FAKULTET ZA POSLOVNU EKONOMIJU TURIZAM I HOTELIJERSTVO EKONOMIKA

FAKULTET ZA POSLOVNU EKONOMIJU TURIZAM I HOTELIJERSTVO EKONOMIKA TURIZMA DOC. DR DANICA PETROVIĆ BIJELJINA

KARAKTERISTIKE RAZVOJA INOSTRANOG TURIZMA U NAJVAŽNIJIM TURISTIČKIM ZEMLJAMA EVROPE Evropa – najrazvijeniji turistički region u svijetu 2008. god. – 53% od ukupnog svjetskog turističkog prometa 50, 2% od realizovanih prihoda od međunarodnog turizma Razvoj savremenog turizma počeo u ovom dijelu svijeta Španija najpoznatije turističke zemlje Mediterana Italija Grčka Austrija – predstavnik alpskog ili planinskog turizma

KARAKTERISTIKE RAZVOJA INOSTRANOG TURIZMA ŠPANIJE 1965. god. - 14, 25 mil. posjetilaca 1985. god. - 43, 23 mil. posjetilaca 2006. god. - 58, 2 mil. posjetilaca, 2010. god. - 52, 7 mil. posjetilaca Španija se odlikuje sezonskim karakterom sa naglašenom ulogom perioda ljetnih mjeseci 1968. god. – 57, 1% od ukupnog broja noćenja stranih turista 1987. god. – 58, 9% jun - suptembar 1968. god. , oktobar – 8, 5% 1987. god. , oktobar – 6, 4% Dominiraju turisti V. B (29, 1), Nemačka (29, 5%), zatim Francuska, Benelux, Italija (privredno najrazvijenije zemlje)

SMJEŠTAJNI KAPACITETI Osnovni smještajni kapaciteti: kapaciteti hoteli, moteli i pansioni Komplementarni smještajni kapaciteti: kapaciteti turistički apartmani, kampovi, iznajmljene sobe i kuće i ostalo. . Karakteristike turističke ponude: smeštajni kapaciteti 2. 729. 000 ležaja: osnovni 56% (De lux, I-A, II –A, II i III kat. I 3 kateg. pansiona), sada *** komplementarni 44% Dominiraju visoke i srednje kategorije hotela – 72% Ostali elementi ponude: Prirodni resursi, kulturno istorijsko bogastvo, tradicija, vrhunske manifestacije

KARAKTERISTIKE RAZVOJA TURIZMA ŠPANIJE Mjesto turizma u privred. razvoju učešće u DP 4, 7% (ako se uključi ukupna tur. potrošnja 7 -7, 5%) Brži razvoj nerazvijenih područja države (primorje) učešće u izvozu roba i usluga 23% učešće u zaposlenosti 10% Manji izdaci za smeštaj – veća potrošnja u vanpansionu Mjere ekonomske politike Zone - centri – mjesta – baza za usmerenje sredstava 1965 – 1976 izgrađeno 456. 000 novih ležajeva (45. 000 god. ) Krediti preko Hipotekarne banke odobravani za: izgrad. modernizaciju, adaptaciju i proširenje ug. i drugih objekata. Uslovi za kredite (manje učešće, dugi rok, povoljna kamata) Maksimalno 60% min. 40% od predračunske vrednosti Učešće od 15 – 35%. Rok otplate 15. godina, Kamata 4 -5% 1989. g. Odobreno 130 mil. USD kredita za izgradnju 46 hotela sa 10. 000 ležaja u Barseloni i Sevilji (Olimpijske igre 1992. ) Država se angažovala u izgradnji infrastrukture i 9000 ležaja 1989. god. TURESPANA zadužena za promociju Porezi - oslobađanje od plaćana poreza, taksi i drugih dažbina za kupovinu zemljišta i za nabavku opreme za turističke objekte

KARAKTERISTIKE RAZVOJA TURIZMA ITALIJE Značajna i receptivna i inicijativna turistička zemlja 1965. god. – 23, 9 mil. posetilaca 1985. god. – 53, 63 mil. posetilaca 2006. god. – 41, 1 mil. stranih turista, 2010. god. – 43, 6 mil. stranih turista Devizni priliv 46. mlrd. $ – 2010 -38, 8 mlrd. $ učešća u raspodeli ukupnog prihoda od međ. turizma 5, 2% izdaci za putovanja 31. mlrd. $ učešće inostranog turizma 43%; Dužina boravka 3, 8 dana – pad Naglašena sezonska koncetracija (jun-sept. 67%), dominiraju turisti iz: Nemačke - 30%, Francuske -12%, Velike Britanije -10%, SAD, Austrije. . . Domaći turizam razvijen (57, 2%) s tim da se ovi turisti orjentišu za niže kategorije smeštajnih objekata

Karakteristike turističke ponude smeštajni kapaciteti 5. 374. 000 – osnovni 39%, komplementarni - 61% iskorišćenost smeštajnih kapaciteta - 40, 8% dominiraju manji hoteli, piramidalni oblik, kategorizacija izražena **** Ostali elementi ponude – Prirodni resursi, kulturno istorijsko bogastvo, tradicija, vrhunske manifestacije, moda (Milan Fashion Week) Mesto turizma u privrednom razvoju učešće u DP - 2, 2% učešće u izvozu roba i usluga - 10% učešće u izvozu usluga 41% veliki uticaj na delatnosti turističke privrede i investiciona aktivnost

MJERE EKONOMSKE POLITIKE ENIT – poseban državni organ za razvoj turizma (1919. ) Posebnim zakonima od 1965. do 1985. g. predviđene redovne intervencije države u investicionoj i kreditnoj politici 1968. donet poseban Zakon o zonama (4) I. zone koje još nisu valoriz. a imaju uslove za snažniji razvoj turizma II. zone koje su već izuzetno afirmisane III. zone u početnoj fazi turističkog razvoja IV. ostale teritor. zemlje na kojima treba utvrditi područja interesntna za turizam Sve asocijacije i tur. preduzeća oslobađena su od plaćana poreza, carina i taksi prilikom kupovine zemljišta u turističke svrhe, Krediti su odobravani za izgradnju, modernizaciju i proširenje smeštajnih objekata i nabavku opreme– preko ministarstva i državnih banaka povoljni krediti (manje učešće, dugi rok otplate - 25. godina i povoljnije kamate 4%), posebni uslovi za jug i Siciliju država se angažovala u izgradnji infrastrukture Posle 80 -ih god. pogoršani uslovi kreditiranja

KARAKTERISTIKE RAZVOJA TURIZMA GRČKE Karakteristike inostranog turizma značajniji razvoj (1965. god. -500. 000 inoturista a 1985 -6. 5. mil. -13, 9% stopa rasta) povoljan razvoj 1985 - 2000 - 4, 9%, 2000 -13, 57 mil. posjetilaca, 2000 – 2006 stopa rasta - 8, 3% , 201015 mil. turista nautički turizam i ekskurzisti, kružna putovanja brodom devizni priliv 12, 7. mlrd. USD (2010) pad - učešće u svijetu 2% (ekonomska kriza) učešće ino-turizma 75%; domaći turizam zaostaje u razvoju (25%), dužina boravka 5, 4 dana naglašena sezonska koncetracija (jun-sept. 64% ) dominiraju turisti iz Njemačke I Velike Britanije (40%) Francuske, Italije, Holandije, Austrije, SAD, Srbije. Ponuda - smještajni kapaciteti oko 1. 000 (osn. 69 : 31% kompl. ) iskorištenost 57, 8% Mjesto turizma u privrednom razvoju - učešće u DP 5, 3% '65 - 48. 000 lež. '85 - 334. ooo (7, 5%). ' 94 – 506. 000, 2006 – 693. 000; 2000 - '06 -16. 500 prosječno godišnje izgrađeno učešće u izvozu roba i usluga 26%, cijene pod kontrolom države Mjere ek. Politike: oslobađanje od poreza 25% neto profita hoteli na kopnu i 40% -80% na ostrvima, oslobođeni posebnih poreza, carina, taksi i dr. dažbina.

KARAKTERISTIKE RAZVOJA TURIZMA AUSTRIJE Karakteristike inostranog turizma 1965 – 6, 4 mil. stranih turista 1992 – 19, 1 mil. stranih turista 2006 – 20, 3 mil. stranih turista 2010 – 22 mil. stranih turista stagnacija '93 -2000 ; 2000 – 2006 pozitivne tendencije dev. priliv 22. mlrd. $ (18, 6 - 2010) učešće u svetu oko 2, 5%) značajna inicijativna zemlja učešće ino. turiz. 71%; domaći turizam razvijen (28, 5% noćenja), dužina boravka 5, 4 dana sezonska koncetracija – 51% povoljna dominiraju turisti iz Njemačke i Velike Britanije, Holandije. . . Ponuda - smeštajni kapaciteti 1. 135. 000 (osn. 57: 43% kompl. ) iskorišćenost kapaciteta 36, 5% Mjesto turizma u privred. razvoju - učešće u DP 6% Prirodni resursi, kulturno istorijsko bogastvo, tradicija, vrhunske manifestacije, učešće u izvozu roba i usluga 14% Mjere ekonomske politike - oslobađanje od plaćanja poreza, carina i taksi

PRIHOD OD STRANIH TURISTA 2006. I 2010. GOD. Španija – 40, 7 mlrd EVRA – 7% učešća u uk. prihodima od turizma Italija – 30, 4 mlrd EVRA – 5, 2% učešća Grčka – 11, 4 mlrd EVRA – 2% učešća Austrija – 13, 3 mlrd EVRA – 2, 3% učešća Španija – 52, 5 mlrd USD Italija – 38, 8 mlrd USD Grčka – 18, 7 mlrd USD Austrija – 12, 7 mlrd USD

Domaći turizam 2006. god. : Španija – 40, 1% Italija – 57, 2% Grčka – 25, 4% Austrija – 28, 5% Učešće turizma u DP 2006. god. : Španija – 7 -7, 5% Italija – 2, 24% Grčka – 6, 5 – 7, 5% Austrija – 6% Osnovni/komplementarni kapaciteti 2006. god. : Španija – 54, 9% Italija – 33% Grčka – 60, 8% Austrija – 5, 61% Korišćenje kapaciteta 2006. god. : Španija – 56, 4% Italija – 40, 8% Grčka – 59, 8% Austrija – 35, 6% Smještajni kapaciteti 2006. god. : Španija – 1515, 3 hiljade ležaja Italija – 2087, 0 hiljade ležaja Grčka – 693. 000 ležaja Austrija – 643, 7 hiljade ležaja