ESTETK SANAT FELSEFES Estetik szc yunanca aisthesis kelimesinden

ESTETİK (SANAT FELSEFESİ) Estetik sözcüğü yunanca “aisthesis” kelimesinden gelir ve “duyum, duyularla algılanabilen, duyu bilimi” gibi anlamlar içerir. Duyguya indirgenebilen bağımsız bilgi dalına estetik denir. Estetik “güzel” üzerine düşünme, onun ne olduğunu açıklamadır. Estetiğin ana konusu “güzel” ve “güzellik” tir.

ESTETİK (SANAT FELSEFESİ) �Estetigin felsefi bir disiplin olmasini saglayan 18. yüzyil düsünürlerinden Baumgarten’dir.

ESTETİK (SANAT FELSEFESİ) �Duyguya indirgenebilen bağımsız bilgi dalına estetik denir. Estetik “güzel” üzerine düşünme, onun ne olduğunu açıklamadır.

Estetik-Sanat Felsefesi Ayrımı �Estetik, doğada ve sanatta güzeli konu edinir. �Sanat felsefesi, yalnızca sanata ve sanattaki güzelliğe yönelir.

Estetik-Sanat Felsefesi Ayrımı �İnsanda hoş duygular uyandıran, güneşin batışı, kıyıya vuran dalgalar estetiğin konusu olabildiği halde sanat felsefesinin konusuna girmez.

Nelere Sanat Eseri Diyebiliriz? �Sanatçı, sanat eserini yaratan kişidir; kendi alanına göre bazı maddeler kullanır; onlara biçim verir. Bu etkinlik sonucu bir ürün ortaya çıkar. Bu ürün beğeni taşıyorsa, sanat eseri olma özelliği kazanır.

Sanat Felsefesinin Temel Kavramları �Güzellik-Estetik Duygu-Estetik beğeni. Estetik yargı-Estetik haz-Sanat- Sanat eseri-Sanatçı vb.

Estetiğin Temel Soruları �Güzellik nedir? �Güzel olarak nitelediğimiz şeyi güzel yapan faktörler nelerdir? �Güzellik, onu algılayan özneden bağımsız bir değer midir? �Sanat nedir? �Sanat eseri nasıl oluşmuştur?

Sanat Kuramları �Taklit Olarak Sanat �Yaratma �Oyun Olarak Sanat

a. Taklit Olarak Sanat �Temsilcileri: Platon, Aristoteles, Seneca �Bu anlayışa göre doğanın mükemmelliği ve güzelliği vardır. Sanatçı da doğada var olan bu güzelliği eserinde taklit eder. � Taklit, gerçeğine ne kadar yakınsa sanat eseri de o kadar güzeldir. �Sanat, tabiatı taklitten başka bir şey değildir. ”Seneca

Yaratma Olarak Sanat �Temsilcisi: Croce, Oscar Wilde �Bu kurama göre sanat eseri, doğa ürünlerinden fazla bir şeydir. Sanatçı, hayal gücünü ve yaratıcı yanını kullanarak doğadan aldığı izlenimleri ayıklar, birleştirir ve bir anlatıma dönüştürür. Bu anlatımın sanat eseri olması için de özgün ve tek olması gerekir. �“Sanat, Wilde taklidin bittiği yerde başlar. ”Oscar

Oyun Olarak Sanat �Temsilcisi : Schiller �Bu yaklaşım, sanat ile oyun arasındaki benzerlikten dolayı bir bağ kurar. �“İnsan oynadığı sürece insandır. ” F. Schiller

Oyun Olarak Sanat �Buna göre oyun da sanat da hayal gücüne dayanır; fayda gütmeyip, bizzat kendileri için yapılan etkinliklerdir. �İnsan oyun oynarken de, sanatla uğraşırken de kendisini meşgul eden problemlerden uzaktır, adeta kendisini unutur ve mutlak bir özgürlük içinde var olur.

GÜZELLİK PROBLEMİ �Güzellik nedir? sorusu ilk defa Platon tarafından sorulmuştur. Arapçada ‘Hüsn’ (hem iyiyi hem güzeli ifade eder. ), Grekçede ‘Kalos’ sözcüğüne karşılık gelir. �

GÜZELLİK PROBLEMİ �Platon’ a göre güzellik bir ideadır. Duyular dünyasındaki varlıklar güzel ideasından pay aldıkları oranda güzeldir. �Aristoteles’e güzel, evrendeki düzen ve uyumdur. Matematiksel olarak ölçülü, orantılı ve düzenli olandır.

GÜZELLİK PROBLEMİ �Plotinos’a göre güzellik, Tanrı’nın bir ışık gibi evrendeki varlıklarda yansımasıdır. �Hegel’ e göre güzellik, Mutlak Ruh’un (Geist, Tanrı) duyularda somutlaşmasıdır.

GÜZELLİK PROBLEMİ �Gazaliye �Kant’ göre güzel, sevilen şeydir. a göre güzellik, çıkarsız olarak hoşa gidendir.

SANAT ESERİ �Sanatçının oluşturduğu, ona kendinden duygu, form ve güzellik kattığı, estetik değerlendirmelerin konusu olan ürünlerdir. �Sanat eseri özne ile nesne arsındaki ilişkiden doğar. �Bu ilişkinin üç ögesi vardır: �Estetik özne, estetik nesne ve estetik yargıdır.

SANAT ESERİNİN ÖGELERİ �Estetik Özne: Sanat eserini alımlayan, ondan zevk ve heyecan duyan varlıktır. (Sanatçı , kişi, insan)

�Estetik Nesne: Estetik öznenin yani sanatçının yönelmiş olduğu nesneye estetik nesne denir. Bu doğa, insan portresi, ve ya hayatın bir kesiti olabilir.

�Estetik yargı: Estetik öznenin estetik nesne hakkında nitelendirmeleri (güzel, çirkin, hoş vb. ). Ya da sanat eseri hakkında getirilen eleştiriler (olumlu ya da olumsuz. )

Sanat Eserinin Özellikleri �-İnsanın yaratıcı ürünüdür. Yani doğal nesnelerden farklıdır. Ihlara Vadisine sanat eseri diyemeyiz. �-Kişiseldir, sanatçının iç dünyasını yansıtır. �-Kişiye estetik haz ve heyecan verir; siyasi, ahlaki ve pratik amaçlar taşımaz. �Sanat eseri kendisine yönelen özne için bir değer taşır.

Sanat Eserinin Özellikleri �-Tek ve biriciktir, tekrarı yoktur yani özgündür. Mehmet Akif olmasaydı “İstiklal Marşı “, Shakspeare olmasaydı “Macbeth” olmazdı. �-Sanat eseri kalıcıdır. Bir yiyecekten alınan haz kısa süreli iken Picasso'nun eserleri halen kişilerde etki bırakmaktadır. �-Sanat eserine yönelik değerlendirmeler öznel ifadelerdir.

Ortak Estetik Yargıların Olup Olmadığı Problemi �Sanat eseri güzellik değerini kendisinde mi taşır; yoksa güzellik, kişinin nesneye yüklediği bir şey mıdır? Bu konuda iki mütenakız (birbirine zıt) görüş vardır:

Ortak Estetik Yargıların Olup Olmadığı Problemi � 1) Ortak Estetik yargıların varlığını reddedenler � 2) Ortak Estetik yargıların varlığını kabul edenler

Ortak Estetik Yargıların Varlığını Reddedenler �Temsilcisi Croce ‘dir. �Bu anlayışa göre herkesin kendisine göre bir beğenisi vardır ve tüm insanlarda beğeninin ölçüsü olabilecek bir kural yoktur. �Biri pop müziğini bir başkası halk müziğini, kimi lacivert rengi kimi de pembe rengi beğenebilmektedir. �Yani “zevkler ve renkler tartışılmaz” anlayışı söz konusudur.

Ortak Estetik Yargıların Varlığını Kabul Edenler �Temsilcileri: �Bu Platon ve Kant’tır. anlayışa göre güzellik, bireyin kişisel deneyim, alışkanlıklarından bağımsız olarak vardır. Örneğin; Selimiye Camisi, dünyada hiçbir insan kalmasa da dahil güzellik değerini taşıyacaktır.

Ortak Estetik Yargıların Varlığını Kabul Edenler �Platon’ a göre bir güzel ideası vardır ve idealar kendinden güzeldir. Asıl güzellik, hiçbir zaman değişmeyen gerçeklik olan güzel ideasıdır ve akıl sahibi her varlık için güzel ideası ortaktır. Çünkü o akılla kavranır.

Ortak Estetik Yargıların Varlığını Kabul Edenler �Kant’a göre güzellik, nesnenin taşıdığı bir değerdir �Ona göre güzel beğenisi çıkarsız bir hazdır ve insanlar çıkar gözetmeden bir nesneye yöneldiğinde aynı güzelliği görecektir.