ERKEN MDAHALE MODELLER YAKLAIMLARI Prof Dr Mdriye YILDIZ

ERKEN MÜDAHALE MODELLERİ / YAKLAŞIMLARI Prof. Dr. Müdriye YILDIZ BIÇAKÇI

O Erken müdahale modelleri ailelere sunulacak sistemin hangi kuram ya da kuramlara dayalı olarak sunulma şekline (gelişim sistemleri modeli, transaksiyonel model, hibrit model vb. ), nerede sunulduğuna (ev temelli, kurum temelli, hem ev hem kurum temelli) ya da hizmet verenlerin yaptığı işbirliği türüne (interdisipliner, multi-disipliner, transdisipliner) göre sınıflandırılabilmektedir (Diken, Tuna & Sümer, 2018).

Gelişim Sistemleri Modeli O Guralnick (2001)’in geliştirdiği Gelişim Sistemleri Modeline göre erken müdahale hizmetlerinin başarılı gerçekleştirilmesi için göz önünde bulundurulması gereken üç bileşen bulunmaktadır. Bunlar (a) çocuğun ailesi ile kurduğu etkileşim örüntüleri, (b) kaynaşma ve (c) bütünleşme olarak sıralanmaktadır (Diken, Tuna & Sümer, 2018).

Çocuğun ailesi ile kurduğu etkileşim örüntüleri O Ailenin çocuğu ile kurduğu etkileşim örüntüleri üç başlık altında incelenebilir. Bunlar (a) ebeveyn-çocuk etkileşimi, (b) ebeveynlerin çocuğun deneyimlerini organize edilmesi, (c) bakım ve güvenliğin sağlanması olarak sıralanabilmektedir. Ebeveyn çocuk etkileşimi, ebeveynlerin çocuklarının davranışlarına duyarlı, yanıtlayıcı ve onları rahatlatıcı olmalarını gerektirmektedir. Ebeveynlerin çocuğun deneyimlerini organize edebilmesi, çevresel uyaranları çocuğunun gelişimine uygun olarak düzenlemesi, gelişimine uygun oyuncak ve oyun seçiminde bulunması gibi özellikleri taşımaktadır. Bakım ve güvenlik ise çocuğun kendini güvende hissetmesi, beslenmesi, barınmasının ebeveynleri tarafından sağlanmasını kapsamaktadır (Diken, Tuna & Sümer, 2018).

Transaksiyonel Modeli O Transaksiyonel Müdahale Modeli’nde bireyin gelişimi için hem bireye hem de bireyin yaşadığı deneyimlere odaklanılmaktadır ve üç temel teknik kullanılmaktadır. Bunlar (1) iyileştirme (remediation), (2) yeniden tanımlama (redefinition), (3) yeniden eğitme (reeducate) olarak sıralanabilir (Diken, Tuna & Sümer, 2018).

Bütünleştirilmiş Modelleri Müdahale O Erken müdahale alanı, hizmet alanların gereksinimleri doğrultusunda pek çok kuramın bütünleştirilebildiği bir alandır. Bütünleştirilmiş Müdahale Modeline örnek olarak Doğal Müdahale Modeli ve İlişki Temelli Müdahale Modeli verilebilir (Diken, Tuna & Sümer, 2018).

Doğal müdahale modeli O Öğrenme kuramları ve gelişim kuramlarının birlikte kullanılması yoluyla geliştirilen müdahalelerdir. Bu kapsamda doğal müdahale modelinde çocuğa belli becerilerin öğretilmesinde doğal ortamlarda çocuğun başlattığı etkileşimlerin öğretim fırsatına dönüştürülmesi temel alınmaktadır (Diken, Tuna & Sümer, 2018).

İlişki temelli müdahale modeli O Ekolojik kuram ve gelişim kuramlarının birlikte kullanılması yoluyla geliştirilen müdahalelerdir. Ekolojik kuramın bakış açısı gereği ilişki temelli müdahale modelinde çocuğun ailesi ve çevresinin sağladığı kaynaklar ve risk faktörlerinin belirlenmesi gerekmektedir (Diken, Tuna & Sümer, 2018).

Kaynaklar O Diken, İ. H. , Tuna, M. & Sümer, M. (2018). Erken Eğitsel Müdahale Modelleri ve Temel Kuramlar. Erken Müdahale içinde, 64 -81.