Lekcja 11 Temat Elementy muzyki ukasz Musia Klasa

Lekcja 11 Temat: Elementy muzyki Łukasz Musiał Klasa V

Lekcja 11 Elementy muzyki, muzyczne, dzieła muzycznego – elementy porządkujące materiał dźwiękowy będący tworzywem dzieła muzycznego; w wyniku ich współdziałania dzieło uzyskuje określony kształt.

Lekcja 11 Przebieg czasowy regulują metrum, rytmika i agogika. � metrum wyznacza miary czasu. � rytmika ustala czasowy przebieg impulsów dźwiękowych. � agogika określa szybkość przebiegu impulsów dźwiękowych. � Elementami regulującymi odległości między dźwiękami są melodyka i harmonika. � melodyka reguluje następstwa dźwięków � harmonika porządkuje współbrzmienia dźwięków � Elementem regulującym natężenie dźwięku jest dynamika. � Jakości brzmieniowe utworu muzycznego określa kolorystyka. � Wiążąca się z kolorystyką artykulacja określa sposób wydobycia dźwięku �

Lekcja 11 � Melodyka to następstwo dźwięków różnej wysokości, zwykle porządkowanych określonych zasad tonalnych, rytmiczno-metrycznych i formalnych. Rodzaje melodyki: � � � � ze względu na środki wykonawcze: - wokalna - instrumentalna ze względu na charakter linii melodycznej - kantylenowa - ornamentalna - figuracyjna ze względu na kształt linii melodycznej - wznosząca - opadająca - łukowa - falująca - oparta na repetycji ze względu na dobór materiału dźwiękowego - diatoniczna - poruszająca się po dźwiękach danej skali - chromatyczna - z zastosowaniem znaków chromatycznych, w rezultacie pojawiają się dźwięki obce w danej skali.

Lekcja 11 �W muzyce wokalnej wyróżniamy ponadto melodykę: � - sylabiczną - na jedną sylabę przypada jeden dźwięk. � - melizmatyczną - na jedną sylabę przypada dwa lub więcej dźwięków. � - deklamacyjną - jest zbliżona do mowy, często o swobodnym rytmie; inaczej to jakby muzyczna recytacja.

Lekcja 11 Rytmika to element dzieła muzycznego porządkujący materiał dźwiękowy w czasie, ustalając czas trwania dźwięków i wzajemne relacje między nimi. Z rytmiką wiąże się metrum – wyznacza ono miary czasu, porządkuje przebiegu rytmiczne za pomocą regularnie powtarzających się akcentów. Wynikiem tego jest podział utworu na takty. Rodzaje rytmiki: � - Rytmika swobodna (nie jest związana z określonym metrum) � - Rytmika ustalona: (związana z określonym metrum) � Rytmikę ustaloną możemy podzielić na: � - Rytmikę zmienną � - Rytmikę okresową � Okresowa dzieli się zaś na: � - motoryczną � - miarową � - taneczną � - marszową

Lekcja 11 Harmonika to element dzieła muzycznego, który porządkuje współbrzmienia dźwięków w pionie (wertykalnie). Ze względu na rozwój historyczny muzyki wyróżnia się harmonikę: � - modalną – od ok. IX do XVI w. Opiera się na 8 skalach kościelnych. Odgrywała wówczas mniejszą rolę, była wypadkową współbrzmiących melodii; � - funkcyjną – od ok. XII do początków XX w. Opiera się na dwóch skalach: durowej i molowej. Na wszystkich stopniach tych skal budowane są akordy. Akordy główne to tonika, subdominanta i dominanta. Pozostałe zwane są akordami pobocznymi. Między akordami istnieją ściśle określone stosunki, spełniające również funkcje kumulowania napięć; � - sonorystyczną – XX w. Wszystkie współbrzmienia i akordy wykorzystywane są na równych prawach i traktowane jak plamy dźwiękowe. Wzajemne ich stosunki ulegają zupełnemu rozluźnieniu. Dominują dysonanse i klastery.

Lekcja 11 Dynamika to element regulujący natężenie (głośność) dźwięku, które mierzy się w decybelach (decybel - jednostka natężenia dźwięku). Na oznaczenie dynamiki stosujemy słowne określenia w języku włoskim, wyznaczają one tzw. dynamikę względną odczuwaną indywidualnie. Oznaczenia dynamiczne to skróty od włoskich słów, np. p (piano – cicho), f (forte – głośno). Stopniowe zmiany głośności określamy słowami crescendo, gdy głośniej i decrescendo (lub diminuendo) gdy ciszej. Działanie dynamiki w utworze wpływa na oddanie nastroju i podkreślenie kontrastów.

Lekcja 11 Agogika (tempo) – element muzyczny określający szybkość z jaką ma być wykonany utwór. Tempo można wyrażać na 3 sposoby: 1. Za pomocą metronomu, 2. Za pomocą słownych określeń włoskich: � - largo – bardzo wolno � - adagio – powoli � - andante – wolno � - moderato – umiarkowanie � - allegretto – szybciej niż moderato � - allegro – szybko � - presto – bardzo szybko � - prestissimo – jak najszybciej 3. przez określenie, jak długo ma trwać cały utwór. Pierwszy i trzeci sposób wyznaczają tempo bezwzględnie, drugi sposób każdy odczuwa indywidualnie.

Lekcja 11 Artykulacja – element dzieła muzycznego określający sposób wydobycia dźwięku. Grając na różnych instrumentach można wyróżnić trzy podstawowe rodzaje artykulacji: � - legato – łącząc dźwięki ze sobą (wł: legare – łączyć) � - staccato – odrywając dźwięki od siebie � - portato – sposób pośredni między legato a staccato Inne sposoby wydobycia dźwięku charakterystyczne dla danych instrumentów. � - arco – gra smyczkiem � - pizzicato – szarpanie struny palcem � - col legno – uderzanie strun drzewcem smyczka � - flażolet – lekkie dotknięcie struny w odpowiednim miejscu, dające w efekcie wyższe brzmienie dźwięku � - con sordino – gra przy użyciu tłumika � - tremolo – szybkie powtarzanie jednego lub kilku dźwięków (wł: tremolo – trząść się) � - glissando – płynne przejście z jednego dźwięku na drugi, typowe dla instr. smyczkowych i puzonu � - arpeggio – niejednoczesne wykonanie akordu, charakterystyczne dla harfy.

Lekcja 11 Kolorystyka (barwa dźwięku) to element dzieła muzycznego związany z barwą dźwięku. Ta sama melodia wykonana na fortepianie i zagrana przez orkiestrę za każdym razem będzie miała inne brzmienie. Kolorystyka jest nierozerwalnie związana ze środkami wykonawczymi. O zmianie barwy może decydować np. zmiana rejestru na danym instrumencie, różne rodzaje artykulacji, różne zestawienia instrumentów itd

Lekcja 11 Pytania: 1. Za co jest odpowiedzialna „AGOGIKA”? 2. Za co jest odpowiedzialna „HARMONIKA”? 3. W muzyce wokalnej wyróżniamy ponadto melodykę (podaj trzy przykłady). 4. Co reguluję przebieg czasowy? 5. Co to jest kolorystyka?