PUE Deiiklik nerileri Sunumu EPDK 6 Haziran 2017

PUE Değişiklik Önerileri Sunumu EPDK 6 Haziran 2017

GENEL PRENSİPLER • Net olmayan muğlak ifadelerin kaldırılması • Riskin minimize edilmesi • Tüm verilerin, tüm tarafların ulaşımına aynı anda ve en hızlı şekilde açılması • İletim şirketinin kar/zarar etmemesi • Sadece sistem dengesini bozucu işlemlerin cezalandırılması • Piyasa derinliği, miktar devri 2

GÜNLÜK TAKVİM G Günü 09: 15 09: 00 10: 30 G+1 günü Depo Nominasyon 11: 00 G-1 Tahsisatların Piyasa İşletmecisine Bildirilmesi 11: 30 G+1 günü Depo Gün İçi Atıl Kapasite İlanı 14: 30 G günü Depo Gün içi Revize Nominasyon G+1 teslimli 15: 00 -15: 15 Sarı Kod İşlemleri 14: 45 -15: 00 G+1 günü Teslimli Mavi Kod İşlemleri 9: 45 -10: 00 G+1 günü teslimli Yeşil Kod İşlemleri 09: 30 *G veya G+1 günü için 14: 45 G+1 günü Depo Revize Nominasyon Onay/Ret 11: 00 G+1 günü Depo Nominasyon Onay/Ret 14: 15 G+1 günü Depo Revize Nominasyon *Turuncu Kod 15: 00 G günü Depo Gün içi Revize Nominasyon Onay/Ret 15: 45 15: 30 G günü EBT G-1 Tahsisatların TMDB işlemi yayınlanması 16: 45 G+1 günü EBT TMB Onayı 15: 30 G+1 gününe ait TMB’lerin Piyasa İşletmecesine Bildirilmesi PUE ŞİD KUE

TAVAN - TABAN FİYAT Tavan Fiyat: Max (Botaş Boru Gazı Alım Kontrat Fiyatı + Giriş Kapasite Bedeli (B 1), Botaş LNG Alım Kontrat Fiyatı + Giriş Kapasite Bedeli + Gazlaştırma Bedeli (B 2), Spot LNG Fiyatı + Gazlaştırma Bedeli + Giriş Kapasite Bedeli (S 1), (Max(son 1 yıllık B 1, B 2, S 1) + Depo Bedelleri + İletim Hizmet Bedeli + Giriş Kapasite Bedeli + Çıkış Kapasite Bedeli + Finansal Maliyet)) + 100$ Taban Fiyat: Min (Botaş Boru Gazı Alım Kontrat Fiyatı + Giriş Kapasite Bedeli (B 1), Botaş LNG Alım Kontrat Fiyatı + Giriş Kapasite Bedeli + Gazlaştırma Bedeli (B 2), Spot LNG Fiyatı + Gazlaştırma Bedeli + Giriş Kapasite Bedeli (S 1)) – 20$ 4

TAVAN - TABAN FİYAT ÖRNEK • Tavan Örnek: Soğuk bir günde İletim Şirketi alış yönlü bir ihale yapabilir. Bu durumda ihaleye teklif veren piyasa katılımcılarından bir tanesinin gaz maliyeti 1. 500 TL/’ 000 Sm 3 iken, İletim Şirketinin alım yapabileceği tavan fiyat, son 7 günün GRF ortalamasının 1, 5 katıdır ve 1. 500 TL/’ 000 Sm 3’ün altında olması durumunda, gaz olmasına rağmen sistemin ihtiyacı karşılanamayacaktır. • Taban Örnek: İlgili günde GRF’nin 200 TL/’ 000 Sm 3 gerçekleştiği ve ilave dengeleyici işlem alım yönünde gerçekleştiği zaman İDSF oluşmaz. O gün pozitifte kalan bir taşıtan DGSF = GRF * 0, 9 = 180 TL/’ 000 Sm 3’ten sisteme gazını satacaktır. Bu durumda taşıtan istemsiz olarak sürdürülemez bir zarara maruz kalacaktır. 5

İLAVE DENGELEYİCİ İŞLEM SÜRECİ Piyasa Katılımcıları, gerekçe kodlarında belirtilen saat aralıkları içinde tekliflerini girerler. Gerekçe koduna göre belirtilen işlem saatinin başında sistem stok miktarı yayımlanır. Stok miktarı ile birlikte kontrat miktarı ve yönü ilan edilir. Toplam teklif miktarı kontrat miktarından fazla ise OEYE teklif tipi yöntemine göre eşleşmeler tamamlanır. Teklifler, gerekçe kodlarında belirtilen saat aralığının sonunda en iyi fiyattan başlanarak eşleştirilir. Not: Piyasa katılımcıları verilen teklifleri görebilir ve tekliflerini revize edebilirler. 6 Not: Piyasa katılımcılarının gerekçe kodu ile girdikleri kontratlar için sadece İletim Şirketi alım/satım işlemi yapabilir.

DOBY 1. DOBY çıkışa göre dağıtılmalı – İngiltere, Fransa gaz piyasaları ve Türkiye elektrik piyasası 2. DOBY’nin tamamı taşıtanlara yansıtılmalı – İngiltere 3. DOBY hesaplamasında İDF vs GRF 4. Dengeleyici işlem fiyat uygulamasında Marjinal vs Pa. B 5. DOBY dağıtımında Helper/Causer uygulanmalı 7

DOBY – İDF vs GRF Mevcut Durumda DOBY’nin Hesaplanması: ADG Önerileri: «Marjinal» metodunda DOBY’nin Hesaplanması: «Pay as Bid» metodunda DOBY’nin Hesaplanması: 8

DOBY – Helper/Causer DOBY (+) Katılımcı (+)C Borç/Alacak yok (-)H Sistem (+) DOBYi, t : “i” fatura döneminde “t” taşıtanına dengesizliklerin uzlaştırılması sonrasında günlük bazda yansıtılacak bakiyeyi, DOBYg : “g” gününde dengesizliklerin uzlaştırılması sonrasında oluşan toplam yansıtılacak bakiyeyi, x: DOBY (+) iken sistemle ters yönlü durumda olan piyasa katılımcılarını, n: Bir fatura dönemindeki gün sayısını, Çg, t = “t” taşıtanının g günündeki fiziksel çıkış miktarını, Çıkışx, g = g gününde DOBY (+) iken sistemle ters yönlü durumda olan “x” piyasa katılımcısının toplam fiziksel çıkış miktarını ifade eder. (+)C DOBY (-)H 9 Borç/Alacak yok DOBYi, t : “i” fatura döneminde “t” taşıtanına dengesizliklerin uzlaştırılması sonrasında günlük bazda yansıtılacak bakiyeyi, DOBYg : “g” gününde dengesizliklerin uzlaştırılması sonrasında oluşan toplam yansıtılacak bakiyeyi, n: Bir fatura dönemindeki gün sayısını, (+) Dengesizlik Miktarıg, t = “t” taşıtanının g günündeki (+) dengesizlik miktarını, ∑(+) Dengesiz olan taşıtanların dengesizlik miktarıg= “g” gününde (+) dengesiz olan taşıtanların toplam dengesizlik miktarını ifade eder.

DOBY – Helper/Causer Katılımcı DOBY (+)H (-)C Sistem (-) Borç/Alacak yok DOBYi, t : “i” fatura döneminde “t” taşıtanına dengesizliklerin uzlaştırılması sonrasında günlük bazda yansıtılacak bakiyeyi, DOBYg : “g” gününde dengesizliklerin uzlaştırılması sonrasında oluşan toplam yansıtılacak bakiyeyi, x: DOBY (+) iken sistemle ters yönlü durumda olan piyasa katılımcılarını, n: Bir fatura dönemindeki gün sayısını, Çg, t = “t” taşıtanının g günündeki fiziksel çıkış miktarını, Çıkışx, g = g gününde DOBY (+) iken sistemle ters yönlü durumda olan “x” piyasa katılımcısının toplam fiziksel çıkış miktarını ifade eder. (+)H Borç/Alacak yok DOBY (-)C 10 DOBYi, t : “i” fatura döneminde “t” taşıtanına dengesizliklerin uzlaştırılması sonrasında günlük bazda yansıtılacak bakiyeyi, DOBYg : “g” gününde dengesizliklerin uzlaştırılması sonrasında oluşan toplam yansıtılacak bakiyeyi, n: Bir fatura dönemindeki gün sayısını, (-) Dengesizlik Miktarıg, t = “t” taşıtanının g günündeki (-) dengesizlik miktarını, ∑(-) Dengesiz olan taşıtanların dengesizlik miktarıg= “g” gününde (-) dengesiz olan taşıtanların toplam dengesizlik miktarını ifade eder.

DOBY – Marjinal vs Pa. B, H/C 10 günlük Kış Senaryosu Pa. B, 1, 1 Katsayı, H/C Yok Sistem Negatif, DOBY 1, 27 MTL 11 Marjinal, 1, 03 Katsayı, H/C Var Sistem Negatif, DOBY 30 KTL

DOBY – Marjinal vs Pa. B, H/C Pa. B, 1, 1 Katsayı, H/C Yok Sistem Negatif, DOBY 1, 27 MTL 12 Marjinal, 1, 03 Katsayı, H/C Var Sistem Negatif, DOBY 30 KTL

TEMİNAT Mevcut Durum Dengesizlik Teminatı: Aygaz Doğalgaz Önerilen Dengesizlik Teminatı: • Dengesizlik riski kaynakları – – 13 Toplam fiziki çıkışlar UDN giriş çıkış farkı (giriş > çıkış ise) Onaylanan depo enjeksiyon Bir sonraki ayın vadesine kadar geçen süredeki dengesizlik bedeli

TEŞEKKÜRLER

Diğer Değişiklikler • • • 4. 2. 4. ve 5. 5. 2. muğlak ifadeler 6. 5. 1. salise’nin eklenmesi 7. 1. 9. şeffaflık 7. 2. 3. her gün ihale. Piyasa derinliği 10. 7. 2. , 11. 6. 2. ve 11. 6. 4. teminat yetersizliği yüzünden işlemlerin askıya alınması 15

H/C Dengeleme DGAF/DGSF Oluşumu: İletim Şirketi’nin ihale açtığı durumda: Helper: Causer: 16 Taşıtan Sistemle aynı yönlü: Taşıtan Sistemle ters yönlü: DGAF = max(İDAF, GRF) DGAF = GRF DGSF = min(İDSF, GRF) DGSF = GRF DGAF = max(İDAF, GRF x (1+katsayı)) DGAF = GRF x (1+katsayı) DGSF = min(İDSF, GRF x (1 -katsayı)) DGSF = GRF x (1 -katsayı)

H/C – İhale Açmazsa Her gün için ihale açılmalı. Ancak İletim Şirketi bir mücbir sebep dolayısıyla ihale açmadığı durumda: Helper: DGAF = GRF DGSF = GRF Causer: DGAF = GRF x (1+katsayı) 17 DGSF = GRF x (1 -katsayı)