DN RETMNDE AYET VE HADSLERN KULLANIMI LKRETM LSE

DİN ÖĞRETİMİNDE AYET VE HADİSLERİN KULLANIMI İLKÖĞRETİM LİSE İMAM-HATİP LİSESİ Ahmet EKŞİ DKAB Öğretmeni

DİN KÜLTÜRÜ VE AHLAK BİLGİSİ DERSİ ÖĞRETİMİNDE AYET VE HADİSLERLE ÇALIŞMA TEKNİKLERİ ü Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi ve İHL Meslek Dersleri Öğretim Programları’nda Kur’an merkezli öğrenme-öğretme esas alınmıştır. ü Öğrenme-öğretme sürecinde öğrenilen konuyu destekleyici ayet ve hadislere yer verilmiştir

1. Kavramların Açıklanması ØAyet veya hadislerde geçen bilinmeyen kelimelerin altı çizilir. Ø Öğrencilerden kelimelerin karşılığını sözlükten bulmaları ve konuya uygun olan açıklamayı almaları istenir. Ø Bu işlemler tamamlandığında ayetin veya hadisin anlamı verilir ve açıklanır.

ÖRNEK UYGULAMA BELİRTELİM “Elbette onların (peygamberler ve geçmişte yaşamış milletlerin) kıssalarında akıl sahipleri için pek çok dersler vardır…” Yusuf suresi, 111. ayet. Ayette altı çizili kavramların anlamlarını sözlükten bularak ayette anlatılmak istenen düşünceyi belirtiniz. AÇIKLAYALAIM “Sadakalar ancak şunlar içindir: Fakirler, yoksullar, o işte çalışan görevliler, müellefe-i kulûb, köleler, borçlular, Allah yolundakiler, yolda kalmışlar. Allah tarafından böyle farz kılındı. Allah her şeyi bilendir, hüküm ve hikmet sahibidir. ” Tevbe suresi, 60. ayet Yukarıdaki ayette geçen önemli kavramların altını çiziniz. Daha sonra bu kavramları bir cümle içerisinde kullanarak açıklayınız.

FAYDALARI § Öğrencinin dikkatinin ayet ve veya hadis üzerinde yoğunlaşmasını sağlar. § Öğrencinin ayet veya hadis üzerinde düşünmesine fırsat verir. § Öğrenciyi araştırma yapmaya sevk eder ve problemin çözümüne katar. § Öğrencinin karar verme yetisinin gelişmesine katkıda bulunur. § Bu teknik, bireysel çalışmaya uygun olması yanı sıra grup çalışmasına da imkân verir

2. Anahtar Kavramların Belirlenmesi Ø “Konuyla ilgili, ayet veya hadiste geçen anahtar kavramlar hangileridir? ” sorusu öğrencilere sorulur. Ø Öğrencilerden alınan cevaplar tahtaya yazılır. Ø Tahtaya yazılan kelimelerle ilgili, bu kelimelerin içinde geçtiği birer cümle kurmaları öğrencilerden istenir. Ø Bundan sonra öğretmen ayet veya hadis hakkında özet niteliğinde bir açıklamada bulunur.

ÖRNEK UYGULAMA

FAYDALARI § Kelimelerle ilgili cümle oluşturmada, öğrencinin yaşamında bunu nasıl algıladığı, kullandığı ve anladığı ortaya çıkar. § Doğruları pekiştirme, yanlışları ise düzeltme imkânı sağlar. § Öğrenciler bildiklerinden hareketle soyut kavramları öğrenirler.

3. Ayet veya Hadiste Verilen İlkeleri Bulma ØÖğrencilerin ayet veya hadis üzerinde düşünmesi ve konuyla ilgili ilkeleri belirlemesi istenir. ØBulunan ilkeler tahtaya yazılır. Ø“Bu ilkeler hayatımıza nasıl yön verir? ØBunları yaptığımızda veya yapmadığımızda neler olabilir? ” soruları sorulabilir.

ÖRNEK UYGULAMA İLKELER ÇIKARALIM “Ey iman edenler başka evlere izin almadan seslenip selam vermeden girmeyiniz. Eğer düşünürseniz böyle davranmanız sizin için hayırlıdır. Şayet evde kimseyi bulamazsanız yine de size izin verilmedikçe içeriye girmeyin. Size dönün denirse dönün…” Nur suresi 27 -28. ayetler. Yukarıdaki ayetlerden “Özel Yaşamın Gizliliği Hakkı” ile ilgili ilkeler çıkarınız. * Her hangi bir eve girerken izin alınmalıdır. *… *… *…

ÖRNEK UYGULAMA

FAYDALARI § Öğrencinin aktif katılımını sağlanır. § Öğrenciye ayet veya hadis üzerinde düşünme ve konu hakkında yorum yapma fırsatı verir. § İlkeler bulunduktan sonra sorulan sorularla ilkeleri hayatla ilişkilendirir. § Konunun hayatla ilişkilendirilmesi öğrenmenin öğrenci için anlamı ve kalıcı olmasını sağlar.

4. Ayet veya Hadiste Verilen Bakış Açısını Bulma ü Öğrencilere “Ayette/Hadiste anlatılmak istenen nedir? ” sorusu sorulur. ü Öğrencilerin cevapları, kısaltılarak tahtaya yazılır. ü Son olarak öğretmen buradaki cevaplardan da hareketle ayette verilmek istenen bakış açısını öğrencilerle beraber belirler.

ÖRNEK UYGULAMA BULALIM “De ki: Benim namazım, ibadetlerim, hayatım ve ölümüm; hepsi âlemlerin Rabb’i Allah içindir. ” En’am suresi, 162. ayet. Yukarıdaki ayette verilmek istenen mesaj nedir?

FAYDALARI § Öğrenci aktif olarak derse katılır. § Ayet/hadis üzerinde düşünme ve verilmek istenen hakkında konuşma, öğrencinin ifade etme becerisinin gelişmesine katkıda bulunur. § Öğrencinin yaşamında olayları anlamlandırmasına katkıda bulunur.

5. Ayette/Hadiste Verilen Değerleri Bulma ü “Ayette/Hadiste insanlar için verilmek istenen evrensel değerler hangileridir? ” ü Soru sorulduktan sonra öğrencilere söz hakkı verilerek bu değerler ayette belirlenir. ü Bunlar tahtaya yazılır. ü Bulunan bu değerler kullanarak öğrencilerden bir hikâye yazmaları ü Veya bu değerler üzerine konuşmaları istenir.

ÖRNEK UYGULAMA KONUŞALIM Ey iman edenler! Adaleti titizlikle ayakta tutan, kendiniz, ana-babanız ve akrabanız aleyhinde de olsa Allah için şahitlik eden kimseler olun. (Haklarında şahitlik ettikleriniz) zengin olsunlar, fakir olsunlar Allah onlara (sizden) daha yakındır. Hislerinize uyup adaletten sapmayın, (şahitliği) eğer, büker (doğru şahitlik etmez), yahut şahitlik etmekten kaçınırsanız (biliniz ki) Allah yaptıklarınızdan haberdardır. Nisa suresi 135. ayet. Yukarıdaki ayette yer alan arkadaşlarınızla konuşunuz. değerleri bularak bu değerler üzerinde

FAYDALARI §Öğrenci aktif olarak derse katılır. §Değerlerin öğrenciler tarafından bulunması, öğrenciye ayet/hadis üzerinde düşünme fırsatını verir. §Öğrencinin düşüncelerini yazma ve ifade etme becerisini geliştirir.

6. Görüş Alma ü Ayet/Hadis üzerinde tartışılarak ayetin insan hayatına nasıl yön verdiği konusunda öğrencilerden görüş alma tekniğidir. ü Ayet/hadis öğretmen tarafından okunur ve sınıfa aşağıdaki sorulara benzer sorular yönelterek tartışmaya yön verir: ü Ayette/hadiste bahsedilen şey nedir? ü Ayet/hadis inanan insanların davranışına nasıl yön verir? ü Çevrenizden gördüğünüz örneklerden hareketle neler söyleyebilirsiniz?

ÖRNEK UYGULAMA BELİRTELİM Ey iman edenler kazandıklarınızın iyilerinden ve rızık olarak yerden size çıkardıklarımızdan hayra harcayın. Size verildiğinde almayacağınız kötü malı hayır diye vermeye kalkmayın. Bilin ki Allah zengindir, övgüye layıktır. ” Bakara suresi, 267. ayet. Yukarıdaki ayette altı çizili ifadelerden anladıklarınızı örnek vererek belirtiniz.

FAYDALARI §Fikir birliğinin ortaya çıkmasında etkilidir. § Öğrencinin yorumlama becerisini geliştirir. § Öğrenci, diğer öğrencileri dinleme becerisi kazanır. § Öğrencinin olaylara çok yönlü bakabilme yeteneğini geliştirir.

7. Konuyla İlgili Olan Ayetin/Hadisin Belirlenmesi ü Öğrencilerden konuyla ilgili ayet veya hadislerin bulunması ü Konuyla ilişkisinin kurulması istenir. ÖRNEK UYGULAMA 4 -6. Sınıflarda ayet numaraları (İsrâ suresi, 25. ayet vb. ) verilerek ayetlerin bulunması istenir.

ÖRNEK UYGULAMA 7. Sınıftan itibaren ayet numarası vermenin yanı sıra konu verilerek konuyla ilgili ayetlerin bulunması istenir.

ÖRNEK UYGULAMA Bazen birden fazla ayet meali verilerek aynı konuda olan ayetlerin belirlenmesi istenir. GRUPLANDIRALIM “O, gökleri ve yeri yoktan var edendir…” En’am suresi, 101. ayet. “İnsan kendisinin başıboş bırakıldığını mı sanır”? Kıyamet suresi, 36. ayet. “Göğü kudretimizle bina ettik ve onu genişleten de biziz. ” Zariyat suresi, 47. ayet. “O inkar edenler görmüyorlar mı ki, başlangıçta göklerle yer birbiriyle bitişik (iç içe kaynaşmış) iken, biz onları ayırdık ve her canlıyı sudan yarattık. Yine de onlar inanmayacaklar mı”? Enbiya suresi, 30. ayet. Yukarıdaki ayetleri konularına göre gruplandırınız.

FAYDALARI § Öğrencinin konuyla ilişkili ayeti bulması, karar verme becerisini geliştirir. § Farklı konulardaki ayetler arasından konuyla ilişkili olanın bulunması, konunun anlaşıldığını gösterir.

8. Konuyu Kur’an Kıssasıyla Verme üÖğretmen, Kur’an kıssalarından konuya ve öğrenci seviyesine uygun olanını seçer. ü Kıssada anlatılan olay hakkında öğrencilerin düşünceleri alınır. ü Bunlar doğrultusunda öğretmen konuyu kıssa üzerinden hareketle açıklar. ü Bazen öğretmen olayların can alıcı yerinde durarak “Sen ne yapardın? ” gibi sorular yöneltilerek öğrencinin konu üzerinde düşünmesi ve konuşması sağlanır.

ÖRNEK UYGULAMA

ÖRNEK UYGULAMA İLKELER ÇIKARALIM Lokman suresinin 13 -19. ayetlerini okuyarak aşağıdakine benzer ilkeler çıkarınız. ØYüce Ø … Ø … Allah anne babaya iyi davranmayı emretmiştir.

FAYDALARI § Konu kıssa ile desteklendiği için konunun kalıcılığı artar. § Öğrenci kıssanın kahramanıyla kendini özdeşleştireceği için güzel davranışların benimsenmesi kolaylaşır.

TEŞEKKÜRLER Ahmet EKŞİ DKAB Öğretmeni 506 6213360 aeksi 72@hotmail. com