Filozofia e shekullit t XVIIt Prsritje 5 Kompetencat

Filozofia e shekullit të XVII-të Përsëritje 5

Kompetencat e të nxënit • • • Nxënësi/ja: Interpreton ide dhe koncepte të empirizmit dhe racionalizmit. Aftësohet të pranojë dhe respektojë arsyetime të ndryshme. Përkushtohet në debat konstruktiv. Demonstron përgjegjësi në qëndrim ndaj çështjeve me interes shoqëror, si: shteti, feja, njeriu. • Zotëron aftësi për menaxhim të debatit të organizuar në grup. • Përdor teknologjinë si burim informacioni për mendimtarët e epokës. • Sjell informacion në mënyrë të re dhe krijuese duke nxitur mendim krijues e të pavarur. 10/30/2020 2

Filozofia e shek. XVII • Filozofia e shek. XVII, shënoi fillimin e një periudhe të re, që u njoh si epoka e arsyes. • Ajo u shoqërua me zhvillimin e shkencës dhe rritjen e tolerancës fetare, duke shënuar fillimin e një filozofie të re, moderne, të bazuar në besimin ndaj arsyes njerëzore. • Kjo filozofi shënoi fitoren e mendimit racional dhe shkencor, ndaj dogmës së fesë. 10/30/2020 3

Filozofia e shek. XVII • Filozofët e shek. XVII, integruan dijen shkencore me arsyetimin filozofik, duke forcuar lidhjen mes shkencës dhe filozofisë. • Pjesa më e madhe e filozofëve, ishin matematicienë të njohur, si : Dekarti, Lajbnici, Spinoza etj. Ata mendonin se metodat e shkencave ekzakte, ishin mënyra e vetme për te dija e vërtetë. • Të tjerë mendimtarë të shquar të kësaj periudhe, si: Bekoni, Loku, mendonin se njohja e botës vjen nga përvoja e njeriut dhe jo nga arsyeja. 10/30/2020 4

Dallimet mes dy rrymave filozofike Empirizmi • Aristoteli (e vërteta, në botën që na rrethon) • -Loku (njohja buron nga përvoja) • -Hjumi (idetë tona burojnë nga përvoja) • -Berkli (ekzistenca e sendeve varet nga perceptimi ynë) 10/30/2020 Racionalizmi • Platoni (njohja e Botës së Ideve) • -Dekarti (unë mendoj, pra jam) • -Spinoza (arsyeja njerëzore njeh botën) • -Laibnici (njohja përmes mendimit racional) 5

Përfaqësuesit e dy rrymave filozofike 10/30/2020 6

Dekarti dhe metoda e dyshimit “Është e nevojshme, që të paktën një herë në jetën tuaj, të dyshoni për të gjitha gjërat” Rëne Dekart. “Gjithçka që njohim mund të jetë e gënjeshtër, përveç faktit se, unë dyshoj dhe mendoj. Kjo vërteton ekzistencën time” “Cogito, ergo sum” (lat. mendoj, pra, jam”), përfundonte argumentimin Dekarti. 10/30/2020 7

Dekarti dhe metoda e dyshimit Një demon i keq, mund të në bëjë të besoj gjëra të rreme. Një demon i keq, mund të më bëj të besoj se ekzistoj, vetëm nëse kjo është e vërtetë. Unë mendoj, pra, jam Nuk mund të jem i sigurtë për asgjë. Por, kur them: "Unë jam, unë mendoj", atëhere, unë ekzistoj. 10/30/2020 8

Kontributi i filozofëve të shek. XVII • Megjithë dallimin mes racionalizmit dhe empirizmit, të dyja rrymat kanë të përbashkët, vendosjen e njeriut dhe aftësinë e tij njohëse, në qendër të filozofisë së tyre. • Autoriteti i dogmave të kishës së krishterë, ishte dëmtuar rëndë. Tashmë, shkencëtarë të mëdhenj, si Isak Njutoni, do t’i jepnin përgjigje pyetjes së hershme të filozofisë, sesi mund ta njohim botën, por jo vetëm. • Filloi të studiohej mendja dhe uni njerëzor, raporti i tij me shoqërinë, rregullat dhe moralin. • Sigurisht, do të duhej shumë kohë për të arritur në bindjet e sotme moderne, por këta filozofë të mëdhenj hodhën themelet e një forme tjetër të të menduarit dhe gjykuarit të gjërave. • Kontributi i tyre është i jashtëzakonshëm, për zhvillimin e mëtejshëm të shkencës dhe filozofisë. 10/30/2020 9

JU FALEMINDERIT!! Punoi: Dr. Aida Zhupa 10