Tushunchalar tahlili metodi TUSHUNCHALAR IZOHI 1 ESTETIK ONG

Tushunchalar tahlili metodi TUSHUNCHALAR IZOHI 1 ESTETIK ONG A 2 ESTETIK HIS-TUYG`U B ma'naviy-ruhiy voqea-hodisalar majmui bo‘lib, ular ijtimoiy hayot zaminida vujudga keladigan estetik his, estetik did, fikr, orzu-qarash nazariy tizimini anglatadi. 3 ESTETIK ORZU C bizni o`rab turgan voqealikni estetik jihatdan his etish qobiliyatidir. Uning gozalligini uygunligini sezishidir. 4 ESTETIK DID - D bu insonning g`ozallik haqidagi tasavvurlarning eng yuksak ifodasidir olamni gozalligini tezda anglashidir. Hodisalarning estetik sifatlarini inson tomondan idrok etmoq va baholash jarayonidir

MAVZU: ASOSIY ESTETIK KATEGORIYALAR VA SAN`AT ¡ ¡ REJA: 1. Asosiy estetik kategoriyalar: Go`zallik, ulug`vorlik, kulgulilik, fojeaviylik ¡ 2. San`atning kelib chiqishi va mohiyati. San`atning xususiyatlari, tamoyillari va vazifalari. ¡ 3. San`at turlari klassifikasiyasi ¡ 4. Estetik tarbiyaning asosiy omillari va vositalari

Tayanch tushunchalar: Go`zallik ¡ Ulug`vorlik ¡ Kulgulilik ¡ Fojeaviylik ¡ San`at ¡ Realizm ¡ Romantizm ¡ Estetik tarbiya ¡

GO`ZALLIK Ma`naviy va moddiy xususiyatga ega bo`lgan, ijtimoiy hayotda favqulodda ahamiyat kasb etuvchi hamda narsa-hodisalarning uyg`unligi, hamohangligi, mutanosibligi, maqsadga muvofiqligiga asoslangan qadriyatlar majmuidir.

Go`zallik ob`yektlari Insonning ruhiy-jismoniy faoliyati Savol: “Go`zallik nima? Javob: “Nima go`zal” Insonning axloqiy – estetik faoliyati Tabiat hodisalari Jamiyat

Go`zallik – bilishning mahsuli Har qanday narsa-hodisaning go`zalligi uning ishonchlilik, haqqoniylik va realligi bilan belgilanadi Inson nazari tushgan qadriyatga aylanadi go`zallikkina Inson go`zallik haqidagi dastlabki ma`lumotni 5 ta sezgining eng rivojlangan turi bo`lmish ko`rish sezgisi orqali o`zlashtiradi

Go`zallikning asosiy unsurlari (elementlari): Me`yor yaxlitlik mutanosiblik hamoxanglik Maqsadga muvofiqlik tartiblilik Uyg`unlik

Go`zallikning muhim unsurlari sifatida Aflotun – uyg`unlik ¡ Avgustin tartib ¡ Navoiy moslik ¡ Kant maqsadga muvofiqlikka munosabat bildirganlar ¡

Go`zallik sifatlari: Mo`jizaviylik Foydalilik Maftunkorlik Tug`yoniylik

Go`zallikning xususiyatlari 1 2 3 4 Qulaylik Мanfaatdorlik Yoqimlilik Chiroylilik

ULUG`VORLIK Sozsiz salmog`i jihatdan buyuk narsalar

ULUG`VORLIKNING TABIAT, JAMIYAT VA SHAXSDA NAMOYON BO`LISH XUSUSIYATLARI ü INSONDAGI ULUG`VORLIK TABIATDAGI ULUG`VORLIK ü JAMIYATDAGI ULUG`VORLIK ü ü SAN`ATDA ULUG`VORLIK

KULGULILIK INSONNING VOQEA VA HODISALARGA O`ZIGA XOS MUNOSABATLARIDAN BIRI. DUNYOGA KULGU NIGOH BILAN QARASHDIR

KULGULILIKNING ESTETIK MOHIYATI ¡ ¡ Kulgi insoniy voqelik va u faqat insonga tegishli. Chinakam kulgi inson aqlining mahsulidir. Kulgining xususiyatlari: ¡ Beo`xshov chiroylilik, kuchsiz qudrat, kichik buyuklik, ahamiyatsiz mohiyat. ¡ Botinnning zohirga o`tishi, vosita va maqsadning nomuvofiqligi; ¡ Insonparvarlik tabiatiga ega. ¡ Ulug`lantiradi va hotirjam qiladi.

FOJIAVIYLIK Estetika kategoriyasi; hayotning chuqur ziddiyatlari va to`qnashuvlari.

FOJIAVIYLIKNING XUSUSIYATLARI ¡ ¡ ¡ Fojiaviylik o`lim tushunchasining mohiyatini ochib tashlaydi va insonning eng og`ir, ruhiy iztiroblardan halos etadi. Fojaviylik insoniy fazilatlardagi yo`qotilgan narsalarning o`rnini qoplab bo`llmasligini ko`rsatib beradi Dunyo xolati va inson hayotining mazmuni bo`yicha falsafiy mushohada qilishga undaydi. San`atda fojaviylik – g`am anduh, motam va tushkun kayfiyatni (qahramonning o`limi, muqaddas tuyg`ularning barbod bo`lishi) paydo qiladi, tantana va quvonch, hayotdan umidvorlikm hayotga muhabbat hislarini yuzaga keltiradi. Odamlarda forig`lanishni namoyon etadi.

2. San`atning kelib chiqishi va mohiyati. San`atning xususiyatlari, tamoyillari va vazifalari. ¡ Insonni hayvonlik darajasidan odamiylik pog`onasiga ko`targan narsa mehnat. San`at ham mehnatdan insonning olamni o`zgartirishga bo`lgan ehtiyojidan kelib chiqqan.

San`atning estetik mohiyati ¡ San`at qadriyatlarning qadrlanishi va qadrsizlangan qadriyatlarni ko`rsatib beradi, bir odam yoki bir necha odam timsolida odam bilan olamning yaxlit, umumlashgan qiyofasini yaratadi, ularning uyg`unligini ta`minlaydi. San`atning yashash sharti kimgadir mo`ljallanganligi

San`atning xususiyatlari, tamoyillari va vazifalari XUSUSIYATLARI ¡ ¡ ¡ ¡ ORIGINALLIK MAJOZIYLIK DEMOKRATIK IJTIMOIYLIK INDIVIDUALLASHTIRISH TARIXIYLIK MILLIYLIK VA UMUMBASHARIYLIK IJODIYLIK HAQQONIYLIK XALQCHILLIK TAMOYILLARI VAZIFALARI INSONIYLASHTIRISH FORIG`LANTIRISH INSONNI BILIMLI, MA`RIFATLI QILISH TARBIYAVIYLIK IJTIMOIY ALOQA-KOMMUNIKATIVLIK HUZURBAXSHLIK

SAN`AT TURLARI KLASSIFIKASIYASI 1. 2. 3. MAKON SAN`ATI VAQT SAN`ATI. VAQT-MAKON SAN`ATI.

ESTETIK TARBIYA o Estetik tarbiya tafakkurni go`zallashtirishga xizmat qiladi. o Eatetik tarbiya: 1. O`z-ozidan paydo bo`ladigan “mikroorganizm” yoki birdan to`xtab qoladigan “mexanizm” ham emas. U sekin –asta inson tomonidan orttirilgan hayotiy tajribalar, konikmalar, bilimlar orqali shakllanib boradi. 2. Nafosatli tarbiya ijtimoiy taraqqiyotning muayyan jabhalarida aniq maqsadlarga yo`naltirilgan faoliyat sifatida ish olib boradi. o Estetik tarbiyaning maqsadi insonning hatti-harakati orqali ijtimoiy jarayonlarga u yoki bu darajada ko`rsatadigan ta`siri hamda bu ta`siri go`zallik, ulug`vorlik, nafosat asosida yo`naltirishdan iborat o Estetik tarbiyani shakllantirish jarayonlarida estetik ravnaq masalasi g`oyatda dolzarbligi bilan ajralib turadi.

ESTETIK TARBIYANING VAZIFASI o -U INSONLARNI YANGILIKLAR YARATISHGA UNDABGINA QOLMAY, AYNI PAYTDA ULARNI NAFOSAT TAMOYILLARI, GO`ZALLIK TALABLARI ASOSIDA RIVOJLANTIRISHGA O`RGATADI; o JAMIYAT A`ZOLARINING IJODIY IMKONIYATLARINI NAMOYON QILDIRISH VA ULARDAN FOYDALANA BILISHGA ISHONCH TUYG`USINI UYG`OTISH; o TABIT HAMDA JAMIYAT IJTIMOIY JARAYONLARIGA SOF TUYG`U BILAN MUNOSABATDA BO`LISHGA VA ULARNI RAVNAQ TOPTIRISH YO`LIDA ASTOYDIL FAOLIYAT OLIB BORISH KO`NIKMALARINI HOSIL QILISH; o O`TMISH MA`NAVIY MEROSIMIZGA HURMAT HISSINI UYG`OTISH, MILLIY G`URUR, MILLIY IFTIXOR TUYG`ULARINI SHAKLLANTIRISH UCHUN ZAMIN YARATISH; o ESTETIK TARBIYANING CHINAKAM XAZIFASI ESTETIK TUYG`U VA ESTETIK DIDNING INSON BARCHA FAOLIYATLARIDA USTUVOR BO`LISHINI TA`MINLASHDAN IBORATDIR

ESTETIK TARBIYANING OMILLARI: o OILA. o MAHALLA. o MAKTABGACHA TA`LIM MUASSASALARI. o O`RTA MAXSUS KASB HUNAR TA`LIMI MARKAZLARI. o BADIIY HAVASKORLIK TO`GARAKLARI. o OLIY TA`LIM MUASSASALARI.

ESTETIK TARBIYANING VOSITALARI: o Estetik tarbiyaning barcha vositalari shaxsning voqelikka estetik munosabatini ravnaq toptirishga xizmat qiladigan tarbiyaviy faoliyat bo`lib, u o`ziga xos ta`sirchalik, tug`yoniylik kuchiga ega. o SAN`AT. TABIAT. URF-ODAT VA AN`ANALAR. MEHNAT. OMMAVIY AXBOROT VOSITALARI. SPORT. REKLAMA. o o o