ENZYMEN Hoofdstuk 6 DEZE PERIODE Leerstof toets periode

ENZYMEN Hoofdstuk 6

DEZE PERIODE……. . Leerstof toets periode 2. LTO 41 biologie Biologie voor analisten. (zevende druk) Hoofdstuk 5 Biomoleculen (geheel) Hoofdstuk 6 Enzymen (geheel) Praktijk (onder voorbehoud): o Aantonen voedingsstoffen o Kennismaken enzymen o Afbraak biomoleculen

HOOFDSTUK 6; ENZYMEN Inhoud: Opbouw en werking mechanisme. Invloeden op de enzymactiviteit. § § Temperatuur. p. H. Enzym-substraatconcentratie. Remstoffen. Toepassing mogelijkheden van enzymen. Spijsverteringsenzymen. Filmpje: uitleg enzymen

6. 1 INLEIDING; ACTIVERINGS ENERGIE Meeste chemische reacties verlopen langzaam of vinden niet plaats onder standaard condities. Activeringsenergie = energie die nodig is om een reactie te activeren.

WERKING VAN EEN KATALYSATOR Katalysator = stof die de activeringsenergie verlaagt.

6. 2 WERKING VAN ENZYMEN Meeste chemische reacties in de cel verlopen niet vanzelf. Enzymen zijn de katalysatoren (biokatalysatoren) § Reactiesnelheden verhoogt met factor 10 6 tot 10 7 °

WERKING VAN ENZYMEN Co-enzym, bijvoorbeeld een vitamine

WERKING VAN ENZYMEN De naam van het enzym is vaak afgelied van het substraat, met als achtervoegsel: -ase Een enzym is enorm groot, zeker in verhouding tot het substraat. Het kleine gedeelte van het enzym dat is betrokken bij de reactie, noemen we de actieve plaats. De ruimtelijke vorm van de actieve plaats is van doorslaggevend belang voor de binding tussen enzym en substraat.

SLEUTEL - SLOT MODEL Enzym – substraat complex is een specifieke binding, in dit geval de vorm van een "puzzel".

SPLITSING MALTOSE DOOR ENZYM MALTASE Test je kennis, opdracht 1 en 2 blz. 120

ENZYMACTIVITEIT Invloed van zuurgraad (p. H). Invloed van Temperatuur. Invloed van Enzymsubstraat concentratie. Invloed van remstoffen.

6. 3 INVLOED VAN TEMPERATUUR Optimum curve Opdracht: Teken het verloop van een optimum curve van het enzym amylase. Bedenk wat een temperatuurstijging doet voor de activiteit van een enzym=eiwit.

INVLOED VAN TEMPERATUUR KOORTS: Door verhoogde lichaamstemperatuur, -> in actief enzym. Test je kennis, opdracht 3 en 4 blz. 120

6. 4 INVLOED ZUURGRAAD OP ENZYM Als de zuurgraad verandert, heeft dit invloed op de ruimtelijke structuur en dus ook op de enzymactiviteit.

INVLOED ZUURGRAAD OP ENZYM Optimum is verschillend voor verschillende enzymen.

6. 5 INVLOED SUBSTRAAT- EN ENZYMCONCENTRATIE X X : Er treedt verzadiging op, de enzymactiviteit blijft hetzelfde. Test je kennis, opdracht 5 blz. 120

6. 6 INVLOED VAN REMSTOFFEN Competitieve remming (reversibel/omkeerbare remming). PARACETAMOL Enzym kan geen onderscheid maken tussen substraat en remstof (inhibitor).

INVLOED VAN REMSTOFFEN NON- Competitieve remming (irreversibel/ onomkeerbare remming). VERGIF Een remstof (inhibitor) kan het enzym definitief beschadigen. Test je kennis, opdracht 6 blz. 120

6. 7 ENZYMEN IN DE INDUSTRIE § Medicijnen § Levensmiddelen § Wasmiddelen Tabel 6. 1 blz. 116 “Kweken” van enzymen. Filmpje: productie appelsap Test je kennis, opdracht 7 blz. 120

6. 8 SPIJSVERTERINGSENZYMEN Het spijsverteringskanaal van de mens Noteer de stappen!

VAN MOND TOT KONT Filmpje spijsverterings stelsel Galileo Endel darm

SPIJSVERTERINGSENZYMEN Grote biomoleculen moeten worden afgebroken tot kleine bouwstenen. HIERVOOR ZIJN ENZYMEN NODIG (spijsverteringsap) § Koolhydraten -> monosaccaharide § Eiwitten -> aminozuren § Lipiden -> glycerol en vetzuren

VERTERING VAN KOOLHYDRATEN Vertering van koolhydraten begint in de mond Speeksel bevat het enzym amylase, dat een deel van het zetmeel in het voedsel afbreekt tot maltose (een disacharide). Amylase is werkzaam bij een p. H van ongeveer 6 tot 7, 5. Het p. H optimum is 6, 6. In de twaalfvingerige darm wordt opnieuw amylase toegevoegd. Dat is pancreas amylase uit het pancreassap. Test je kennis, opdracht 8 blz. 120 Mechanische vertering ; tanden, kiezen en tong.

VERTERING VAN EIWITTEN Vertering van eiwitten begint in de maag 1 Chemische vertering Pepsinogeen en HCl komen vrij in de maag 2 HCl zet pepsinogeen om in pepsine 3 Pepsine activeert meer pepsinogeen en start zo een kettingreactie. Pepsine start de vertering van eiwitten. vrijkomen maagsap maagwand vrijkomen maagsap voedseldelen pepsinogeen slijmkliercellen maagportier maagsapklieren Test je kennis, opdracht 9 blz. 120 pepsine (actief HCl enzym)

VERTERING VAN VETTEN Vertering van vetten begint in de twaalfvingerige darm In de twaalfvingerige darm monden 2 buisjes uit waardoor de spijsverteringssappen worden aangevoerd. Chemische vertering 1. Alvleesklier met Pancreassap § Neutraliseert als eerste het maagsap. • Bevat verschillende enzymen. 2. Gal/Lever § Een bruingroene bittere vloeistof gemaakt in de lever en bewaard in de galblaas. Gal maakt van grote vetdruppels zeer kleine vetdruppels waardoor de enzymen er beter bij kunnen. Test je kennis, opdracht 10 blz. 120

VERTERING VAN VETTEN Vertering van vetten begint in de twaalfvingerige darm Emulgeren

DE LAATSTE STAP, IN DE DARMEN Laatste chemische vertering Papil van Vater, toevoegingen van darmsap. (darmsap bevat o. a. maltase, sacharase en peptidasen) • Koolhydraten, laatste verkleining tot de monosaccharide (glucose). • Eiwitten, laatste verkleining tot aminozuren. • Vetten, de toevoeging uit de alvleesklier en gal verkleinen het vet tot glycerol en vetzuren. Darm peristaltiek: Monomeren worden opgenomen door cellen en afgegeven aan het bloed. Filmpje: werking enzymen

SPIJSVERTERINGSENZYMEN Filmpje: Tip- Corpus reis door de mens Belangrijk: afbeelding 6. 8 blz. 119

WEBSITE: BIOLOGIE VOOR ANALISTEN Kijk eens rond op de website: www. biologievooranalisten. nl Bekijk de uitlegvideo's en de flashcards. Maak de zelftest van hoofdstuk 6.