VMYO OCUK GELM PROGRAMI CGE 127 PSKOLOJYE GR

VMYO ÇOCUK GELİŞİMİ PROGRAMI CGE 127 -PSİKOLOJİYE GİRİŞ ÖĞR. GÖR. KÜBRANUR VARLIKLIÖZ

ZEKAYI ETKİLEYEN FAKTÖRLER CGE 127 -PSİKOLOJİYE GİRİŞ Hafta-10

Zekâyı Etkileyen Faktörler • Zekânın ne olduğu konusundaki tartışmalara benzer bir şekilde zekâyı etkileyen faktörlerin ne olduğu, hangi faktörlerin zekâ üzerinde daha etkili olduğu, zekânın geliştirilebilir bir yapı olup olmadığı bir diğer tartışma konusudur.

Biyolojik Faktörler Kalıtım • Zekânın gelişiminde kalıtımın önemli bir rolünün olduğu gerçeği araştırmacıların uzlaşmış olduğu bir konudur. • Birçok araştırma zekânın yaşam boyu durağan olmadığını, yaşam boyu gelişim ve çevresel faktörlere bağlı olarak değiştiğini destekler. • Kalıtımın zekâ üzerindeki etkisinin yaş ve artan deneyimle beraber azalacağını öngörmek mantıklı bir yaklaşım olacaktır

Çevresel Faktörler Cinsiyet • Erkekler ve kızlar arasında sözel-dilsel, görsel uzamsal, matematiksel zekâ alanlarında yaş ve deneyime bağlı olarak değişimlerin olması muhtemeldir. • Erkeklerin görsel-uzamsal zekâsını kadınlara göre daha üst düzeyde olduğu ancak deneyimler sonrasında bu farkın ortadan kalkacağı yönünde bulgular mevcuttur (Cohen ve Swerdlik, 2009). • Kızlar yaşamın ilk dönemlerinde sözel zekâ alanında erkeklere göre daha başarılıyken, yaşla beraber aradaki farklılık erir ve erkeklerin sözel-dilsel zekâları kızlarla neredeyse eşit düzeye gelir (Hogan, 2013).

Sosyal statü ve sosyo-ekonomik düzey • Yüksek sosyal statüye sahip olan ailelerin çocukları eğitimli olmayan ve düşük gelirli olanlara göre daha yüksek statü elde ederler. • Hogan (2013) sosyo-ekonomik düzeyin eğitim düzeyi, aile geliri ve meslek türü olarak tanımlandığını açıklar ancak SED ne şekilde tanımlanırsa tanımlasın zekâ ile SED arasında doğrudan bir ilişki vardır.

Etnik Köken/Irk • Etnik köken ve zekâ arasındaki ilişkinin araştırılması muhtemelen zekâ alanında çalışan uzmanlar için en tartışmalı ve zorlayıcı başlıklardan biridir. • Zekânın ölçülmesiyle ilgili tartışmaların öncesinde ırk/etnik köken kavramlarının net olmaması sorunu daha çetrefilli bir konuma taşır (Hogan, 2013). • Örneğin Asyalı olarak sınıflandırılan bir grubun altında çeşitli alt gruplar yer alır; Çinliler, Japonlar, Vietnamlılar, Koreliler, vs. Dolayısıyla, ırk ya da etnik köken kavramı kendi içerisinde heterojen bir yapı gösterir. • Bu çelişkiye rağmen ırk ve etnik köken ile ilgili yapılan araştırmalar sonucunda gruplar arasında farklılıkların olduğu sonucu gözlenmiştir.

Zekâ ve Yaratıcılık • Yaratıcılık, bağlama uygun ve diğerleri tarafından değer atfedilen anlamlı ve özgün çözümler ortaya koyma becerisidir (Sternberg, 2003). • Yaratıcı faaliyetin yalnızca özgün olması yetmez; yaratıcı eylemlerin aynı zamanda diğerleri tarafından kabul ve değer görmesi gerekir. • Örneğin, fizik ya da matematik alanında çözülemeyen birçok problem vardır ve bazı çözümlerin doğrudan somut karşılığı ya da faydası olmamasına rağmen diğer bilim insanları tarafından anlamlı ve değerli bulunması bu çözümlerin yaratıcı bir ürün olduğunu doğrular.

Zekâ ve Eğitim • Okula devam etme, mezun olma, işe başlama, gelir vb. birçok kişisel değişken ile zekâ arasındaki korelasyonu destekleyen yeterli düzeyde çalışma literatürde mevcuttur. • Zekâ ile diğer değişkenler arasındaki ilişki tartışma konusu değildir ancak eğitimin zekâ üzerinde ne ölçüde etkili olduğu sorunun kaynağını oluşturur. • Temelde iki farklı görüşün olduğu söylenebilir; • bir tarafta zekânın kalıtımın ürünü olduğunu savunanlar, • diğer tarafta zekânın eğitim süreciyle geliştirilebilir bir psikolojik yapı olduğunu ileri sürenler.

1 -Okula kesintisiz bir şekilde devam etmek:

2 -Okula geç başlamak:

3 -Eğitim alma süresinin daha uzun sürmesi:

4 -Okula devam etme süresinin kısalması:

5 -Yaz tatillerinin etkisi:

6 -Yılın erken dönemlerinde doğanların farklılaşması:

7 -Çapraz-sıralı çalışmalar:

• KAYNAK: Yapıcı, M. (Ed. ), (2018), PSİKOLOJİ - Doğumdan Ölüme Psikolojik Süreçler. Ankara: Eğiten Kitap.