Ontwikkelingspsychologie voor het Onderwijs Inleiding 1 Situering Nature

Ontwikkelingspsychologie voor het Onderwijs Inleiding 1 Situering -Nature versus Nurture debat -Aangeboren factoren komen niet overal even sterk tot uiting (Rigter, 2013) -Leren gebonden aan periode = Sensitieve periode (bv taal, hechting, prenatale periode) 2 Zelfbepaling en Autonomie -Het creatieve kind – zelfbepaling is wel afhankelijk van leeftijd 3 Waarom ontwikkelingspsychologie -Kennis voor opvoeden en onderwijzen, uitstippelen beleid, beslissingen voor welzijn kind, kennisontwikkeling 4 Is de ontwikkeling van het kind continu of niet? -Kwalitatieve benadering (in stapjes zoals Piaget, Freud, …) -Kwantitatieve benadering (meer geleidelijk, sterker of zwakker) P. Dejonckheere ©

Ontwikkelingspsychologie voor het Onderwijs Inleiding 5 Ontwikkeling weergeven -Door middel van periodes (opdeling op basis van leeftijd, vooral kijken wat een kind moet kunnen)Bv prenatale periode, babytijd, adolescentie, … -Door middel van ontwikkelingsopgaven (vooral kijken op welke manier een kind omgaat met problemen = coping) Voorbeelden: een veilige hechting trachten te bereiken tussen 0 -2 jaar, een geweten ontwikkelen tussen 2 en 5 jaar, enz. Ontwikkelingstaken zijn dan de manieren waarop opvoeders en leerkrachten de ontwikkelingstaken kunnen ondersteunen. Voorbeelden: om een veilige hechting te ondersteunen fysiek contact zoeken P. Dejonckheere ©

Ontwikkelingspsychologie voor het Onderwijs Inleiding 6 Een aantal visies op de ontwikkeling van kinderen Psychodynamische benaderingen • • Focus op wisselwerking tussen onbewuste en omgeving Ervaringen kindertijd van belang Freud, Erikson vertrekken vanuit deze benadering Dromen interpreteren, kindertekeningen analyseren, vrije associatie, …

Ontwikkelingspsychologie voor het Onderwijs Inleiding Behaviorisme -Ook wel leertheorieën -Focus op ervaringen en meetbaar gedrag (geen dromen, gedachten, verlangens, enz. ) -Voor onderwijs: aandacht voor effecten van straf en beloning en conditionering Klassieke conditionering -Leren ervaring voorspellen (bv hond van Pavlov hond leer een bel met voedsel te associëren). Watson: Proef met kleine Albert (angst aanleren) Via conditionering kan men ook dingen afleren Operante conditionering -Men leert dat gedrag aanleiding geeft tot een specifiek gevolg (= instrumentele conditionering). Hierbij zijn van belang: -Positieve bekrachtiger = beloning (versterkt gedrag) -Negatieve bekrachtigers = vermijden van iets onaangenaams (versterkt gedrag) -Straf = toedienen van iets onaangenaams of wegnemen van iets aangenaams (vermindert gedrag)

Ontwikkelingspsychologie voor het Onderwijs Inleiding Dynamische Systeemtheorie (DST) -Focus op interactie kind – omgeving elke ontwikkeling is dus uniek -Omgeving + Kind = Systeem dat zich voortdurend aanpast (Dynamisch en Zelforganiserend) Embodied cognition -Denken niet los zien van het lichaam waarin denken plaatsvindt -Kennis ontstaat in de interactie tussen lichaam, omgeving en taak -Lichamelijke activiteit is dus van belang voor leren (bv getallen schatten) Twee vormen van lichamelijke activiteit hebben een ander effect op leren …

Ontwikkelingspsychologie voor het Onderwijs Inleiding Neurowetenschappelijke benadering -Verbanden zoeken tussen functies van de hersenen en gedrag Educatieve neurowetenschappen (bv rol van hersenfuncties onderzoeken in ADHD, dyscalculie enz. )

Ontwikkelingspsychologie voor het Onderwijs Inleiding 7 Onderzoeksmethodes voor de ontwikkelingspsychologie Observationeel onderzoek - Vooral kijken wat kinderen doen of luisteren wat ze zeggen enz. - Soms observatielijst gebruiken - Soms video-opnames - Geen manipulatie - Je kan samenhangen ontdekken (bv samenhang tussen pesten en verveling) Experimenteel onderzoek - Je manipuleert als onderzoeker om het effect van iets (onafhankelijke variabelen) op iets anders (afhankelijke variabelen) te onderzoeken.

Ontwikkelingspsychologie voor het Onderwijs Inleiding Longitudinaal onderzoek - Veranderingen nagaan in de ontwikkeling van het kind door kinderen over de jaren heen te volgen. - Kan voor observationeel als voor experimenteel onderzoek. Cross-sectioneel onderzoek - Kinderen worden niet gevolgd, wel kinderen vergelijken van verschillende leeftijden tegelijkertijd.