ADITZA 1 DEFINIZIOA 2 ADITZ MOTAK 3 ADITZAREN

ADITZA

1. DEFINIZIOA 2. ADITZ MOTAK 3. ADITZAREN INFORMAZIOA.

1. DEFINIZIOA 1. Aditz sintagmaren gunea da. 2. Ekintza edo prozesuren bat adierazten duen hitza da. “Gaur goizean kalean ikusi zaitut”

2. ADITZ MOTAK: 1. ADITZ JOKATUGABEAK (Subjektua, objektua edo aldia aldatu arren, adizkia ez da aldatzen) • PARTIZIPIOAK ü - N (eman) ü - I (ikusi) ü - tu (-du) (sartu, saldu) ü - ki (-gi) (jarraiki) ü 0 (erre)

• ADITZOINAK –tu, -du edo –i kenduz lortzen ditugu. üSar üSal üikus • ADITZ IZENAK Deklinabidearen markaren bat hartzen dute perpaus jokatugabean zereginen bat bete ahal izateko. “Zu garaiz etortzea ezinbestekoa da lana bukatzeko”. “Lagunak etortzean ohera joango da. ”

2. ADITZ JOKATUAK. Jokaerari dagozkion elementu guztiak ditu (pertsona, denbora, aspektua, modua. . . ) • ADIZKI TRINKOAK, forma bakar batez jokaerari dagozkion elementu guztiak ematen dituztenak. “DATOR” • ADIZKI PERIFRASTIKOAK, aditz nagusiz eta aditz laguntzailez osatuak. “JAN DUT”

• ADITZ SISTEMA: ØNOR MOTAKOAK: NATORKIZU ØNORK MOTAKOAK: IKUSI ZAITUT EMAN DIZUT

3. ADITZAREN INFORMAZIOA • MORFEMAK NOR NH- DNB (A) D-/Z-/LGZZD-/Z-/L- E(N) ERROA PLUR TOR BIL (ZKI) OA GO (IT) RAMA I(N) AD KAR (TZA) ZA U I NORK MOD LOT T (DA) K/N (A/NA) O - GU GU ZU ZU ZUE E TE N KE K Z E (Z) T (TE /DE) D DI

• ASPEKTUA. Ekintza amaitua den ala ez adierazten digu. ØBurutua. Ekintza amaitua da. Partizipio burutuaren bidez adierazten da (-i, -tu, -du, -n edo 0 markaz adierazten da) “ ETORRI NAIZ” ØBurutugabea. Ekintza ez da amaitu edota behin eta berriz errepikatzen da. ( aditzoinari –T(Z)EN eransten zaio) “ETORTZEN NAIZ” ØBurutugabe puntukaria. Hizketan ari naizen une berean gertatzen ari da. (Trinko guztiak eta ari naiz perifrasiak) “JATEN ARI NAIZ”, “NATOR” ØGertakizuna. Oraindik ez da gertatu (partizipio burutuari –ko, -go edo –en eransten zaio) “ETORRIKO NAIZ”

• DENBORA EDO ALDIA. Noiz gertatu den ekintza adierazten digu. Ø ORAINALDIA ØLEHENALDIA

• MODUA. Ekintzaren gertagarritasunari buruzko iritzia adierazten du. Ø INDIKATIBOA. Egiazko ekintza adierazten du. Kontaketaren modua da. ØAHALERA. Ekintza gertatzeko aukera badagoela adierazteko erabiltzen da. ØSUBJUNTIBOA. Ekintza gertatzeko nahia edo gogoa adierazteko erabiltzen da. ØAGINTERA. Aginduak emateko erabiltzen da.