Umowy midzynarodowe Jan Ludwik Katedra Prawa Midzynarodowego i

Umowy międzynarodowe Jan Ludwik Katedra Prawa Międzynarodowego i Europejskiego Centrum Doskonałości im. Jeana Moneta przy Uniwersytecie Wrocławskim Page 1

Rodzaje umów międzynarodowych • Umowy ogólne i partykularne (kryterium: zakres przedmiotowy umowy) • Umowy bilateralne i multilateralne (kryterium: liczba stron uczestniczących w zawarciu umowy) • Umowy zawarte między państwami, państwami a organizacjami międzynarodowymi i między samymi organizacjami (kryterium: charakter stron umowy) • Traktaty normotwórcze i kontrakty (kryterium: liczba strn umowy i typ norm w niej zawartych) • Umowy zawarte w trybie złożonym i w trybie prostym (kryterium: procedura zawarcia umowy) • Umowy zamknięte, otwarte bezwarunkowo i otwarte warunkowo (kryterium: możliwość przystąpienia do umowy) Page 2 Źródło: W. Czapliński, A. Wyrozumska, Prawo międzynarodowe publiczne. Zagadnienia systemowe, Wyd. 3, Warszawa 2014, s. 6164

Traktaty a umowy międzynarodowe Umowa międzynarodowa (wspólne oświadczenia podmiotów prawa międzynarodowego, które tworzy uprawnienia i obowiązki) Traktat (międzynarodowe porozumienie między państwami, zawarte w formie pisemnej i regulowane przez prawo międzynarodowe, niezależnie od tego, czy jest ujęte w jednym dokumencie, czy w dwóch lub więcej dokumentach, i bez względu na ich szczególną nazwę – art. 2 ust. 1 KWPT) Page 3

Budowa umowy międzynarodowej I. Tytuł umowy II. Wstęp 1. Inwokacja 2. Intytulacja 3. Arenga 4. Narracja III. Dyspozycja 1. Postanowienia materialnoprawne 2. Postanowienia formalnoprawne IV. Korroboracja V. Miejsce i data zawarcia umowy VI. Podpisy i pieczęcie Źródło: P. Filipek, B. Kuźniak, Prawo międzynarodowe publiczne, Wyd. 5, Warszawa 2014, s. 201 Page 4

Zawarcie umowy międzynarodowej Tryb prosty Tryb złożony Negocjacje Przyjęcie tekstu poprzez głosowanie w przypadku umów wielostronnych albo równocześnie z umocowaniem w przypadku umów dwustronnych Umocowanie tekstu (ustalenie autentyczności tekstu) poprzez podpisanie, wymianę dokumentów stanowiących traktat z zastrzeżeniem ratyfikacji, parafowanie, podpisanie ad referendum, itp. Wyrażenie ostatecznej zgody na związanie się umową poprzez podpisanie lub wymianę not Podpisanie Ratyfikacja, zatwierdzenie, przyjęcie, przystąpienie Wymiana dokumentów ratyfikacyjnych (umowy dwustronne) lub złożenie tych dokumentów u depozytariusza (umowy wielostronne) Dojście umowy do skutku* w drodze wyrażenia zgody na związanie się umową przez wszystkie państwa lub wymaganą minimalną liczbę pańśtw Wejście umowy w życie w chwili podpisania, lub w określony czas później lub też w momencie wymiany dokumentów ratyfikacyjnych lub złożenia ich u depozytariusza Page 5 Źródło: P. Filipek, B. Kuźniak, Prawo międzynarodowe publiczne, Wyd. 5, Warszawa 2014, s. 204

Pełnomocnictwa Zwolnienie z obowiązku przedstawiania dokumentów upoważniających do działania Pełna kompetencja traktatowa • Prezydent • Premier • Minister spraw zagranicznych Ograniczona kompetencja traktatowa Szefowie misji dyplomatycznych odnośnie do przyjęcia tekstu traktatu między państwem wysyłającym a przyjmującym *Wyjątek dla osób, które są uważane za reprezentujące państwo dla danych celów, gdy wynika to z praktyki odnośnych państw lub innych okoliczności Przedstawiciele państwa akredytowani przy konferencji międzynarodowej lub organizacji międzynarodowej lub przy którymś z jej organów do przyjęcia tekstu na konferencji lub w organizacji lub przez ten organ Page 6

Zastrzeżenia I. Dopuszczalność składania zastrzeżeń przewidziana w umowie (możliwe warianty uregulowania): 1. Swoboda składania wszelkich zastrzeżeń 2. Określenie, do których postanowień i jakie typy zastrzeżeń można składać 3. Zakaz składania zastrzeżeń 4. Dopuszczalność zastrzeżeń, pod warunkiem zaakceptowania przez inne państwa II. Dopuszczalność składania zastrzeżeń nieprzewidziana w umowie: 1. Możliwa, jeśli nie jest sprzeczna z przedmiotem i celem umowy oraz: 1. Gdy z ograniczonej liczby państw rokującychi z przedmiotu oraz celu traktatu wynika, że stosowanie traktatu jako całści między wszystkimi stronami stanowi istotny warunek zgody każdej z nich na to, by wiązać się traktatem, zastrzeżenie wymaga przyjęcia przez wszystkie strony. 2. Gdy traktat stanowi statut organizacji międzynarodowej, zastrzeżenie wymaga przyjęcia przez kompetentny organ tej organizacji, chyba że traktat postanawia inaczej III. Zastrzeżenie uchyla lub modyfikuje postanowienia umowy na rzecz państwa, które je zgłosiło (A) oraz na rzecz pozostałych stron (między A i B oraz A i C) w ich stosunkach z państwem zgłaszającym zastrzeżenie, ale nie w stosunkach wzajemnych (między B i C)!!! IV. Sprzeciwy wobec zastrzeżeń: 1. Zwykłe – postanowienia, co do których zgłoszono zastrzeżenie, nie mają zastosowania między państwem zgłszającym zastrzeżenia a zgłaszającym sprzeciw do tego zastrzeżenia Page 7 2. Kwalifikowane – umowa nie wchodzi w życie między państwami Źródło: W. Góralczyk, S. Sawicki, Prawo międzynarodowe publiczne w zarysie, Wyd. 16, Warszawa 2015, s. 89

Interpretacja umowy w zgodzie z KWPT Ogólna reguła interpretacji 1) 2) Należy interpretować umowę w dobrej wierze Użyte w traktacie wyrazy i zwroty powinny być Rozumiane tak, jak wynika to z ich normalnego Znaczenia, chyba że co innego było objęte zamiarem stron 3) Znaczenie poszczególnych wyrazów i zwrotów należy Przyjmować w świetle przedmiotu i celu umowy. Pomocnicze środki interpretacji Jeśli ogólna reguła interpretacji prowadzi do dwuznaczności lub niejasności postanowień umowy albo do wyniku oczywiście absurdalnego lub nieracjonalnego, można sięgnąć do prac przygotowawczych oraz okoliczności zawarcia umowy. Należy brać pod uwagę kontekst i późniejsze porozumienia między stronami dotyczące interpretacji Page 8 Źródło: W. Góralczyk, S. Sawicki, Prawo międzynarodowe publiczne w zarysie, Wyd. 16, Warszawa 2015, s. 89

Nieważność umowy międzynarodowej Przyczyny nieważności Względne (muszą być powołane przez państwo pokrzywdzone, a umowa może być konwalidowana) Zgoda na związanie się umową została wyrażona z oczywistym pogwałceniem normy prawa wewnętrznego o zasadniczym znaczeniu Istotny błąd Podstęp Bezwzględne (każda strona umowy może się na nie powołać, a umowa nie może być konwalidowana) Przekupstwo Przymus wobec Uprzednia sprzeczność przedstawiciela państwa z normą lub wobec państwa ius cogens Page 9 Źródło: P. Filipek, B. Kuźniak, Prawo międzynarodowe publiczne, Wyd. 5, Warszawa 2014, s. 204

Wygaśnięcie umowy międzynarodowej I. Upływ czasu, na jaki umowa została zawarta II. Spełnienie się warunku rozwiązującego III. Wypowiedzenie umowy zgodnie z jej postanowieniami (nie można wypowiedzieć traktatów pokojowych i granicznych) IV. Uchylenie umowy zgodną wolą stron V. Utrata podmiotowości przez jedną ze stron VI. Jednostronne wycofanie się z umowy: 1. Istotne pogwałcenie umowy przez jednego z kontrahentów 2. Całkowita i trwała niemożność wykonania umowy (zgodnie z zasadą dobrej wiary strona nie mogła sama doprowadzić do sytuacji niemożności wykonania umowy) 3. Clausula rebus sic standibus (zasadnicza zmiana okoliczności) Page 10 Źródło: W. Góralczyk, S. Sawicki, Prawo międzynarodowe publiczne w zarysie, Wyd. 16, Warszawa 2015, s. 89

I. Dziękuję za uwagę Page 11