości (wyjęcie silnika z samochodu powoduje utratę przez rzecz cech samochodu), albo część składowa stanie się odrębną rzeczą (wymiana silnika samochodu na nowy).

Przynależnością jest rzecz ruchoma potrzebna do korzystania z innej rzeczy (nazwanej rzeczą główną), zgodnie

Przynależnością jest rzecz ruchoma potrzebna do korzystania z innej rzeczy (nazwanej rzeczą główną), zgodnie z jej przeznaczeniem, jeśli pozostaje z rzeczą główną w faktycznym związku, odpowiadającym temu celowi (art. 51 § 1 KC). Rzecz główna może być, zarówno nieruchomością, jak i ruchomością, przynależność może być tylko rzeczą ruchomą. Przemijające pozbawienie faktycznego związku z rzeczą główną nie niweczy cech przynależności (art. 51 § 3 KC), ale też zasadą jest, że przynależność należy do właściciela rzeczy głównej (art. 51 § 2 KC). Czynność prawna odnosząca się do rzeczy głównej (np. sprzedaż samochodu) dotyczy także przynależności (np. koła zapasowego), chyba że strony to w umowie wyłączyły albo wyłączenie takie wynika z przepisów szczególnych (art. 52 KC).

Przynależność czy część składowa? Dla uniknięcia wątpliwości, czy ma się do czynienia z przynależnościami

Przynależność czy część składowa? Dla uniknięcia wątpliwości, czy ma się do czynienia z przynależnościami w konkretnej sytuacji należy szczegółowo ustalić zachowanie przesłanek: 1) występowanie rzeczy ruchomej; 2) mającej charakter samoistny; 3) podporządkowanej gospodarczo rzeczy głównej; 4) potrzebnej do korzystania z rzeczy głównej zgodnie z jej przeznaczeniem; 5) pozostawionej w faktycznym związku z rzeczą główną; 6) należącej do właściciela rzeczy główne;

Pożytki

Pożytki

Zasady pobierania pożytków Art. 55. § 1. Uprawnionemu do pobierania pożytków przypadają pożytki naturalne,

Zasady pobierania pożytków Art. 55. § 1. Uprawnionemu do pobierania pożytków przypadają pożytki naturalne, które zostały odłączone od rzeczy w czasie trwania jego uprawnienia, a pożytki cywilne – w stosunku do czasu trwania tego uprawnienia. § 2. Jeżeli uprawniony do pobierania pożytków poczynił nakłady w celu uzyskania pożytków, które przypadły innej osobie, należy mu się od niej wynagrodzenie za te nakłady. Wynagrodzenie może przenosić wartości pożytków.

Kazus Sorbona Sp. z o. o. zajmowała się działalnością hotelarsko-restauracyjną. W skład majątku spółki

Kazus Sorbona Sp. z o. o. zajmowała się działalnością hotelarsko-restauracyjną. W skład majątku spółki wchodziły 3 hotele, a przychody i koszty powstałe z tytułu ich działalności spółka rozliczała łącznie w ramach prowadzonej działalności. W dniu 13. 05. 2014 r. Spółka sprzedała jeden z hoteli osobie fizycznej, która podjęła w tym hotelu dalszą działalność hotelarsko-restauracyjną, nie zmieniając nazwy hotelu ani restauracji, zatrudniając ten sam personel co zbywca. Spółka Sorbona prowadziła nadal dotychczasową działalność w pozostałych hotelach. 1. Oceń czy doszło do sprzedaży przedsiębiorstwa czy nieruchomości, 2. Określ odpowiedzialność nabywcy za długi Sorbona sp. z o. o. za długi związane z prowadzeniem sprzedanego hotelu.

Źródła prawa rzeczowego 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. Ustawowe źródła

Źródła prawa rzeczowego 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. Ustawowe źródła prawa rzeczowego: Konstytucja RP – art. 21 ust. 1 i 2, art. 20, art. 23, art. 64 ust. 3, art. 165 ust. 1 in fine, art. 216 ust. 2, Kodeks cywilny (księga pierwsza art. 44 -55, księga druga art. 140 -352) Przepisy wprowadzające Kodeks cywilny – art. XXVI oraz XXXVIIXLVIII Ustawa o księgach wieczystych i hipotece (wraz z rozporządzeniami wykonawczymi) Ustawa o własności lokali Ustawa o zastawie rejestrowym i rejestrze zastawów Ustawa o gospodarce nieruchomościami Ustawa o spółdzielniach mieszkaniowych Ustawa o przekształceniu prawa użytkowania wieczystego w prawo własności nieruchomości