NANTAI NVERSTES FELSEFE VARLIK KURAMI KURAMLAR VE MATERYALIZM

NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ FELSEFE VARLIK KURAMI: KURAMLAR VE MATERYALIZM VE İDEALIZM KARŞITLIĞI İktisadi, İdari ve Sosyal Bilimler Fakültesi iisbf. nisantasi. edu. tr NİŞANTAŞI ÜNİVERS İTESİ ©

VARLIK NEDİR? • Varlık Felsefesi-II: Varlık nedir? Varlık vs. Oluş. Töz ve ilinek. Öz ve varlık. İdealizm. Maddecilik. Bircilik vs. ikicilik. • Bu derste, Platon’un formlarıyla açtığımız varlık felsefesi problemini, Aristoteles’in yaklaşımındaki farkıyla birlikte anlamaya çalışacağız. Töz kavramının anlamını açacağız. Madde ve form arasındaki ilişki problemiyle birlikte, varlığa dair idealizm ve maddecilik görüşleri açıklığa kavuşturulacak. Varlık hakkında birci ve ikici olmak ne demek bu soru üzerinde durulacak. NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

ARISTOTELES’İN MADDE VE FORM ANLAYIŞININ PLATON’DAN AYRILDIĞI NOKTALAR • Platon görünüş ve gerçekliği tamamen ayrı iki dünya olarak görmesine rağmen, Aristoteles şeylerin meydana gelmesini sağlayan formların şeylerin kendinde olduğunu ve ayrı bir varlığa sahip olmadıklarını söyledi. • Aristoteles için nihai gerçek şeyler yani “tözler” bu dünyadaki tikellerdi. Görünüş ve gerçeklik arasındaki ayrım hala oradaydı yani tikel tözlerle onların özünün aynı olmadığını söyledi. NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

MADDENİN DEĞİŞİMİ: TÜMELLER NASIL BİREYSELLEŞİR? Madde imkanlar taşır. Form ise bu imkanın gerçekleşmesidir. Madde= potansiyel Form= edimsellik. NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

VARLIK KURAMI: KURAMLAR VE MATERYALIZM VE İDEALIZM KARŞITLIĞI • Gerçekliğe İlişkin Kuramlar: • 1. Materyalizm: Evrenin maddi varlığını temel gerçek olarak kabul eden görüştür. Varolan maddedir. Olup biten her şey, tüm varoluş, fiziksel-kimyasal süreçlerle mekanik olarak açıklanabilir. Evren kapalı bir sistemdir ve her olay bir diğeri ile sıkı bir fiziksel ilişkidedir. Materyalizm bilimin desteklediği bir görütürş çünkü varlığa ve insanın yaşamına dair tüm süreçlere fiziksel ve kimyasal açıklamalar verebilmektedir. NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

VARLIK KURAMI: KURAMLAR VE MATERYALIZM VE İDEALIZM KARŞITLIĞI • 2. İdealizm: Temel gerçeklik zihin idea ya da tindir. Gerçek olan idealardır. • Öznel idealizm ve nesnel idealizm olmak üzere iki ayrılır. NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

VARLIK KURAMI: KURAMLAR VE MATERYALIZM VE İDEALIZM KARŞITLIĞI • A) Öznel idealizm: Varlığı öznenin zihin ya da algı süreçlerine bağlı olarak açıklayan görüştür. Maddi sanılan şey, benim zihnimdeki duyum ya da algı yani fikir/idea olabilir mi? Gerçeklik benim algıladığım kadar mıdır? Berkeley: “varolmak algılanmaktır”. NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

VARLIK KURAMI: KURAMLAR VE MATERYALIZM VE İDEALIZM KARŞITLIĞI • B) Nesnel idealizm: Platon’un idealar dünyası gibi daha üst bir zihin ya da idea bütünlüğü var sayan, tekil maddi şeyler değil tümelleri gerçek olarak kabul eden görüştür. İdealizm, daha kapsayıcı, amaç ve düzen veren maddi ve geçici olmayan bir idealar bütünlüğü öngörür. NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

VARLIK KURAMI: KURAMLAR VE MATERYALIZM VE İDEALIZM KARŞITLIĞI • 3. Metafizik İkicilik: hem madde hem idea/tin/ruh gerçektir. NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

VARLIK KURAMI: KURAMLAR VE MATERYALIZM VE İDEALIZM KARŞITLIĞI • 4. Eleştirel Doğalcılık: Doğa tek gerçekliktir ve insan da doğal bir süreçtir. Doğaüstü bir süreç yoktur. • Materyalizm ile uygun bir görüştür. Maddi olamayan bir ruh/tin/ idea yoktur. Ancak evrenin işleyişi mekanik değildir, herşeyi fiziksel kimyasal süreçlere indirgeyemeyiz. • Canlı doğa için biyoloji, sosyoloji, psikoloji, antropoloji gibi bilimlere ihtiyaç vardır. NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

KAYNAKÇA • Yrd. Doç. Dr. Ayşe Uslu tarafından hazırlanmış olan ders notlarıdır. • Yazıcı, Sedat. (2014), Felsefeye Giriş, Yeni İnsan Yayınevi, İstanbul. • Warburton, Nigel. (2016), Felsefeye Giriş, (çev. M. A. Arslan & K. Cankoçak), Alfa, İstanbul. • Robert Solomon, Kathleen M. Higgins. (2014), The Big Questions: A Short Introduction to Philosophy, , Wadsworth Cengage Learning. • Nigel Warburton, (1992). Philosophy: the Basics, London: Routledge. NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©