Egzersiz fizyolojisi Yrd do Dr Serkan HAZAR Yrd

Egzersiz fizyolojisi Yrd. doç. Dr. Serkan HAZAR Yrd. Doç. Dr. Serkan HAZAR

Ders İçeriği • • • • Organizmanın yapısal düzeyi Canlıların ortak özellikleri Hücre Dokular ( sistemler) Epitel doku Bağ doku Kemik dokusu Kas dokusu Sinir dokusu Kas fizyolojisi Kan fizyolojisi Solunum sisitemi Dolaşım sistemi Enerji üretim mekanizmaları Toparlanma Yrd. Doç. Dr. Serkan HAZAR

fizyoloji Hayvan fiz insan fiz egzersiz fiz Yrd. Doç. Dr. Serkan HAZAR bitki fiz

Organizmanın yapısal düzeyi • • Atom Molekuller Hücre Doku Organ Sistem organizma Yrd. Doç. Dr. Serkan HAZAR

Canlıların ortak özellikleri • 1 -Kendine özgü organizasyonun olması 2 -Metabolizma Canlılığın devamı metabolizmaya bağlıdır 2'ye ayrılır: a-Anabolizma: Basit moleküllerden büyük meloküllerin yapılmasıdır. b-Katebolizma: Kompleks meloküllerim biokimyasal tepkimeleri ile parçalanmasıdır. Katobolik işlemler sonucunda enerji üretilir. Enerji oluşumu , yağların korunması , hücrelerin gelişimi ve yönlenmesi metabolizmaya bağlıdır. Yrd. Doç. Dr. Serkan HAZAR

• 3 -Hareket Organizmanın bir bütün olarak veya bir kısım organlarının. şekil ve pozisyon değiştirme yeteneğidir. Yürüme , koşma, atlama gibi 4 -Uyarılma Canlının çevresindeki ve vücut içerisindeki değişikliklere reaksiyon gösterme yeteneğidir. 5 -Büyüme Vücut parçalarının veya tamamının şeklinde önemli bir değişiklik olmaksızın ölçülerinin veya hacminin artmasıdır. 6 -Üreme Bir organizmanın yada bir çift organizmanın yeni organizmalar meydana getirme işlemidir. Bir canlılın bir başka canlıdan oluştuğudur. Yrd. Doç. Dr. Serkan HAZAR

• 7 -Çevreye uyum Canlılar içinde yaşadığı çevreye uyum sağlayacak mekanizmalara sahiptirler. . Bunların sayesinde çevre şartlarına uyum gösterirler. 8 -Solunum Besinlerde var olan enerjiyi açığa çıkarmak için inspirasyonla O 2 nin verilmesi. 9 -Sindirim Besinlerin kimyasal olarak basit formlara ayrılmasıdır. 10 -Emilim (Absorbsiyon) Sindirilen besin partiküllerinin bağırsaklardan emilerek kan dolaşımına geçirilmesidir. 11 -Dolaşım Kan vasıtasıyla moleküllerin vücut içerisinde Yrd. Doç. Dr. Serkan HAZAR taşınmasıdır.

• 12 -Özümleme (asimilasyon) Sindirilen besin maddelerinin organizmaya göre sentezlenmesidir. Örneğin: Sindirim sonrası hemen kullanılmayan ihtiyaç fazlası glikoz, karaciğer ve kas hücrelerinde glikojen halinde depo edilir. Depoların alabileceği miktardan fazla glikoz var ise yağa dönüşerek dokuda depo edilir Yrd. Doç. Dr. Serkan HAZAR

Canlılığın devamı için gerekli faktörler • • • Su Besin Oksijen Isı basınç Yrd. Doç. Dr. Serkan HAZAR

Hücre Yrd. Doç. Dr. Serkan HAZAR

HÜCRE FİZYOLOJİSİ • Özellikleri: Hücreler hem morfolojik (şekilsel) hem de metabolik olarak çok büyük farklılıklar gösterirler. Hücreler yaşayan organizmaların yapısal ve fonksiyonel birimleridir. • Dört bölümde incelenir. • Plazma • Stoplazma • Organeller • Salgı ve depo alanları Yrd. Doç. Dr. Serkan HAZAR

Hücrelerin Fonksiyonel Özellikleri ortamdan ham materyali alırlar • Enerji üretirler: Bu enerji iç ortam dengesini sağlamak, ve sentez reaksiyonlarını yürütmek için gereklidir. Termodinamiğin 2. Kanununa karşı koymak ancak enerji ile mümkündür. • Kendi moleküllerini sentez ederler. • Organize bir şekilde büyürler. • Çevreden gelen uyarılara cevap verirler. • Çoğalırlar. Yrd. Doç. Dr. Serkan HAZAR

Hücrelerin Yapısal Özellikleri • Kalıtsal bilgiler DNA içinde saklanır. Genetik kod temelde aynıdır. • Bilgi DNA dan proteinlere RNA aracılığı ile geçer. • Proteinler hücrenin fonksiyon ve yapısını düzenlerler. • Bütün hücreler seçici geçirgen bir zar olan plazma membranı ile çevrilmiştir Yrd. Doç. Dr. Serkan HAZAR

HÜCREDNİN KİMYASAL YAPISI • Su Hücrenin %75 -90 ı sudur. Hücre içi sıvıya stoplazma adı verilir. Fiziksel olarak yarı geçirgen ve içinde birçok kimyasal madde bulunan sıvı olarak tanımlanır. Stoplazmadaki organik maddeler: protein, yağ, karbonhidrat, vitamin, enzim ve hormonlar. İnorganik maddeler: Ca (kalsiyum) K (potasyum) Mg (magnezyum) N (azot) P(fosfor) Fe (demir) ve çeşitleri Yrd. Doç. Dr. Serkan HAZAR

• Hücre içi ve Dışı sıvılar: Bir insanın yaklaşık %60 su , %18 protein, %15 yağ ve %7 si Mineraldir. Ekstraseluler sıvı: hücre dışı sıvı İnterselüller sıvı : hücre içi sıvı • Oksijen (O 2) ve Karbondioksit (CO 2) • İnorganik bileşikler. Çoğu iyon formunda bulunan asit baz ve tuzlardır. Hücrede meydana gelen metabolik reaksiyonları kontrol ederler. Kemik oluşumu, kasılması gibi reaksiyonlarda rol alırlar. Sodyum, kalsiyum, potasyum, bikarbonat, sülfat, (kas kasılmasında ve sinir sisteminde potasyum ve sodyum önemlidir. ) Yrd. Doç. Dr. Serkan HAZAR

• Karbonhidratlar : hücre yapısının %1 lik bir bölümünü oluşturur. Enerji kaynağıdır. Yrd. Doç. Dr. Serkan HAZAR

Yrd. Doç. Dr. Serkan HAZAR

• Yağlar(lipidler) : hücre yapısında hayati önem taşır. suda çözünmezler ya da çok az çözünürler. • Yapılarını C H O elementleri oluşturur. Ayrıca yapılarında P N elementleri de bulunabilir. • İçerdikleri karbon miktarı, oksijene göre daha fazla olduğundan, yağlar vücutta yakıldığı zaman karbonhidrat ve proteinlere göre daha çok enerji verir. • Yağların yakılması için daha çok oksijene gereksinim vardır. • Genellikle enerji ve yapı maddeleri olarak kullanıla Yrd. Doç. Dr. Serkan HAZAR

• Proteinler: aminoasitlerin zincir halinde birbirlerine bağlanmasından oluşan büyük organik bileşiklerdir. Bu zincirde bir amino asitin karboksil grubunun bir diğerinin amino grubuna bağlanmasıyla oluşan bağ peptit bağı olarak adlandırılır. Yrd. Doç. Dr. Serkan HAZAR

Hücrenin fiziksel yapısı • • Hücre zarı Mitokondri Lizozom , : sindirim Golgi kompleksi: protein salgılama Endoplazmik retikulum: sentez depo Çekirdek Ribozom, protein sentezi Sentroil, ; bölünme Yrd. Doç. Dr. Serkan HAZAR

Hücre Zarı - lipit, protein ve az miktarda karbonhidrattan oluşmuştur -dış ortamdan korunma – DNA, RNA ve benzeri yaşamsal moleküllerini dağılmaktan korumalıdır. – Hücre molekül yada organellerine zarar verebilecek yabancı molekülleri uzak tutmalıdır. • Dış ortamla iletişim ve madde alış verişi • Biyolojik membranlar bilipit katmandan oluşur. • Membran yarı geçirgen Yrd. Doç. Dr. Serkan HAZAR

Hücre zarından geçişme 1 - pasif taşıma • Difüzyon • Kolaylaştı rılmış difüzyon Yrd. Doç. Dr. Serkan HAZAR

OSMOZ Yrd. Doç. Dr. Serkan HAZAR

FİLTRASYON Yrd. Doç. Dr. Serkan HAZAR

• 2 - aktif taşıma • Endositoz= zarda değişiklik yapılarak -Pinositoz= hücre içmesi -Fagositoz= hücre yemesi • Ekzositoz= hücre dışına taşınması Yrd. Doç. Dr. Serkan HAZAR

Endoplazmik Retikulum • Endoplazmik retikulum lipid, protein (ribozomlar aracılığı ile) ve kompleks karbonhidratların yapım yeridir. • Endoplazmik retikulum hücredeki toplam membranların yarısından fazlasını oluşturur. Endoplazmik retikulum iki membrandan oluşur, iki membran arasında kalan boşluğa endoplazmik retikulum lümeni denir. Yrd. Doç. Dr. Serkan HAZAR

Golgi Kompleksi • Golgi kompleksi hem yapı hem de fonksiyon yönünden endoplazmik retikulum ile yakından ilişkilidir. Bu organel birbirine paralel bir dizi membranöz kanaldan oluşur ve salgı yapan hücrelerde iyi gelişmiştir. • Golgi kompleksinin fonksiyonu endoplazmik retikulumda sentezlenen maddelere son şeklini vermek ve bu maddeleri bir membranla çevrelemektir. • Ayrıca hücre zarının yenilenmesi ve yüzeyinin genişletilmesi görevini de üstlenir. Yrd. Doç. Dr. Serkan HAZAR

Lizozom • Hücreiçi sindirimi sağlamak üzere yaklaşık 40 civarında enzim içerirler. • Lizozom membranı lizozomun hücreyi tümüyle sindirmesini önler. Yrd. Doç. Dr. Serkan HAZAR

Ribozom • Ribozomlar proteinlerin sentez edildikleri yerdir. Protein sentezi için gerekli bilgi DNA dadır, bu bilgi RNA ya transfer edilir, ve ribozomlarda RNA da ki bu bilgiyle protein yapılır. • hücrede binlerce ribozom bulunur. Ribozomlar ya sitoplazmada serbestçe yüzerler ya da endoplazmik retikuluma bağlı olarak bulunur. Ribozomların membranı yoktur. Yrd. Doç. Dr. Serkan HAZAR

Mitokondri • Mitokondriler eukaryotik hücrelerde ana enerji üretim merkezleridir. Biri iç diğeri dış olmak üzere iki membranı vardır. İç membranda çok sayıda katlanmalar vardır, bu membranın yüzey alanını genişleterek, membran bağımlı raksiyonların daha fazla sayıda olamasını sağlar. Mitokondrilerin kendi DNA ve ribozomları vardır Yrd. Doç. Dr. Serkan HAZAR

Çekirdek (Nükleus) • Nükleus DNA nın bulunduğu ve DNA daki bilginin RNA ya aktarıldığı yerdir. Çift katlı bir membranla sarılmıştır, Çekirdeğin içini dolduran esas madde Deoksiribo. Nükleik Asit ve protein molekülleridir. Bu DNA molekülleri nükleus içinde rastgele dağılmış olamayıp kromozom denilen yapılar içinde protein molekülleri ile birlikte organize olmuşlardır. • . DNA molekülleri hücrede mevcut bütün proteinlerin nasıl yapılacağının genetik bilgisini içerirler. • özelliklerinin yeni hücre nesillerine aktarılması da sağlanır. Yrd. Doç. Dr. Serkan HAZAR

Diğer yapılar • Sentriyoller : Sentriyoller çekirdeğe yakın olarak yer alan bir çift silindirik yapıdır. Her biri üçerli guruplar halinde dokuz tübülden oluşmuştur. Sentriyoller hücre bölünmesi sırasında kromozomların hücre kutuplarına çekilmesini sağlarlar. • Mikrotübüller: Mikrutübüller tübülin denilen alt birimlerden oluşmuştur. Görevi hücreyi yerinde tutmaktır • Aktin filamentleri : Aktin filamentleri ise hücrenin şeklini değiştirmesinde görev alırlar Yrd. Doç. Dr. Serkan HAZAR

HEMOSTASİZ • • • Madde kapsamı ve yoğunluğu O 2 - CO 2 yoğunluğu Kan volümü-basıncı-yoğunluğu Kan glikoz düzeyi Vücut ısıs p. H Yrd. Doç. Dr. Serkan HAZAR

p. H 0. Asit 7, 0 nötr Yrd. Doç. Dr. Serkan HAZAR 14 baz

Asit-Baz Dengesi • Reaksiyonların baskılanması • Proton verici molekül yada iyonlar asit olarak tanımlanır. • Proton alıcı molekül yada iyonlarda baz olarak tanımlanır • Vücuttaki normal asit-baz dengesiyle ilgili asit ve bazlar zayıf asit ve bazlardır. Bunların en önemlileri karbonik asit ve bikarbonat bazlarıdır Yrd. Doç. Dr. Serkan HAZAR

Vücut Sıvılarında p. H konsantrasyonu • Arteryal kanda normal p. H 7, 4 tür. • Venöz kan : karbonik asiti oluşturan karbondioksitin fazladan katılmasıyla p. H 7, 35 kadar düşer. • en düşük sınır 6, 8 • en yüksek sınır 8, 0 kadardır. Yrd. Doç. Dr. Serkan HAZAR

Asit-Baz Tampon Mekanizmaları • Bir asit-baz tamponu kimyasal bileşik içeren bir eriyiktir • Asidoz ve alkalozu önleyici çeşitli kontrol sistemleri bulunmaktadır. Yrd. Doç. Dr. Serkan HAZAR

hemoglobin tampon sistemi • • • Karbondioksit dolayısıyla karbonik asit için en önemli tampon hemoglobindir. Hemoglobin meydana gelen hidrojenin %20 sini bağlayarak tamponlama etkisine katkıda bulunur. Bu sistemde karbonik anhidraz enzimi de etkilidir. Yrd. Doç. Dr. Serkan HAZAR

Yrd. Doç. Dr. Serkan HAZAR

Bikarbonat Tampon Sistemi • HCO 3 bikarbonat • H 2 CO 3 karbonik. Yrd. Doç. Dr. asit Serkan HAZAR

Yrd. Doç. Dr. Serkan HAZAR

Fosfat Tampon Sistemi Yrd. Doç. Dr. Serkan HAZAR

Protein Tampon Sistemi vücut sıvılarındaki bütün kimyasal tampon gücünün yaklaşık 4/3 ünün hücre içinde bulunduğunu onun çoğununda intrasellüler proteinlerden kaynaklanmaktadır. Yrd. Doç. Dr. Serkan HAZAR

Yrd. Doç. Dr. Serkan HAZAR

Asit-Baz Dengesinin Solunumla Düzenlenmesi Yrd. Doç. Dr. Serkan HAZAR

Asit-Baz Dengesinin Böbreklerle Düzenlenmesi • böbrekler, tubuluslarında bir seri karmaşık reaksiyonla hidrojen iyon konsantrasyonunu başlıca vücut sıvılardaki bikarbonat konsantrasyonunu azaltıp çoğaltarak dengeler. Yrd. Doç. Dr. Serkan HAZAR

• Asidozda ekstrasellüler sıvılarda karbondioksitin bikarbonat iyonlarına oranı artar. Bu edenle tubuluslarda hidrojen iyon sekrasyon hızı bikarbonat iyonlarının filtrasyon hızının çok üstünde bir düzeye çıkar. Sonuçta tubuluslada az miktardaki bikarbonat iyonlarının tutabileceğinden daha fazla hidrojen iyonu salgılanır. Hidrojen iyonlarının bu fazlası tubulus sıvılarındaki tamponlarla birleşerek idrarla atılır Yrd. Doç. Dr. Serkan HAZAR

• Alkaloz da bikarbonat iyonlarının erimiş karbondioksit moleküllerine oranı yükselir. Ayrıca fazla hidrojen iyonları tubulus tamponlarıyla , fosfat tamponuyla ve amonyak tampon sistemiyle idrara taşınır oradan da vücuttan uzaklaştırırlar. Yrd. Doç. Dr. Serkan HAZAR

Asidoz ve Alkaloz un Sebepleri • 1. Solunum Asidozu • akciğer ventilasyon hızının azalması ekstrasellüler sıvılarda erimiş karbondioksit konsantrasyonunu arttırır. Buda karbonik asit ve hidrojen iyon konsantrasyonunu arttırarak asidoz yaratır. Bu tip solunumdaki anormalliklerin neden olduğu asidoza solunum asidozu denir. • Solunum Alkalozu • akciğer ventilasyonunun artması karbondioksitin ve hidrojen iyonlarının azalarak p. H nın yükselmesine dolayısıyla alkaozun oluşmasına neden olur. Bu duruma ise solunum alkalozu denir Yrd. Doç. Dr. Serkan HAZAR

Metabolik Asidoz • yağların tam yanmaması, karbonhidratların anaerobik olarak yakılması ile laktikasitin oluşumu dokularda oksijen eksikliği ve HCO 3 kaybı metabolik asidozun sebepleridir. Yrd. Doç. Dr. Serkan HAZAR

Metabolik Alkaloz • metabolizmada baz özeliğine sahip tuzlar ve hidroksil iyonları yoğunluğu artarsa ve K* eksikliği yüzünden hidrojen iyonları yoğunluğu azalırsa metabolik alkaloz oluşur. HCO 3 atılımı ile alkaloz normale dönüşür 3 Yrd. Doç. Dr. Serkan HAZAR

Egzersiz ve Asit-Baz Dengesi Yrd. Doç. Dr. Serkan HAZAR

• Antrenmanın etkisi • Daha yüksek LA düzeyinde daha uzun süre çalışabilme • Daha geç LA birikimi • Daha hızlı tamponlama • Max. VO 2 deki artış • Dayanıklılık sporları için önemi Yrd. Doç. Dr. Serkan HAZAR

İnsan organizmasındaki sistemler • • • Deri Bağ iskelet Dolaşım solunum Kas Yrd. Doç. Dr. Serkan HAZAR

Epitel doku • İçerden ve dışarıdan vücut yüzeyini örten dokudur. • Hücre katmanlarına göre Bulundukları yere göre -basit epitel doku -örtü epiteli -çok katlı epitel doku -bez epitel • Hücre çeşidine göre -Duyu epiteli -yassı epitel -kubik epitel -Silindirik epitel. Yrd. Doç. Dr. Serkan HAZAR

Yrd. Doç. Dr. Serkan HAZAR

Bağ ve destek doku • Görevleri • Doku ve organları bağlar, korur ve destek sağlar • Yağ depolar, kan hücresi üretirleri • Enfeksiyonlara karşı koruma sağlarlar ve onarım yaparlar. Yrd. Doç. Dr. Serkan HAZAR

Bağ dokunun ana hücreleri • 3 çeşit ana hücre vardır. • Fibroblast hücreler: (elastik) • Mast hücreleri: (histamin ve heparin içerirler, bağışıklık) • Makrofajlar. (savunma) Yrd. Doç. Dr. Serkan HAZAR

Bağ dokular • Gevşek bağ doku : organları bağlar • Yağ dokusu • Fibroz bağ dokusu: tendon, ligament, deri, göz • Elastik bağ doku: Yrd. Doç. Dr. Serkan HAZAR

Kas sistemi İskelet kas hücresi Kalp kası hücresi Düz kas hücresi Uzunlamasına hücreler Dallı hücreler Düz hücreler Çok sayıda çekirdek Tek merkezde çekirdek Çizgili görünüm Düz görünüm istemli İstem dışı kasılma İstem dışı Yrd. Doç. Dr. Serkan HAZAR

İskelet kasının yapıları fasikül perimisyum epimisyum Yrd. Doç. Dr. Serkan HAZAR Bağ doku

Fasikül Kas hücresi çekirdek Fasikül epimisyum perimisyum Yrd. Doç. Dr. Serkan HAZAR

Kas hücresi Terminal sistem triad T tübül Sarkolemma çekirdek Sark. retikulum fyofibril Kas hücresi mitokondria stozol Yrd. Doç. Dr. Serkan HAZAR

Miyoflament Yrd. Doç. Dr. Serkan HAZAR

Yrd. Doç. Dr. Serkan HAZAR

Güç-Enerji Birimleri Yrd. Doç. Dr. Serkan HAZAR

iş-Work (W) • • is kuvvet ve mesafeden (yol) türemis bir terimdir, • Kuvvet ve yolun çarpımıyla bulunur • Zaman boyutu yoktur. • W(is)=F(kuvvet)XD(mesafe-yol) • Birimi kg. m veya Nm dir. Yrd. Doç. Dr. Serkan HAZAR

Güç-Power (P; W) • • • Güç isin zamansal olarak ifadesidir. Diger bir deyisle birim zamanda ortaya konan is miktarıdır. is hızıdır P(güç)=W(is)/t(zaman) Güç metabolik enerjinin fiziksel performansa çevrilmesinde de kullanılır. Örnegin anaerobik güç ve aerobik güç gibi. Birimi kg. m. dk-1, (watt), kg. m. sn-1 Yrd. Doç. Dr. Serkan HAZAR

Enerji –Energy(E) • • • Enerji is yapabilme veya ortaya koyabilme yetenegi olarak tanımlanır. • Dogada mevcut 6 enerji sekli vardır ve bunlar birbirine dönüsebilir. – Isı – Radyasyon – Isık – Elektrik – Kimyasal-potansiyel – Mekanik-kinetik Yrd. Doç. Dr. Serkan HAZAR

ENERJi BİRİM ? Yrd. Doç. Dr. Serkan HAZAR

BAZAL METABOLİZMA Hücrelerin canlı kalabilmesi için gerekli enerji miktarı Yrd. Doç. Dr. Serkan HAZAR

G Ü N L Ü. K İL O K A L O R İ BESİNLERİN ISI ETKİSİ UYANIKKEN UYKUDAKİ METABOLİK HIZ Yrd. Doç. Dr. Serkan HAZAR

Yrd. Doç. Dr. Serkan HAZAR

Yrd. Doç. Dr. Serkan HAZAR

Yrd. Doç. Dr. Serkan HAZAR

ENERJİ SİSTEMLERİ • • • Anaerobik Sistem/Yol/Oksijensiz Sistem – ATP-Kreatin fosfat sistemi=Fosfojen sistem ATP ADP + Enerji ADP+Kreatin fosfat ATP+Kreatin – Glikolitik sistem=Laktik asit sistemi Glikojen Laktik asit + ATP Aerobik Sistem/Yol/Oksijenli sistem – Aerobik glikoliz Glikoz(karbonhidrat)+Yag+Protein+O 2 ATP Yrd. Doç. Dr. Serkan HAZAR

Yrd. Doç. Dr. Serkan HAZAR

Enerji sistemlerinin Yrd. Doç. Dr. Serkan HAZAR

Yrd. Doç. Dr. Serkan HAZAR

Yrd. Doç. Dr. Serkan HAZAR

Kan FİZYOLOJİSİ • • • Fiziksel özellikleri Görevleri Bileşimi Hücresel elemanların üretimi Hücresel elemanların idamesi Hücresel elemanların uzaklaştırılması Yrd. Doç. Dr. Serkan HAZAR

Fiziksel özellikleri • Rengi kırmızı – açık-koyu • p. H – 7. 35 -7. 45 • Vücut ağırlığının %8’i • Yaş, vücut tipi ve cinsiyete göre değişir – E; 5 -6 l, K; 4 -5 l – Yenidoğanda 83 ml/kg, – 15 yaşında 71 ml/kg Yrd. Doç. Dr. Serkan HAZAR • Hafif tuzlu • Yağ asitlerinden dolayı özel kokulu • Sıcaklığı 38 o. C

Kanın bulunduğu damar bölgeleri • %88 sistemik dolaşım – – Arter Kapiller Ven Kalp odacıkları • %12 pulmoner dolaşım – Arter – Kapiller – Ven Yrd. Doç. Dr. Serkan HAZAR

Kan ve bileşenleri • Sıvı kısım-plazma – Suda çözünmüş organik-inorganik maddeler • Hücresel kısım – Eritrosit (%99) – Lökosit – Trombosit Yrd. Doç. Dr. Serkan HAZAR

Kanın görevleri Taşıma Düzenleme Yrd. Doç. Dr. Serkan HAZAR Koruma

Kanın görevleri Taşıma Düzenleme Oksijen Besin Atıklar Hormon Enzim Yrd. Doç. Dr. Serkan HAZAR Koruma

Kanın görevleri Taşıma Oksijen Besin Atıklar Hormon Enzim Düzenleme Vücut sıcaklığı p. H Vücut sıvı hacimleri Yrd. Doç. Dr. Serkan HAZAR Koruma

Kanın görevleri Taşıma Oksijen Besin Atıklar Hormon Enzim Düzenleme Koruma Vücut sıcaklığı p. H Vücut sıvı hacimleri Kan ve sıvı hacmi Mikroorganizmalara karşı direnç Yrd. Doç. Dr. Serkan HAZAR

Kan ve bileşenleri • Sıvı kısım-plazma – Suda çözünmüş organik-inorganik maddeler • Hücresel kısım – Eritrosit (%99) – Lökosit – Trombosit Yrd. Doç. Dr. Serkan HAZAR

plazma Su İnorganik maddeler Organik maddeler Yrd. Doç. Dr. Serkan HAZAR

plazma • Su – %91 • İnorganik maddeler – %1 • Organik maddeler – %8 -9 Yrd. Doç. Dr. Serkan HAZAR

Plazma inorganik bileşenler Su %90 -92 Elektrolitler Sodyum Potasyum Kalsiyum Magnezyum Klor Bikarbonat Fosfat Sülfat > %1 145 m. M 4 m. M 2. 5 m. M 103 m. M 24 m. M 1 m. M 0, 5 m. M • taşıyıcı ortam • suyu ekstrasellüler kompartmanda tutma • membran eksitabilitesi • kan pıhtılaşması • asit ve baz tamponu Yrd. Doç. Dr. Serkan HAZAR

Plazma organik bileşenler Proteinler • albumin • globulin • fibrinojen %7, 3 g %4, 5 g %2, 5 g %0, 3 g • tampon • plazma elemanlarını bağlama • plazma elemanlarını taşıma • pıhtılaşma faktörleri • enzim prekürsörü • antikor • hormon Gazlar karbondioksit oksijen nitrojen %2 ml %0, 9 ml v uçucu-atık v enerji üretimi v inert Yrd. Doç. Dr. Serkan HAZAR

Plazma organik bileşenler Besinler glikoz amino asitler lipidler (total) kolesterol vitaminler eser elementler %100 mg %40 mg %500 mg %150 -200 mg %0, 0001 -2, 5 mg %0, 001 -0, 3 mg Atık ürünler üre (protein) kreatinin (kreatin) ürik asit (nükleik asitler) bilurubin (hem) %34 mg %1 mg %5 mg %0, 2 -1, 2 mg Hormonlar %0, 000001 -0, 05 mg Yrd. Doç. Dr. Serkan HAZAR

ŞEKİLLİ ELEMENTLER ERİTROSİTLER LÖKOSİTLER TROMBOSİTLER Yrd. Doç. Dr. Serkan HAZAR

ERİTROSİTLER • Oksijeni Akciğerlerden dokulara götüren Hemoglobini taşıyan hücrelerdir. • Büyük miktarda Karbonik anhidraz içerirler. • Ortalama yarıçapı 8 mikron, kalınlıkları kenarda 2 mikron merkezde 1 mikron olan bikonkav şekilli elementlerdir. • Ortalama hacimleri 83 mikrondur. Yrd. Doç. Dr. Serkan HAZAR

Yrd. Doç. Dr. Serkan HAZAR

ERİTROSİTLER • Kan konsantrasyonları Erkekte: 5, 200, 000(± 300, 000) Kadında: 4, 900, 000(± 300, 000) Bu değerler kişinin yaşına ve yaşadığı yere göre değişiklik göstermektedir. Yrd. Doç. Dr. Serkan HAZAR

ERİTROSİTLER • Hücredeki Hemoglobin Miktarı Hematokrit kanın % olarak eritrosit değeridir. Normal değeri %4045 arasında değişir. Yrd. Doç. Dr. Serkan HAZAR

ERİTROSİTLER • Hematocrit ve Hücrelerin eritrosit değerleri normal olduğu sürece kadında %14 gr ve erkekte %16 gr Hemoglobin bulunur. Yrd. Doç. Dr. Serkan HAZAR

ERİTROSİT ÜRETİM YERLERİ • Vitellüs kesesi • Karaciğer Dalak Kemik iliği • Prenatal Dönem • • Kemik iliği Sternum Costa Coxae • Postnatal Dönem Yrd. Doç. Dr. Serkan HAZAR

Yrd. Doç. Dr. Serkan HAZAR

Yrd. Doç. Dr. Serkan HAZAR

Yrd. Doç. Dr. Serkan HAZAR

Yrd. Doç. Dr. Serkan HAZAR

ERİTROSİTLERİN GELİŞİMİ • Kemik iliğinde bulunan Pluropotent stem cell (Kök Hücre) denilen çok yöne farklılaşabilen hücreler vardır. Bu hücrelerden her tip kan hücresi gelişebilir. Bu kök hücrelerden Ünipotent (Yönlendirilmiş) hücre oluşur. Bu hücrelerden hangi grup kan hücresi üretilecekse Yrd. Doç. Dr. o yönde farklılaşma Serkan HAZAR yaşanır. (ERİTROPOEZ)

Yrd. Doç. Dr. Serkan HAZAR

ERİTROSİT ÜRETİMİNİN STİMÜLASYONU • ERİTROPOETİN: Böbreklerden üretilen glikoprotein yapıda, Eritrosit üretimini asıl stimüle eden hormundur. • Eritrosit Üretimi için Gerekli Vitaminler – Vitamin B 12 (Olgunlaşma faktörü) B 12 Vitamini bütün vücut hücreleri için esaslı bir besin maddesidir. Bu vitamin eksikliğinde dokuların büyümesi genel olarak deprese olur. Bu B 12 vitaminin DNA sentezi için gerekli olmasından kaynaklanmaktadır. Yrd. Doç. Dr. Serkan HAZAR

B Vitamini 12 Gerekli Vitaminler • Eritrosit Üretimi için – Vitamin B 12 (Olgunlaşma faktörü) B 12 Vitamini bütün vücut hücreleri için esaslı bir besin maddesidir. Bu vitamin eksikliğinde dokuların büyümesi genel olarak deprese olur. Bu B 12 vitaminin DNA sentezi için gerekli olmasından kaynaklanmaktadır. – Bu vitamin eksikliğinde eritrosit üretim hızı inhibe edilir. Aynı zamanda eritropoez sürecinde olgunlaşma bozukluğuna da yol açar. – DNA sentezindeki yetersizlik hücrelerin bölünme hızını yavaşlatır. Böylece normalden daha fazla RNA oluşarak öteki bütün sitoplazmik içeriğin, hemoglobin dahil, aşırı miktarda gelişmesine neden olur. Buda hücreyi büyütür. Makrositer Eritrosit Yrd. Doç. Dr. Serkan HAZAR

PERNİSYÖZ ANEMİ • B 12 vitamininin absorbsiyon bozukluğuna bağlı olarak ortaya çıkan Olgunlaşma Kusurudur. • Mide bez epitelinden salgılanan ve B 12 vitaminin emilimi için elzem olan İntrensek Faktör eksikliğine bağlı olarak gelişmektedir. Yrd. Doç. Dr. Serkan HAZAR

Eritrosit Üretimi için Gerekli Vitaminler • Eritrosit olgunlaşmasında Folik Asidin Etkisi – Folik asitte B 12 vitamini gibi eritrosit olgunlaşmasında DNA yapımı için gereklidir. Yrd. Doç. Dr. Serkan HAZAR

HEMOGLOBİN YAPIMI • Hemoglobin sentezi eritroblastlarda başlayarak retikülosit evresine kadar devam eder. retikülositler kemik iliğini terk edip dolaşım kanına geçtikten bir gün yada daha uzun süre hemoglobin yapımı sürer. Yrd. Doç. Dr. Serkan HAZAR

Yrd. Doç. Dr. Serkan HAZAR

Yrd. Doç. Dr. Serkan HAZAR

Yrd. Doç. Dr. Serkan HAZAR

Yrd. Doç. Dr. Serkan HAZAR

Yrd. Doç. Dr. Serkan HAZAR

Yrd. Doç. Dr. Serkan HAZAR

ANEMİLER • • Kan Kaybı Anemisi Aplastik Anemi Megablastik Anemi Hemolitik anemi Hemoraji – Aneminin Dolaşım Sistemine Etkileri – POLİSİTEMİ – Polisiteminin Dolaşım Sistemine Etkileri Yrd. Doç. Dr. Serkan HAZAR

toparlanma • Oksijen borcu • Alaktasit • Laktasit Yrd. Doç. Dr. Serkan HAZAR