Tristrler yarm dalga g kontrol uygulamalarna ilaveten tam

Tristörler yarım dalga güç kontrol uygulamalarına ilaveten, tam dalga güç kontrollerinde de kullanılır. t (a) t G G I I Tam dalga faz kontrollü güç devrelerinde yük üzerine düşen ortalama gerilimin değeri = ( 1+Cos G)

Örnek 1. 7 Şekil 1. 22 de gösterilen devredeki DC A metresinin göstereceği değeri bulunuz. VGT = VD= 1 V ve IGT = 2 m. A. DC A Ryuk 330 Ohm R 1 45 k 220 Vrms 50 Hz SCR

Önce SCR`nin girişin hangi değerinde tetiklendiğini bulalım = 91 V Buradan gecikme açısını bulalım G = 91 V =310 V = 170 Buradan da yük üzerine düşen gerilimi ve yük akımını bulalım. = = (1+Cos 17 o) = 191. 9 V = = 581. 5 m. A

308 V Köprü diyot çıkışı 0 V t(msan) 91 V Tristör A-K gerilimi t(msan) 0 V 308 V 91 V Yük gerilimi t(msan) 0 V 0 0. 95 10 10. 95 20

Daha önce bir tristörün Gate terminalinin direnç üzerinden iletime geçirilmesi ile elde edilecek gecikme açısının 0 o ile 90 o arasında değiştiğini öğrenmiş olduk. Şekil 1. 24 de gösterilen RC hücresi devrelerinde bu değer 90 o ile 180 o arasına getirilebilir. Tek R 1 C hücresi Şekil 1. 24 iki adet RC hücresi

Devrenin toplam empedansı Z= XC = Vout(t) = . Vin(t) = 90 o +

Örnek 1. 8 Z= = 33. 38 kΩ Vout(t) = = 90 o + X 310 V = 295. 8 V = 90 o – 72. 6 o = 17. 4 o

= = 0. 966 msan

Tristörün tetiklenmesi için gerekli olan giriş gerilim değeri VC = Vin(t) Kapasitör üzerine düşen gerilimin tepe değeri Eğer VC < Vx koşulu sağlanırsa tristör tetiklenmeyecektir. Eğer VC > Vx koşulu sağlanırsa tristör tetiklenecektir.

VX ile VC arasında oluşan faz farkı = = + Devrenin toplam gecikme açısı

Örnek 1. 9 Şekil 1. 31 de gösterilen tristörlü tam dalga güç control devresi için aşağıdaki soruları cevaplayınız. VGT = VD= 1 V ve IGT = 10 m. A. a)RC hücresinin sağladığı gecikme açısını bulunuz. b)Sizce verilen devrede tristör tetiklenir mi? c)Devrenin toplam gecikme açısını bulunuz. d)Tristör, AC giriş geriliminin hangi değerinde tetiklenmektedir? e)Devredeki herbir metrenin okuyacağı değerleri bulunuz.

(a) XC = = 31. 85 k Z= = 37. 6 k VC = 310 V = 262. 6 V = 90 o – 57. 9 o = 32. 1 o = 90 o + = (b) = 221 V (c) = = + = = 57. 3 o 32. 1 o + 57. 3 o = 89. 40 o

(d) (e) Vt = 310 V Sin 89. 40 = 309. 9 V (1+Cos 89. 4 o ) = 99. 12 V = = 300 m. A

1. 2. 5 Tristörün Korunması Aşırı AC kaynak gerilimleri tristörün devreyi açması, tristörün devreyi kapaması ve tristörün söndürülmesi anlarında tristör uçlarında meydana gelen aşırı gerilimler, tristörün gerilim dayanıklılığını belirten VDRM veya gerilim değişim hızı değerini (d. V/dt) aşarsa tristör zarar görür. Tristörün zarar görmesini önlemek için A-K terminalleri arasına seri olarak RC elemanları bağlanır (Snubber circuit). İndüktif yükten dolayı tristörün devreyi açması halinde bobbin üzerinde indüklenen gerilim devre akımını artırmaktadır. Bunun yaratacağı etkiyi önlemek için yük uçlarına ters polaritede diyot bağlanır. Böylelikle tristörün açılması ile meydana gelen negatif gerilim D diyodu üzerinden etkisini azaltacaktır.

1. 2. 6 Tristör Uygulamaları

Şekil 1. 36 Universal motor hız kontrol devresi

Şekil 1. 37 Tristörlü ışık kontrol devresi