RADE AIKLAMALARI SUSMA rade aklamas saylmaz Kimse sustuu

İRADE AÇIKLAMALARI • SUSMA: İrade açıklaması sayılmaz. Kimse sustuğu için borçlandırılamaz. • FAKAT; Dürüstlük kuralı gereği (MK 2) bazı hallerde susma, kabul anlamına gelebilir.

ÖRNEK: • Sürekli alışveriş yaptığınız market sahibi, çırağı ile haber göndererek Bursa şeftalisi geldiğini, iki kasa gönderebileceğini söylüyor; cevap vermiyorsunuz, şeftalileri gönderiyor. • Derhal reddetmediğiniz için susmanız kabul sayılır. • BK 6 gereği “gerek işin hususi mahiyetinden, gerek hal ve mevkiin icabından. . ” deyimi bunu ifade ediyor.

FİİLİ SÖZLEŞME İLİŞKİLERİ • Otobüse, metroya, bilet almadan binme, ücretli park yerine arabayı bırakıp gitme. Bu tür davranışlar, belli bir tarifeye peşinen uymayı kabulleniştir. Taşıma ilişkisi bu toplumsal davranışla doğmuş olur. O kişinin taşıma sözleşmesi yapmayı düşünüp düşünmemesi önemli değildir. BU davranışı yapanın hukuki işlem ehliyeti aranmaz. 8 yaşındaki çocuk da, taşınmasını isteyerek bir otobüse binerse, ücret ödemek zorundadır.

İRADE AÇIKLAMALARININ UYGUNLUĞU Sözleşme, karşılıklı ve uygun irade açıklamalarıyla yapılır. (BK. 1) • (Tasarı Madde 1 - Sözleşme, tarafların birbirine uygun iradelerini karşılıklı açıklamalarıyla kurulur. • İrade açıklaması, açık veya örtülü olabilir. ) •

• A) Karşılıklı İrade Açıklamaları • 1 -Bunlardan ilkine İCAP ; buna, olumlu cevap ise KABUL dür. • 2 -Karşılıklı irade açıklamaları, tarafların ve temsilcilerinin irade açıklamaları ile olabilir • -Temsilci , icabı - ya da kabulü- açıklayan yerine hareket etmekte ve temsil olunanın iradesini açıklamaktadır. • -Temsilci kendisi ile de sözleşme yapabilir. • A. Bir araba alması için , M’ yi temsilci tayin ediyor. M, kendi arabasını temsil ettiği A’ya satarsa, hem temsilci (alıcı) hem de satıcı sıfatıyla , kendisi ile sözleşme yapmış olur.

Karşılıklı İradelerin Birbirine Uygunluğu • -Sözleşme ancak, karşılıklı irade beyanlarının uygun olması halinde yapılmış sayılır. • Örneğin, A, 1990 -95 arası bir Mercedes 200 almak istediğini satıcı B’ye açıklıyor. • -Satıcı B, A’nın kaç parası olduğunu sorarak 20 Bin dolar olduğunu öğreniyor. Ve A’ya 92 model bir Mercedes 200 satabileceğini düşünüyor. • -Oysa ki A, bu parayla 95 model Mercedes 200 almayı düşünmektedir. • İRADELER, Mercedes 200’ ün alımında ve satımında birleşmekle birlikte, model ve fiat üzerinde tam bir anlaşma bulunmuyor. • -20 bin doları olan A, bu parayla 95 modeli alabileceğini düşünüyor; • -B, ise ancak 92 model verebileceğini düşünmektedir. • Sözleşmenin oluşumu için dört ihtimal olabilir:

• 1 -Karşılıklı İradelerin tam olarak çakışması : İÇ İRADE +BEYAN çakışıyorsa sözleşme yapılmış olur • -Örnekte A 20 bin dolara 95 model mercedes 200 alabileceğini düşünüyor: İç iradeler farklı. • 2 -Anlam Verme İlkesi: Satıcı B, A’nın 92 model mercedesi kabul edebileceğini düşünüyor. Çünkü 90 -95 model istediğini söylemişti. • 3 -Beyan Prensibi: 20 bin dolara 90 -95 modelden hangisinin alınacağı satıcı tarafından tesbit edileceğinden, alıcının beyanı, satıcının fiyatı belirleyerek açıklamasıyla birleşmiş, çakışmış olur. Alıcının iç iradesi rol oynamaz. • 4 -Güven Prensibi: Tarafların beyanına iyiniyetle güvenerek verilecek anlam, sözleşmeyi kurar-veya kurmaz. Alıcının ve satıcının beyanlarının objektif anlamına bakılmayacak, muhatabın beyana iyiniyetle vereceği anlam sözleşmeyi kuracak veya kurmayacaktır.

GÜVEN İLKESİ: • Muhatap, kendisince bilinen koşullar içinde irade beyanına hangi anlamı vermesi gerekiyor idi ise, dürüstlük kuralına göre bunun tesbiti önem taşır.

Örneği tekrar ele alırsak; • 1990 -95 model mercedes 200 arayan A, bu parayla o günkü koşullarda ancak 1992 model mercedes alabilir. • Şu halde satıcı B, A’nın verdiği bu bilgilere güvenerek 1992 model Mercedes 200’ü alabileceğini kabul edebilir. • Artık A’nın bu parayla 1995 model almak istemesi dikkate alınmaz.

Başka bir örnek: • H. Ü Tıp Fak. Öğrencisi C, 300 YTL’ye kadar bir daire tutmak istiyor. Emlak komisyoncusuna arabası olmadığını, üniversiteye yakın bir yer olması gerektiğini bildiriyor. • Komisyoncu böyle bir dairesi olduğunu söyleyerek öğrenci ile kira sözleşmesini imzalıyor. Ancak evi görmeye gittiklerinde evin Sincan’da ve gürültülü, trafiğin yoğun bir yerde olduğunu görüyor. • Komisyoncu öğrencinin aradığı şartlara uygun bir ev önermemiştir. Kira sözleşmesinin geçerli olmadığı kabul edilmelidir.

• TARAFLARIN ÜZERİNDE UYUŞMASI GEREKEN ESASLI NOKTALAR • BK 2/1 “iki taraf akdin esaslı noktalarında uyuşursa , ikinci derece noktalar sükutla geçrilmiş olsa bile , akde münakid olmuş nazarıyla bakılır”. • (Tasarı Madde 2. İkinci derecedeki noktalar • Madde 2 - Taraflar sözleşmenin esaslı noktalarında uyuşmuşlarsa, ikinci derecedeki noktalar kararlaştırılmamış olsa bile, sözleşme kurulmuş sayılır.

Esaslı ve Yan Noktalar: • 1 - BK 2/I esaslı ve tali (yan) noktalar arasında bir ayrım yapmaktadır. • -Eğer taraflar esaslı noktalarda anlaşırlarsa sözleşmeye kurulmuş gözüyle bakılabilir. • Satın alınacak mobilyanın türü, fiyatı üzerinde anlaşma olmuşsa, • alımsatım sözleşmesi için taraflar anlaşmış sayılabilir. • Ancak YAN NOKTALAR üzerinde de anlaşmaları gerekir. Yan noktalar da ayrıca müzakereyi gerektiriyorsa sözleşme ileride kurulacak demektir.

• ESASLI NOKTALAR • Alım-satımda: Satılan mal-ücret • Trampada : Değiş tokuş yapılacak mallar • Bağışlamada: Bağışlanacak mal • Kirada : Kiralanan ve Kira bedeli • Hizmette : Verilecek hizmet-ücret

• -Eğer ilerisi için saklı tutulan noktada taraflar anlaşmak zorunda ise ve anlaşamamışlarsa boşluğu hakim kararıyla doldurmak gerekir. • -Örneğin ödünç sözleşmesi yapılmışsa, taraflar iade zamanını tayin etmemişse alınanın 6 hafta içinde iadesi gerekir (Yedek hukuk kuralı !) • -Ileride iade süresini tayin etmek üzere anlaşmışlar ve ileride anlaşma sağlayamamışlar ise hakim karar verir. Hakim işin mahiyetine göre daha fazla bir iade süresine de hükmedebilir.

• Acaba BK 2 I, II’deki ilkeler doğru mudur? • Yani tali noktalar ertelenerek asli noktalar üzerinde anlaşmanın sözleşmeyi kurmaya yeterli sayılması tatmin edici mi? . • Değil ! Çünkü irade serbestisi ilkesi -hiç bir toplumsal gerek olmadan- kısıtlanmış oluyor.

• -Sözleşme şekle bağlanmışsa bu şekle uymadan yapılan sözleşme geçersizdir. • (Tasarı BK md. 2/III : Sözleşmelerin şekline ilişkin hükümler saklıdır. )

Esaslı Noktalarda Uyuşma • • • -Esaslı noktalarda uyuşma sözleşmenin kurulması için yeterlidir. 1 -Edimler Belli Değilse: -BK 209 gereğince bedel tayin edilmemişse “cari fiyat” esas alınır. İstisna sözleşmesi (BK 366) Vekalet Sözleşmesi (BK 386 III) de de ücret işin mahiyetine göre tesbit edilebilir. -Fiyat ileride kararlaştırılacaksa sözleşme yapılmış sayılmaz. -Edimin tayini 3. Kişiye bırakılabilir: Bu kişi MK 3’e göre harekete mecburdur.

2 - Esaslı noktalarda uyuşma yetersiz ise sözleşme kurulmuş olmaz a-Objektif olarak esaslı noktalarda uyuşma olmalıdır. b-Sübjektif olarak tali noktalarda uyuşma olmayabilir. Ancak bazı tali noktalar sübjektif bakımdan asli noktalar gibi kabul edilir. Örnek: A, B’den en fazla iki yaşında, İngiliz yarış atı satın almak istiyor. B, ikibuçuk yaşında saf kan Arap yarış atı satabileceğini bildiriyor. -Taraflar yarış atı konusunda anlaşıyor, fakat atın yaşı ve cinsi üzerinde anlaşamıyor. Örnek: A, banyosuna kalebodur seramik konulmasını istiyor; müteahhit B, çanakkkale seramik koymayı öneriyor.

GİZLİ UYUŞMAZLIK: • Karşılıklı beyanlar arasındaki uyuşmazlıktır. Burada her iki tarafın iradeleri ve beyanları arasında uyuşma vardır. Fakat, karşılıklı beyanlar arasında uyuşma yoktur. • Örnek: A, banyosuna kalebodur konacağını düşünüyor. B ise çanakkale seramik döşemeyi düşünüyor. • A ve B’nin iç iradeleri ile istedikleri seramiğin döşenmesi hususunda çelişki yok. • Fakat taraflar farklı seramik döşemeyi amaçlıyor.

• -Burada A ve B’nin hataya düşmesi söz konusu değil. • BK 23/1 uygulanmaz. • Çünkü ortada kurulmuş bir sözleşme yok: • BK 23’e göre hata (yanılma) iç irade ile beyan arasındaki uyuşmazlıktan doğar. Güven teorisine göre bir taraf diğer tarafın beyanına güvenmiş ve sözleşme yapmış. • Ancak: A, B’den banyosuna seramik döşenmesini istemiş. Ancak taraflarda seramiğin kalitesi için farklı iradeler var. Sözleşme beyana güven dolayısıyla kurulmuş. Fakat iç iradeler BK. 23/1 e göre ve 24/4 gereğince iptal edilebilir.

UYUŞMA ANLAMINA GELMEYEN ÇABALAR: • Taraflar sözleşme şartlarını tartışmış, katılanlar zabıt tutmuş, notlar alınmış, fakat bunlar ciddi bir sözleşme kurmaya yeterli değilse, sözleşme yoktur.

İCAP (ÖNERİ) • İcap, diğer tarafın kabulü ile sözleşmenin kurulmasını sağlar. Şu halde edilmek istenen amaca yönelik irade açıklaması istenen şeyin bütün niteliklerini içermelidir. Yani karşı tarafın “kabul” demesi ile sözleşme kurulabilmelidir. • -Şu halde, karşı tarafa yapılan her irade açıklaması icap sayılmayabilir:

• ÖRNEKLER: -A, bir takım elbise almak için konfeksiyoncuya giriyor ve lacivert renkli takım elbiseleri görmek istediğini söylüyor (icap değil!). • -Satıcı S, lacivert elbiselerden 3 takım çıkarıyor ve alıcıya “seçiniz” diyor (icap değil). • -A, üç takımı da deneyerek birini beğeniyor. Bunu 20 YTL’ye almak istediğini söylüyor(icap !). • -Satıcı S, 25, YTL’ye satabileceğini söylüyor (karşı icap !). • -A, 23 YTL öneriyor (karşı icap !). • -S, kabul diyor. Alım satım sözleşmesi kurulmuş oluyor.

• • İCABA DAVET (BK 7/I) 1 - Yapılan öneride sözleşme için gerekli unsurlardan biri eksikse, 2 -veya, unsurlar tamam olmakla birlikte , teklifi yapan bununla bağlı olmadığını bildirirse, icaba davet vardır. İki şekilde olabilir: A) Teklifteki eksiklikler: B) Teklifle Bağlı kalmamak

A) Teklifteki eksiklikler: • satıcıya bir malı satın almak istediğini söylemek, • Fiyat sormak, • Kiralık levhası koymak, • Fiyat belirtmeden vitrinde mal teşhir etmek

B) Teklifle Bağlı kalmamak • İcapta bulunan teklifiyle bağlı olmadığını açıklıyor. “Bağlı olmaksızın, sözleşme yapma hakkını, saklı tutuyoruz, uygun gördüğümüz takdirde” gibi.

• --BK 7/II: “Tarife ve fiyat irsali icap sayılmaz” demektedir. • Örneğin bir banka, ev inşa ettiğine dair broşür gönderiyor veya bir kot pantalon firması 99 model kot pantalonlarını tanıtan el ilanları dağıtıyor. Bunlar icaba davettir • Ancak , örneğin “yukarıdaki koşullarla bir hafta içinde başvurursanız % 10 indirimleevinizi alabilirsiniz” şeklindeki bir broşür, icap sayılır. • --Artırma-eksiltme ilanları da icaba davet niteliğindedir.

• BK Tasarı: Ismarlanmayan şeyin gönderilmesi • Madde 7 - Ismarlanmamış bir şeyin gönderilmesi öneri sayılmaz. Bu şeyi alan kişi onu geri göndermek veya saklamakla yükümlü değildir. • Ismarlanmamış bir şeyin yanlışlıkla gönderildiği açıkça anlaşılırsa, onu alan kişi uygun bir sürede gönderene haber vermek zorundadır.