Uitscheiding De nieren Urinewegstelsel De Nieren De urineleiders

Uitscheiding De nieren

Urinewegstelsel • De Nieren • De urineleiders • De blaas

Uitscheiding in algemeen • Overtollige stoffen uit het bloed verwijderen • uitscheidingsorganen: – longen – lever – huid – nieren ( = renes) en de urinewegen

De nieren • Nieren zijn filters > dag en nacht bloed zuiveren • Produkt nieren > urine • Urineleiders > vervoer urine naar blaas • Blaas = tijdelijke opslagplaats • Urinebuis/plasbuis > urine naar buiten afvoeren

Urinewegen Onderdelen urinewegen: • Urineleiders = ureters • Urineblaas • Urinebuis/plasbuis = urethra Functie urinewegen: Afvoer urine uit beide nierbekkens

De ligging en vorm. • De nieren zijn boonvormig, grootte van vuist • 12 cm lang, 7 cm breed, 3 cm dik • Liggen in lendestreek • Nierslagader> voorziet nieren van bloed. • Nierader> geeft gezuiverde bloed terug aan bloedsomloop. • Per etmaal > 1500 tot 2000 liter bloed door nieren en 1, 5 liter urine.

Nieren • Twee boonvormige organen • Rechter nier onder de lever (en dus lager dan links) • ingebed in dikke vetmassa

Bouw van de nieren • nierweefsel • schorslaag (buitenste laag) • merglaag (binnenste laag) – met piramiden – toppen van de piramiden (papillen) naar nierbekken gericht • in schors- en merglaag liggen nefronen

Nefron • Iedere nier > 1 miljoen nefronen • Nefron > functionele niereenheid • Nefron bestaat uit 5 onderdelen: • • • Nierkapseltje > kapsel van Bowman Eerste gekronkelde buisje Lis van Henle 2 e gekronkelde buisje Verzamelbuis • Werking: filtratie en terugresorptie.

Uitscheiden van: • • Water Zouten (zoutgehalte regelen) Zuren en basen (zuurgraad regelen) Restproducten van de stofwisseling (schadelijke stoffen)

Uitscheiding • In de meeste lichaamscellen: – productie van afvalstoffen – voor weefsels niet bruikbaar – bloed en lymfe zorgen voor afvoer uit de weefsels – afval nu in het bloed – samenstelling van het bloed en volume van het bloed reguleren = constant houden inwendig milieu

Urineleiders (=ureters) • Urine uit het nierbekken naar de blaas vervoeren • monden achter in de blaas aan de onderkant uit

Blaas • • Vlak achter de symfyse op de bekkenbodem Elastisch orgaan Opslagfunctie Bij voldoende vulling ( 350 ml) ontstaat mictiedrang – prikkel vanuit blaaswand via zenuwbanen naar ruggenmerg – sein uit de hersenen – spieren van blaaswand trekken samen en ontspanning van kringspier tussen blaas en urethra

Urinebuis (= urethra) • Bij vrouw (4 cm) minder lang dan bij man (20 cm) • Vrouwen sneller kans op UWI • Kringspier op plaats waar blaas overgaat in urinebuis

Filtratie (in de glomerulus) • Glomerulus ontvangt bloed van de nierslagader. Door hoge bloeddruk in glomerulus wordt bloedplasma met opgeloste stoffen naar het nierkapseltje (Kapsel van Bowman) geperst (filterwerking) Vloeistof in nierkapseltje = voorurine - afvalstoffen - vele nuttige stoffen - niet: bloedcellen en plasma-eiwitten kunnen niet door de filter • Per etmaal 180 liter. • Grootste deel weer in bloed opgenomen.

Terugresorptie (vooral in eerste gekronkelde buisje) • Vanuit nierkapseltje > 1 e gekronkelde buis > Lis van Henle > 2 e gekronkelde buis > verzamelbuis > voorurine > urine. • Nuttige stoffen (glucose, aminozuren, water en opgeloste zouten) uit voorurine worden teruggebracht naar het bloed (kost energie!) • Afvalstoffen (ureum, teveel aan zouten) blijven in de nefronen achter via verzamel buisjes naar het nierbekken = urine

Werking van de nieren (in elk nefron) • Filtratie van bloed voorurine per etmaal: 180 liter • Terugresorptie van stoffen uit voorurine terug naar het bloed urine per etmaal: 1, 5 liter

Functies van de nieren • Verwijderen van afvalstoffen • Handhaven constant inwendig milieu - regulering p. H van het bloed (H+ / Na+) - bloeddruk veranderen (kapsel van Bowman) - constante osmotische waarde van het bloed (water)

Samenstelling urine (normaal) • • Water (95%) Zouten (bv. Na. Cl) Ureum (afbraak aminozuren in lever) Vitaminen (bv. C) Galkleurstof (urobiline, lichtgeel) Afgestoten epitheelcellen Medicijnen Onbruikbare stoffen (bv. rode kleurstof van bietjes)

Nieren en hormonen • Aldosteron Uit bijnierschors Functie: terugresorptie van natrium door de nieren. • ADH (antidiuretisch hormoon) Uit hypothalamus - hypofyse Functie: terugresorptie van water door de nieren. Gaat diurese (urinevorming) tegen door altijd de juiste hoeveelheid water terug te pakken in nefron Te weinig ADH: polyurie ( overvloedig) > diabetes insipidus (smaakloos)

Nog vragen?

Waternier • Nierstuwing • Verstopping van urinewegen (infectie, steentjes, aangeboren) • Dwingende aandrang plassen • Geleidelijk opkomende pijn in lendenen • Nierkoliek • Geen behandeling, soms katheter

Nierdialyse • Functie van nieren gedeeltelijk overgenomen • Filteren via kunstnier of buikspoeling • Geen dialyse: vergiftigd • Alternatief= transplantatie