Volwassen worden en professionele ondersteuning DR HARRIE JONKMAN

Volwassen worden en professionele ondersteuning Ø DR. HARRIE JONKMAN VERWEY-JONKER INSTITUUT Ø DR. FEMKE KAULINGSFREKS INHOLLAND Jeugd in Onderzoek, 8 april 2021 1

Aanleiding • De overgang naar volwassenheid verloopt vaak turbulent • Dat geldt zeker voor kwetsbare jongeren • Risico’s op ‘afglijden’ schulden, ontbreken van startkwalificatie, werkloosheid, huisvesting, persoonlijke problemen) • Hoe kan hier hulp en ondersteuning geboden worden? • Welke rol kunnen gemeenten, organisaties en professionals spelen? 2

Vraagstelling • Om hulp en ondersteuning te verbeteren moet je deze leeftijdsfase van deze jongeren goed begrijpen: • Wat speelt er in het leven van deze jongeren? • Aparte aandacht voor: hoe speelt veerkracht een rol (individueel, relationeel en contextueel) 3

Van belang • Achtergronden • Levensdomeinen • Begeleiding • Veerkracht • Toekomst 4

Opzet studie • Onderzoek in lokale contexten van Amsterdam, Haarlem en Rotterdam • Looptijd project: nov 2017 – december 2021 • Aantal bereikte jongeren 16 -23 jaar (tot nu toe): • Vragenlijsten: 678 87 vervolgvragenlijsten • Interviews: 144 39 vervolginterviews • Verwachting: 20 -25 jongeren die we op drie momenten spreken 5

Resultaten vragenlijsten: Achtergrond We presenteren alleen de resultaten van de 16 -17 jarigen Achtergrond en kenmerken • 253 jongeren (125 mannen / 126 vrouwen) • 98% volgt een opleiding, voornamelijk mbo • 86% woont met zijn biologische ouders 6

Resultaten vragenlijsten: Levensdomeinen De jongeren scoren relatief hoog op vragen over levensdomeinen, zoals: • Ze voelen zich gezond • Ze hebben voldoende geld om te kopen wat ze belangrijk vinden • Ze vinden dat het goed gaat op school • Ze vinden dat ze goede vrienden hebben • Ze houden zich aan de wet • Ze hebben hun alcohol en drugsgebruik onder controle • Meerderheid gebruikt überhaupt niet • Een beperkt aantal jongeren zijn religieus 7

Resultaten vragenlijsten: hulpverlening • 60% van de jongeren maakt gebruik van een vorm van hulpverlening • Dit kan ook extra ondersteuning vanuit school zijn 8

Resultaten vragenlijsten: veerkracht Veerkracht vragenlijst heeft 3 schalen (28 vragen): • individueel (11 vragen, over persoonlijke competenties, peersupport, sociale vaardigheden), • relationeel (7 vragen, over fysieke en psychologische zorg) • contextueel (10 vragen, over context en gemeenschap, waarde onderwijs en connectie met de cultuur) Jongeren zijn • positief over eigen competenties • scoren vooral hoog op relationeel (Ze zijn positief over de ondersteuning van hun ouders/verzorgers en vrienden) • contextueel is diffuser (een deel is niet religieus en ontleent daar dus geen steun aan, wel vinden ze onderwijs belangrijk) 9

Resultaten vragenlijsten: Tevredenheid en toekomst • Jongeren geven aan dat ze tevreden zijn met hun leven. • Alleen op de vraag ‘ik zou het zo overdoen’ scoren ze iets lager • Ze hebben vertrouwen in de toekomst • ze voldoende geld hebben, een plek waar ze willen wonen en goed vrienden 10

Resultaten analyse interviews 16 – 17 jarigen Jongeren: ontvangen allemaal een vorm van professionele hulp of ondersteuning Vraagstelling 1) Hoe is het gesteld met deze jongeren? 2) Waar vinden jongeren indien nodig ondersteuning? 3) Hoe waarderen jongeren verschillende vormen van ondersteuning en hoe is deze helpend? 4) In hoeverre zijn de jongeren voorbereid op de overgang naar 18 jaar? 11

Hoe is het gesteld met de jongeren? Smiley en doorvragen: Jongeren geven nagenoeg allemaal aan dat (relatief) goed met ze gaat "Ik ben behoorlijk tevreden met mijn leven. Ik voel me goed in mijn vel en ik heb het gewoon goed op school en thuis. Dus ik ben best gelukkig. ” "Ik heb op zich wel een fijn leven en zo, maar alleen tussen mijn moeder gaat het niet zo goed. ” 12

Welke ondersteuning helpt jongeren? • Informele ondersteuning: “[…] en op het moment dat alles om je heen fout gaat, en je hebt niemand om bij te klagen ja dan, dan ga je ermee zitten. ” • Professionele ondersteuning: bejegening “Bij sommigen voelde het wel oprecht, ze wilden wel echt helpen, maar bij sommigen wat is je naam, en vertel even wat je hier doet, het was heel erg geforceerd. Ook niet dat ze echt wouden, maar gewoon moesten. Sommigen gaven echt die vibe af en dat vond ik echt iets minder”. 13

Welke ondersteuning helpt jongeren? Toegankelijk en praktisch "[…] meer een soort vriend-ish, op onze leeftijd is het veel beter om een klik te hebben dan echt meer een professioneel, gewoon niet de indruk geven dat je wordt geholpen. [. . . ] ja precies, maar dat je meer gewoon dat je echt met iemand praat gewoon voor de chill“ "Dat mensen echt ook aandachtig naar m’n verhaal luisteren en begrijpen hoe het allemaal in elkaar zit, maar dat ze me ook echt helpen meteen plan maken en écht gewoon ervoor zorgen dat ik gewoon echt doe wat er gedaan moet worden. Dus dat het niet alleen maar erover praten is maar (…) ook echt doen…" 14

Welke ondersteuning helpt jongeren? • Vertrouwen hebben en positieve bekrachtiging "Ja ja, dus dat ze gewoon zeggen ‘als je komt, we komen er wel uit samen’. En dus niet dat school een link heeft met boos, met slechte dingen. [. . . ] want dat zit dan héél erg in mijn achterhoofd, van problemen en confrontatie en dat soort dingen". • Doorgaande ondersteuning “Ik zou echt niet weten hoe je zelf zulke begeleiding regelt, ik heb het gevoel als ik dan als 18 -jarige zelf helemaal naar een psycholoog zou gaan dat het dan echt, dat je dan echt heel erg groot probleem… zeg maar, dat je leven dan echt ingewikkeld zou moeten zijn" 15

In hoeverre zijn de jongeren voorbereid op de overgang naar 18 jaar? • Moeilijkheden 18 -/18+ op financieel gebied “Ik denk vanaf wanneer ik mijn zorg moet gaan betalen, dat ik wel echt let op mijn geld hoor. Dit moet ik per maand betalen, dus ik kan niet meer naar de stad gaan en het geld gewoon maar gaan spenderen. Dat is mijn ding. Als ik geld heb, dan moet het ook zo gauw mogelijk weer… ik kan niet sparen. “ • Behoefte aan duidelijkheid “[…] Ik zou meer duidelijkheid willen hebben over wat het precies inhoudt als ik 18 ben. Hoe zit het dan met die financiën? Ik wil wel die verantwoordelijkheid en het bewustzijn van wat dan inhoudt. Ja, dat wel”. • Jongeren verwachten bij ouders, andere familieleden (broers/zussen), professionals of school of op internet terecht te kunnen “[…] als ik haar vraag of ze kan uitleggen wat er van je verwacht wordt zodra je 18 bent, denk ik dat ze me dat ook wel wil geven". 16

Conclusies • Het gaat (relatief) goed met jongeren van 16/17 jaar, ook als ze gebruik maken van hulp. • Nuancering (steekproef? Hulp? ) • Vervolg onderzoek: blijft dit zo als ze 18 -23 jaar zijn? • Als het even moeilijker gaat dan ontlenen ze ondersteuning aan. . • Ouders, vrienden, naar school gaan • Zichzelf (Ik moet het uiteindelijk zelf doen) • Professionele ondersteuning (vaak via school) • Professionele hulpverlening helpt als deze … is • Toegankelijk, doorgaand, oprecht, positief, praktisch (toekomstgericht) • De overgang naar 18 jaar… • Zijn jongeren maar beperkt mee bezig, nauwelijks op voorbereid • Ze vertrouwen op zichzelf en hun netwerk 17

Wat betekent dit voor professionals? Ondersteuning voor ingezette beleidsacties • Toegankelijke ondersteuning, kleine problemen klein houden • Een beroep doen op eigen motivatie, kracht en netwerk • Toekomstgericht en integraal werken Grote vraag: hoe organiseer je dat? • Wie heeft en waar is er zicht op alle jongeren? • Resultaten suggereren een cruciale rol voor school mentor/slb’er? "[ . . . ] het lijkt me goed dat iedereen de kans krijgt om aan te geven of ze het (hulp) wel of niet willen. [. . . ] ik vind het raar dat school dan niet na elke individu kijkt maar gewoon naar het geheel en alleen die kinderen die er echt uitspringen" Professioneel contact met jongeren • Zoals we al wisten: bejegening en invulling van de hulp is cruciaal in deze leeftijdsfase • Opdracht: professionalisering werkveld; initiële opleidingen 18

BEDANKT! www. opwegnaarvolwassenh eid. nl