WPROWADZENIE DO INTERPRETACJI PRAWNICZEJ Kiedy jest potrzebna wykadnia

WPROWADZENIE DO INTERPRETACJI PRAWNICZEJ Kiedy jest potrzebna wykładnia prawa?

TEKST PRAWNY/TEKSTY ↓ ROZUMIENIE ↓ INTERPRETACJA/WYKŁADNIA ↓ ARGUMENTACJA/UZASADNIENIE ↓ konkluzywne normy prawne ↓ ZASTOSOWANIE ↓ UZASADNIENIE

Stanowienie prawa wartości (dobra prawnie chronione) ꜜ zasady prawa ꜜ normy prawne ꜜ przepisy prawa

Wykładnia czy interpretacja? Øabstrakcyjne pojęcie "wykładnia" od czasów rzymskich niewiele się zmieniło > jako interpretatio polega ona nadal na swego rodzaju pośrednictwie między wypowiedzią normatywną a jej adresatami. > współczesne pojęcie "interpretacja" wywodzi się od łacińskiego słowa interpres, oznaczającego przede wszystkim pośrednika i tłumacza > specyficzna działalność rekonstrukcyjna, usytuowana pomiędzy twórczą konstrukcją prawa a mechaniczną aplikacją jego przepisów

> egzegeza tekstów prawnych > interpretacja proces objaśniania, tłumaczenia lub rozumienia tekstu mówionego lub pisanego. Pojęcie interpretacji prawniczej jest bardziej neutralne i można go odnieść do szerszego, bardziej filozoficznego, kontekstu rozważań dotyczących problemów wykładni lub uzasadniania prawa > pojęcie wykładni jest zakresowo nieco węższe, bardziej związane z kontekstem lingwistycznym, a w przypadku prawa z aspektem formalnodogmatycznym, czy też z operatywną teorią wykładni tekstu prawnego

Jerzy Wróblewski "O wykładni, czyli interpretacji mówi się co najmniej w trzech podstawowych znaczeniach: a) "wykładnia" jako rozumienie dowolnego przedmiotu jako przedmiotu kulturowego, poddanego "interpretacji humanistycznej"; b) "wykładnia" jako rozumienie zwrotu języka przez przypisanie znakowi znaczenia w tym języku; jest to "wykładnia w sensie derywacyjnym"; c) wykładnia jako ustalenia znaczenia zwrotu językowego w sytuacjach, gdy budzi on wątpliwości; jest to "wykładnia w sensie klaryfikacyjnym".

Podstawowa typologia wykładni 1/ wykładnia sensu largissimo Wykładnia sensu largissimo jest traktowana jako "interpretacja humanistyczna" właściwa poznawaniu, czy też rozumieniu, przedmiotów jako przedmiotów kulturowych. Polega ona na przypisaniu przedmiotowi - "substratowi materialnemu" - jakiegoś sensu, znaczenia czy wartości, jaką ma on w stosunku do człowieka, co następuje dzięki regułom interpretacji kulturowej.

2/ wykładnia sensu largo Wykładnia sensu largo jest ujmowana jako rozumienie języka. Jest to szczególny przypadek "interpretacji humanistycznej" ze względu na przedmiot, do którego się odnosi. W tym derywacyjnym ujęciu "wykładnia" jest synonimem rozumienia języka, które polega na powiązaniu znaczenia ze znakiem. . 3) wykładnia sensu stricto Wykładnia sensu stricto polega na ustaleniu znaczenia budzącego wątpliwości tekstu prawnego . Jest to wykładnia w ujęciu klaryfikacyjnym, które zakłada rozgraniczenie: bezpośredniego rozumienia tekstu oraz rozumienia pośredniego - przez wykładnię. .

Bezpośrednie rozumienie występuje, gdy w kontekście użycia języka prawnego nie ma wątpliwości, że rozpatrywany stan faktyczny (warunki, osoby, zachowanie) mieści się w zakresie wyznaczonym przez przepis albo się w nim nie mieści. Jest to: "sytuacja izomorfii”. Natomiast gdy takie wątpliwości występują (cień semantyczny), zachodzi: "sytuacja wykładni". Według sytuacja izomorfii występuje, gdy mający kompetencję językową użytkownik języka nie ma wątpliwości co do tego, czy dany przedmiot mieści się, czy też się nie mieści, w określonej klasie językowej.

Źródła wątpliwości są różne i wiążą się z trzema podstawowymi typami kontekstu użycia języka prawnego: 1/ z kontekstem językowym, 2/systemowym, 3/ funkcjonalnym. Postanowienie SN z dnia 28 lipca 1994 r. , I KZP 18/94, oraz postanowienie SN z dnia 12 marca 1996 r. , KZP 1/96: nie ma podstaw do rozstrzygania zagadnienia prawnego, gdy przepis jest sformułowany jasno i nie nastręcza trudności interpretacyjnych (clara non sunt interpretanda ) albo gdy wątpliwości zostały rozstrzygnięte w orzecznictwie lub doktrynie w sposób jednoznaczny.

Podstawowe tezy współczesnej filozofii interpretacji prawniczej 1/ Herbert Hart – open texture of law 2/ Ronald Dworkin – prawo jest faktem interpretacyjnym 3/ Stanley Fish – czy istnieje obiektywne znaczenie tekstu prawnego? W systemie prawa civil law, jak i common law - akceptowana jest zasadniczo wspólna teoria interpretacji tekstów prawnych.

Przyjmowane w interpretacji prawniczej założenia dotyczą: 1/ autora tekstu; 2/ tekstu prawnego; 3/ odbiorcy – interpretatora.