WIELCY LUDZIE W EPOPEI NARODOWEJ PAN TADEUSZ ADAMA

WIELCY LUDZIE W EPOPEI NARODOWEJ „PAN TADEUSZ” ADAMA MICKIEWICZA Prezentacja multimedialna

ADAM MICKIEWICZ • Polski poeta, działacz i publicysta polityczny • Urodzony 24 grudnia 1798 w Zaosiu lub Nowogródku • Zmarły 26 listopada 1855 w Konstantynopolu

ADAM MICKIEWICZ • Członek i założyciel Towarzystwa Filomatycznego, mesjanista związany z Kołem Sprawy Bożej Andrzeja Towiańskiego • Jeden z najwybitniejszych twórców dramatu romantycznego w Polsce • Znany przede wszystkim jako autor ballad, powieści poetyckich, dramatu "Dziady" oraz epopei narodowej "Pan Tadeusz"

„PAN TADEUSZ” • Pełny tytuł „Pan Tadeusz czyli Ostatni Zajazd na Litwie. Historia szlachecka z roku 1811 i 1812 we dwunastu księgach wierszem” • Jedno ze słynniejszych dzieł Adama Mickiewicza, wydane 1834 r. • Jest uznawane za epopeję narodową

„PAN TADEUSZ”- BUDOWA • Złożony dwunastu ksiąg: I. Gospodarstwo, II. Zamek, III. Umizgi, IV. Dyplomatyka i łowy, V. Kłótnia, VI. Zaścianek, VII. Rada, VIII. Zajazd, IX. Bitwa, X. Emigracja. Jacek, XI. Rok 1812, XII. Kochajmy się • Pisany trzynastozgłoskowcem • Epopeja, epos pisany na wzór „Iliady” Homera, ukazujący ważne dla szlachty i Polaków wydarzenia z okresu walk napoleońskich, które miały być przełomowe

„PAN TADEUSZ”- BOHATEROWIE Główni: • Sędzia - brat Jacka Soplicy • Jacek Soplica – przedstawiony jako ksiądz Robak • Tadeusz - syn Jacka • Hrabia Horeszko - potomek po kądzieli Horeszków • Klucznik Gerwazy Rębajło- stary sługa Horeszków • Telimena - przyjaciółka Sędziego • Zosia Horeszkówna- wnuczka Stolnika Horeszki

„PAN TADEUSZ” -GŁÓWNE WĄTKI • perypetie miłosne Tadeusza, Telimeny, Hrabiego i Zosi: romans Tadeusza z Telimeną, miłość młodego Soplicy do Zosi, próby podjęte przez Telimenę wyswatania Zosi młodemu Horeszce, deklaracje Telimeny wobec Hrabiego (przypięcie mu kokardy do ubrania przed wyjazdem do Księstwa). • wątek powstania narodowego przygotowywanego na Litwie przez księdza Robaka: wysiłki księdza, by połączyć sprawę narodową z prywatną • spór między rodami Sopliców i Horeszków trwający od lat, dotyczący własności - zamku Horeszków oraz związany z minionymi wydarzeniami: zabójstwem Stolnika

WIELCY LUDZIE W „PANU TADEUSZU” Postaci historyczne • Napoleon Bonaparte • Jan Henryk Dąbrowski • Tadeusz Kościuszko • Generałowie: -Karol Otto Kniaziewicz -Kazimierz Małachowski -Romuald Giedrojć -Grabowski

NAPOLEON BONAPARTE • Urodzony 15 sierpnia 1769 w Ajaccio na Korsyce • Zmarły 5 maja 1821, w Longwood na Wyspie Świętej Heleny • francuski wódz i mąż stanu, cesarz Francuzów 1804– 14 i 1815, król Włoch 1805– 14; 1796– 97 dowódca kampanii włoskiej; od 1799 I konsul • Prowadził wiele wojen, pod jego rządami Francja stała się potęgą na arenie europejskiej • Jest uważany za jednego z najwybitniejszych mężów stanu, przywódców, strategów wojny, reformatorów ustroju państwowego i prawa

NAPOLEON BONAPARTE • W jego armii walczyło wielu Polaków, wsławili się oni między innymi w bitwach: -pod Somosierrą -pod Hohenlinden -pod Civitta Castellana • Dla Polaków był on wielką nadzieją, ponieważ mógł on powrócić niepodległość Polsce

POSTAĆ NAPOLEONA W „PANU TADEUSZU” • Napoleon jest w tym eposie romantycznym przykładem walki, zwycięstw • Ludzie pojawiający się w tym utworze pokładają w Napoleonie wielkie nadzieje związane z pokonaniem Rosji i stworzeniem niepodległego państwa polskiego • Jego postać jest wyidealizowana, przedstawiane są tylko jego sukcesy

„Takie były zabawy, spory w one lata śród cichej wsi litewskiej, kiedy reszta świata We łzach i krwi tonęła, gdy ów mąż, bóg wojny, • Cytat pochodzący z Księgi I „Gospodarstwo” • Napoleon jako „Bóg wojny” • Przedstawienie największych jego zwycięstw • Ukazanie uczuć, jakie wywoływał u Rosjan Otoczon chmurą pułków, tysiącem dział zbrojny, Wprzągłszy w swój rydwan orły złote obok srebrnych, Od puszcz Libijskich latał do Alpów podniebnych, Ciskając grom po gromie, w Piramidy, w Tabor, W Marengo, w Ulm, w Austerlitz. Zwycięstwo i Zabor Biegły przed nim i za nim. Sława czynów tylu, Brzemienna imionami rycerzy, od Nilu Szła hucząc ku północy, aż u Niemna brzegów Odbiła się, jak od skał, od Moskwy szeregów, Które broniły Litwę murami żelaza Przed wieścią, dla Rosyi straszną jak zaraza”

„Wojna o Polskę! bracie! Będziem Polakami! • Cytat pochodzący z Księgi VI „Zaścianek” • Ksiądz Robak nakłania Sędziego do pokojowego rozwiązania sporu z Hrabią • Widoczne są tutaj nadzieje związane z przybyciem Napoleona na ziemie litewskie Wojna niechybna! Kiedy z poselstwem tajemnem Tu biegłem, wojsk forpoczty już stały nad Niemnem; Napoleon już zbiera armiję ogromną, Jakiej człowiek nie widział i dzieje nie pomną; Obok Francuzów ciągnie polskie wojsko całe, Nasz Józef, nasz Dąbrowski, nasze orły białe! Już są w drodze, na pierwszy znak Napoleona Przejdą Niemen i - bracie! Ojczyzna wskrzeszona!"

„Gdy cesarz Napoleon w potyczce zażywa • Cytat z Księgi IV „Dyplomatyka i łowy” • Opowieść księdza Robaka o umiłowaniu przez Cesarza zażywania tabaki • Kolejna wzmianka o sukcesach Napoleona Raz po raz, to znak pewny, że bitwę wygrywa; Na przykład pod Austerlic; Francuzi tak stali Z armatami, a na nich biegła ćma Moskali; Cesarz patrzył i milczał; co Francuzi strzelą, To Moskale pułkami jak trawa się ścielą. Pułk za pułkiem cwałował i spadał z kulbaki; Co pułk spadnie, to Cesarz zażyje tabaki”

„Napoleon katolik jest najprzykładniejszy; • Cytat z Księgi IV „Dyplomatyka i łowy” • Opowieść księdza Robaka • Przedstawienie Napoleona jako dobrego katolika i obrońcę wiary Wszak go papież namaścił, żyją z sobą w zgodzie I nawracają ludzi w francuskim narodzie”

PODSUMOWANIE • Napoleon jest przedstawiony jako postać wyidealizowana, uosobienie zwycięstw i nadzieja Polaków na niepodległe państwo • Jego głównym orędownikiem w utworze jest ksiądz Robak • W epopei opisane są jego sukcesy, porażki są celowo pominięte • Taki sposób przedstawienia tego wielkiego wodza miał służyć pobudzeniu Polaków do walki z zaborcami, poświęcenia dla kraju • Mit Cesarza jednoczyć społeczeństwo i dawać wzór do realizacji w przyszłości

JAN HENRYK DĄBROWSKI • Urodzony 2 sierpnia 1755 w Pierzchowie nad Rabą w Małopolsce • Zmarły 6 czerwca 1818 w Winnej Górze w Wielkopolsce • generał; 1794 uczestnik obrony Warszawy i dowódca wyprawy do Wielkopolski • 1797 twórca Legionów polskich we Włoszech • uczestnik kampanii napoleońskich 1806– 07, 1809 i 1812 • 1813– 14 naczelny wódz wojsk polskich

POSTAĆ JANA HENRYKA DĄBROWSKIEGO W „PANU TADEUSZU” • Pojawia się w opowieściach Robaka oraz Bartka Prusaka • O jego bohaterstwie szepczą ludzie na Litwie, wyczekując jego przybycia • W 1812 roku zjawia się w Soplicowie, gdzie stacjonuje jego sztab • Uczestniczy w uczcie zorganizowanej przez Wojskiego

„Czy uwierzycie Państwo, że z tej tabakiery • Cytat z Księgi IV „Dyplomatyka i łowy” • Opowieść księdza Robaka o tabace • Przedstawienie sukcesów Dąbrowskiego • Zapowiedź jego przybycia na Litwę Pan jenerał Dąbrowski zażył razy cztery? " "Dąbrowski? " - zawołali. - "Tak, tak, on jenerał; Byłem w obozie, gdy on Gdańsk Niemcom odbierał; Miał coś pisać; bojąc się, ażeby nie zasnął, Zażył, kichnął, dwakroć mię po ramieniu klasnął: Księże Robaku - mówił - Księże Bernardynie, Obaczymy się w Litwie, może nim rok minie; Powiedz Litwinom, niech mnie czekają z tabaką Częstochowską, nie biorę innej, tylko taką”

Dąbrowski rzekł do Maćka: "A ty co, • Cytat z Księgi XII „Kochajmy się” • Jan Henryk Dąbrowski zwraca uwagę Maciejowi, że ten nie weseli się z powodu ich przybycia • Ukazana jest tutaj nadzieja odzyskania przez Polskę niepodległości Kolego? Zdaje się, żeś ty nierad z przybycia naszego? Milczysz kwaśny? I jakże, serce ci nie skacze, Gdy widzisz orły złote, srebrne? gdy trębacze Pobudkę Kościuszkowską trąbią ci nad uchem? Maćku, myśliłem, że ty większym jesteś zuchem; Jeśli szabli nie weźmiesz i na koń nie siędziesz,

KAROL OTTO KNIAZIEWICZ • Urodzony 4 maja 1762 w Asītes (Assieten) w ówczesnej Kurlandii • Zmarły 9 maja 1842 w Paryżu • generał dywizji Wojsk Polskich, uczestnik insurekcji kościuszkowskiej • jeden z dowódców Legionów Polskich we Włoszech, • twórca i dowódca Legii Naddunajskiej, • uczestnik kampanii napoleońskiej, działacz emigracyjny.

KAROL OTTO KNIAZIEWICZ W „PANU TADEUSZU” • Pojawia się on na uczcie zorganizowanej z okazji zaręczyn Zosi i Tadeusza • Dostaje w prezencie „Scyzoryk”broń należącą do Klucznika Gerwazego

Lecz jenerał Kniaziewicz, wzrostem najsłuszniejszy, • Cytat z Księgi XII „Kochajmy się” • Przedstawienie siły i umiejętności generała Kniaziewicza • Zyskanie sympatii u Klucznika Gerwazego i otrzymanie w prezencie sławnej broni Pokazało się, iż był w ręku najsilniejszy. Ująwszy rapier, lekko jakby szpadę dźwignął I nad głowami gości błyskawicą mignął, Przypominając polskie fechtarskie wykręty: K r z y ż o w ą s z t u k ę, m ł y ń c a, c i o s k r z y w y, r a z c i ę t y, Cios kradziony i tempy k o n t r p u n k t ó w, t e r c e t ó w, Które też umiał, bo był ze Szkoły Kadetów

TADEUSZ KOŚCIUSZKO • Urodzony 4 lutego 1746 w Mereczowszczyźnie • Zmarły 15 października 1817 w Solurze • polski i amerykański generał • przywódca powstania przeciw Rosji i Prusom w Rzeczypospolitej • Najwyższy Naczelnik Siły Zbrojnej Narodowej w insurekcji 1794. • Na jego cześć bohater epopei otrzymał imię Tadeusz

I też same portrety na ścianach wisiały. Tu Kościuszko w czamarce* krakowskiej, z oczyma Podniesionymi w niebo, miecz oburącz trzyma; Takim był, gdy przysięgał na stopniach ołtarzów, • Cytat z Księgi I „Gospodarstwo” • Opisuje on przybycie Tadeusza do swego dawnego domu • Kościuszko przedstawiony jako bohater • Oprócz Kościuszki występują tutaj inni bohaterowie historyczni, m. in. Tadeusz Rejtan czy Jakub Jasiński Że tym mieczem wypędzi z Polski trzech mocarzów, Albo sam na nim padnie*. Dalej w polskiej szacie Siedzi Rejtan* żałośny po wolności stracie, W ręku trzyma nóż, ostrzem zwrócony do łona, A przed nim leży Fedon i Żywot Katona. Dalej Jasiński, młodzian piękny i posępny, Obok Korsak, towarzysz jego nieodstępny, Stoją na szańcach Pragi, na stosach Moskali, Siekąc wrogów, a Praga już się wkoło pali. Nawet stary stojący zegar kurantowy W drewnianej szafie poznał, u wniścia alkowy, I z dziecinną radością pociągnął za sznurek, By stary Dąbrowskiego posłyszeć mazurek. Biegał po całym domu i szukał komnaty, Gdzie mieszkał dzieckiem będąc, przed dziesięciu laty.

INNE POSTACI HISTORYCZNE W „PANU TADEUSZU” „(…) bo dziś w Soplicowie Na nabożeństwie mają być jenerałowie, Sławni dowódcy owi naszych legijonów, ” „W mieście pobliskim stanął główny sztab książęcy, A w Soplicowie obóz czterdziestu tysięcy I ze sztabami swymi jenerał Dąbrowski, Kniaziewicz, Małachowski, Giedrojć i Grabowski. ” Oraz: -Tadeusz Rejtan --ks Józef Poniatowski

DZIĘKUJEMY • Prezentację wykonali: • Michał Sochacki • Paweł Krzywonos • Adrian Czernik • Adam Gierula