Il ny a que les premiers amours De

‘Il n’y a que les premiers amours’ De maatschap na de Geensiaanse hervormingen Joeri Vananroye Instituut voor Handels- en Insolventierecht WORKSHOP ONDERZOEKSEENHEID ECONOMISCH RECHT 25 februari 2021

Wet van 11 augustus 2017 houdende invoeging van het Boek XX WER • • • invoering faillissement en gerechtelijke reorganisatie van maatschap procedure bestuursaansprakelij kheid (XX. 224— 227) Invoering Boek XX WER Wet van 15 april 2018 hervorming ondernemingsrecht • • • hoofdelijkheid in elke maatschap inschrijvingsplicht KBO en boekhoudplicht voor maatschap optreden in rechte van organisaties zonder rechtspersoonlijkheid WVV • • boek 1: inleidende bepalingen boek 2: bepalingen gemeenschappelijk aan rechtspersonen boek 3: jaarrekening boek 4: maatschap, VOF en Comm. V boek 8: erkenning boek 12: herstructureringen boek 14: omzetting Hervorming Ondernemingsrecht 1 mei 2018 WVV 1 nov 2018 1 mei 2019 1 jan 2020

V WV Belangrijkste nieuwigheid WVV: erkenning van afgescheiden vermogen van maatschap zonder rechtspersoonlijkheid – Reeds lang aanvaard voor VOF en Comm. V wegens ander rechtssubject dan vennoten – Lange tijd: a contrario niet voor maatschap – Moderne doctrine: toch afgescheiden vermogen

BW Art. 3. 68 al. 2(nieuw) BW “Indien de mede-eigendom betrekking heeft op een juridisch geheel van goederen, hebben de rechten van de mede-eigenaars enkel dat geheel tot voorwerp en niet de afzonderlijke goederen. ” à Persoonlijke schuldeiser kunnen enkel aandeel uitwinnen en niet mede-eigendomsrechten in maatschapsgoederen à Voorwerp van erfovergang van een maat is aandeel en niet mede-eigendomsrechten in maatschapsgoederen à Beschermingsstatuut voor maat (minderjarig, bewind) betrekking op aandeel en niet op mede-eigendomsrechten in maatschapsgoederen

Klassiek groot wantrouwen tegen afgescheiden vermogen moral hazard verhaalsfrustratie opportunisme Voordelen afgescheiden vermogen? eigenaar vennoten handelsfonds

Technologie de scherpe kantjes van vermogensafscheiding afvijlt 1. 2. 3. 4. Publiciteit Liquiditeit door beslag op aandelen Bestaan en voorrang van zaakcrediteuren Doelgebonden beheer met bestuursaansprakelijkheid 5. Boekhoudregels 6. Ordentellijke vereffeningsprocedures

Technologie de scherpe kantjes van vermogensafscheiding afvijlt n e l e d n a a t i p n e e o t i r c g u i l a e l b t s i e d b e r r c o 1. Pu k o a d a z t i e n t a i v d i g u n q ra r o 2. Li o v t n e e m n a r a e t e s h e e B b n 3. e d d i n e o h k b j i e l g e l k e a o r p s n 4. D a a s r u u s t e s r u be d ls e e c g o r e r p d s g u n o i h n k e e f f o e B r e v 5. e k j i l l e t n e d r O. 6 Quid maatschap?

1. Publiciteit • Tot voor kort: pour vivre heureux, vivons cachés • Nieuw: – KBO – UBO • Nog altijd niet: – Neerlegging ter griffie en publicatie BBS – Publicatie jaarrekening

1. Publiciteit: draagwijdte beperkt • Hoofddoel van publiciteit die voor maatschap werd ingevoerd: • Informeren van overheid • Niet of minder: informeren van derden • Draagwijdte beperkt – onder meer niet gepubliceerd: • • Statuten (of uittreksel eruit) Financiële informatie Kapitaal Identiteit van aandeelhouders • Maatschap blijft persona incerta • Hypotheekbewaarder: • geen inschrijving mogelijk op naam van maatschap • moet uit inschrijving aard van onverdeeldheid blijken? • Aandeelhoudersregister: ?

1. Publiciteit: pijnpunt Hoe afgescheiden vermogen te verzoenen met de afwezigheid van georganiseerde publiciteit? Derde Onderneming Werkend vennoot Stille vennoot

2. Geen liquiditeit door beslag • Overdrachtsbeperkingen aandelen tegenwerpelijk aan derden • Frustreren verkoop van aandelen bij beslag • Persoonlijke schuldeiser kunnen wel derdenbeslag leggen op uitkeringen (maar is uiteraard manipuleerbaar) • Schuldeisers kunnen ontbinding uitlokken bij insolventie van een vennoot • Traditionele uitleg: capitis diminutio • Betere uitleg: schuldeisers krijgen liquiditeit door liquidatie • Statutaire regeling van deze ontbindingsgrond • Mogelijk om het te moduleren • Wellicht niet mogelijk om het uit te sluiten zonder redelijke alternatieve exit-opties • Voorbeeld : uittreding met scheidingsaandeel

3. Voorrang voor “zaakcrediteuren” Code Civil t. e. m. W. Venn. : – Geen sprake van vennootschapsschuldeisers met een bijzonder statuut – Enkele geregeld in welke mate ze persoonlijke schuldeisers zijn (gelijke delen of hoofdelijk) – Geen toerekeningscriterium voor onrechtmatige daden – Sinds 1999: maatschap wel strafrechtelijk verantwoordelijk

3. Voorrang voor “zaakcrediteuren” Art. 4: 14 WVV: `De schuldeisers wier schuldvordering voortvloeit uit de activiteit van de vennootschap kunnen verhaal uitoefenen op het volledige vennootschapsvermogen. De vennoten zijn ten aanzien van deze schuldeisers persoonlijk en hoofdelijk gehouden met hun eigen vermogen. In afwijking op het voorgaande lid hebben derden, indien het een stille vennootschap betreft, enkel verhaal op de vennoot of zaakvoerder die met hen in persoonlijke naam heeft gehandeld. Derden hebben geen rechtstreekse vordering tegen de overige vennoten. ´ J : toerekeningscriterium voor onrechtmatige daden (≈ art. 5 Sw. ) : botst met toerekening voor rechtshandelingen (‘in naam van’)

3. Voorrang voor “zaakcrediteuren”: hoe een uitvoerbare titel verkrijgen? nieuw art. 703 § 2 Ger. W. maatschap met 3 maten en 1 zaakvoerder Identificatie bij inschrijving KBO volstaat de vermelding van benaming en zetel om te doen blijken van de identiteit van gezamenlijke deelgenoten Vertegenwoordiging als algemeen lasthebber: actief en passief bevoegd als geen algemeen lasthebber: elke maat passief bevoegd vennootschap is zelf geen procespartij vennoten moeten worden geïdentificeerd geen belangenschade als collectieve identificatie zaakvoerder moet worden geïdentificeerd als partij actief optreden: vennootschap dient bewijs te leveren dat zaakvoerder bevoegd is passief optreden: tegenpartij moet een bevoegde vertegenwoordiger dagvaarden sneller passief vertegenwoordigingsbevoegd

4. Doelgebonden beheer met bestuursaansprakelijkheid • ‘Qui a compagnon a maître’ • Actio pro socio – Van oudsher erkent rechtspraak ‘minderheidsvordering’ in maatschap – Kan wellicht contractueel worden gemoduleerd • Art. XX. 225 – XX. 227 WER gelden ook voor maatschap, VOF en Comm. V • “Gemeen bestuursaansprakelijksrecht” van Boek 2 WVV formeel… … niet van toepassing op maatschap … wel van toepassing op VOF en Comm. V

5. Boekhoudverplichting • Boekhoudplicht in nieuw art. III. 82 § 1, 2° en 3 WER • Van oudsher: verplichting tot “rekening en verantwoording”

6. Ordentelijke vereffeningsprocedures • Traditioneel – Vereffening verwees naar onverdeelde nalatenschap: procedure waarbij nalatenschapsschuldeisers er bekaaid van afkomen – Geen faillissement voor maatschap • Boek X WER: insolventieprocedures gelden ook voor maatschap • Art. 4: 21 WVV: ‘Het vennootschapsvermogen wordt na ontbinding geacht voort te bestaan voor de vereffening tot aan de sluiting daarvan. Elke belanghebbende kan de aanstelling van één of meer vereffenaars vorderen voor de voorzitter van de ondernemingsrechtbank van de zetel van de vennootschap zitting houdend zoals in kort geding. Artikel 2: 97, §§ 1 en 3, eerste lid, is van toepassing. ’ samenloop

Wat betekent rechtspersoonlijkheid nog? maatschap VOF Afgescheiden vermogen Vennootschap als dusdanig kan in rechte treden Vennoten onbeperkt aansprakelijk Onroerende publiciteit vermeldt de maten / wijzigt bij wijziging matenbestand Onroerende publiciteit vermeldt louter vennootschapnaam/ geen wijziging bij wijziging firmanten

Om de namiddag door te brengen Scheermes van Ockham: Is het niet beter om de maatschap een rechtspersoon te noemen (met een afwijkende regel wat betreft registergoederen)? Valse fiscale bescheidenheid: Is het fiscale verschil in behandeling tussen maatschap (transparant) en VOF (vennootschapsbelasting) nog verantwoord? Gemene bepalingen: is rechtspersoonlijkheid als summa divisio in het WVV nog verantwoord?

Wat de Wet Hervorming Ondernemingsrecht wijzigt aan het vennootschapsrecht Hof van Cassatie wijzigt echtspraak over gevolg van veroordeling van VOF Exit het handelsrecht. Een nieuw ondernemingsrecht herrijst De feitelijke vereniging in rechte na 1 november 2018 Een ‘second wind’ voor de Comm. V? °°° corporatefinancelab. org/