Sosyal Deime ve Teknoloji Toplumun Mc Donaldlatrlmas Toplumun

Sosyal Değişme ve Teknoloji Toplumun Mc. Donaldlaştırılması

Toplumun Mc. Donaldlaştırılması • George Ritzer (1998) günümüz toplumunu incelediği “Toplumun Mc. Donaldlaşması” adlı eserinde Mc. Donaldlaşma olayının ne anlama geldiğini tartışmaktadır. Ritzer, bu çalışmasının fast-food sanayisi hakkında olmadığını, bir sürecin tanımlanması olduğunu belirtir: • “fast-food restoranlarının temelindeki ilke, Amerikan toplumunun ve dünyanın geri kalan kısmının gitgide daha fazla kısmında egemen olma süreci” (Ritzer, 1988: 23).

Toplumun Mc. Donaldlaştırılması • Ritzer, Mc. Donald’s restoranlarının yalnız olmadığını, Burger King, Kentucky Fried Chicken gibi diğer fast-food devlerinin ABD’de ve dünyanın geri kalan kısmında fast-food modelinin yayılmasında etkili olduklarını belirtmektedir. • Mc. Donald adının ardındaki isim Amerikalı Ray Kroç’tur ve Kroç ailesi 1937’de ilk restoranlarını California Pasadena’da açtı. Restoranın işletme yöntemlerini yüksek hız, büyük hacim ve düşük fiyat ilkelerine dayandırmışlardı.

Toplumun Mc. Donaldlaştırılması • Ritzer’e göre, Mc. Donaldlaşmanın dünya çapında bu kadar başarılı olmasının dört önemli boyutu vardır: verimlilik, hesaplanabilirlik, öngörülebilirlik ve denetim (Ritzer, 1988: 34). Ritzer, bu “akılcı” sistemin aynı zamanda bazı “akıldışı” boyutlar içerdiğini belirtir. • “Buradaki temel düşünce, akılcı sistemlerin kaçınılmaz olarak akıldışı sonuçlar üretmesidir. Bunu söylemenin diğer yolu da, akılcı sistemlerin insani nedeni reddetmeye hizmet etmesidir; akılcı sitemler çoğunlukla mantıksızdır” (Ritzer, 1998: 40).

Toplumun Mc. Donaldlaştırılması • Örneğin Mc. Donaldlaşmanın çevre üzerinde oldukça olumsuz etkileri olmuştur. Bu sistemin diğer bir etkisi de şudur: • “… Çoğunlukla yemek ya da çalışmak için insanlıktan çıkarıcı bir ortam olmasıdır. Bir burger için kuyruğa giren ya da araba kuyruklarında bekleyen müşteriler ile yiyecekleri hazırlayan işçiler kendilerini çoğunlukla bir montaj bandının parçasıymış gibi hissederler. Yemek yeme edimiyle hiç alakası olmayan montaj bantlarının insani olmayan ortamlar olduğu gösterilmiştir” (Ritzer, 1998: 41).

Toplumun Mc. Donaldlaştırılması • Ritzer’e göre, Mc. Donaldlaştırma Max Weber’in akılcılık kuramının bir uzantısıdır. “Weber’e göre akılcılığın modeli bürokrasiydi, bana göre fastfood restoranı Mc. Donaldlaşmanın paradigmasıdır” (Ritzer, 1998: 48).

Toplumun Mc. Donaldlaştırılması • Ritzer'e göre Mc. Donald olayı, hayatın her alanını etkileyen bir yaşam tarzı üretmektedir. Akılcılaştırma sürecinde bürokrasinin yerini almış olan bu yemek kültürü, Amerikan toplumunu ve sonunda da dünyayı yapısal olarak etkilemektedir. Ritzer’e göre, • “Tam olarak Mc. Donaldlaştırmadan kaçabilen toplumsal olguları düşünmek zordur, ama Fiji’de henüz bu sürecin dokunmadığı yerel bir girişim olabilir” (1998: 44).

Toplumun Mc. Donaldlaştırılması • Ritzer, Mc. Donaldlaştırmanın yeni bir şey olmadığını, tarihsel bir boşluktan doğmadığını, yirminci yüzyılda ortaya çıkan bir dizi akılcılaştırma sürecini temsil ettiğini öne sürer.

Toplumun Mc. Donaldlaştırılması • Ritzer, toplumun giderek Mc. Donaldlaştığı ve kendi beklentisini şu şekilde ifade ediyor: • "Kitap boyunca Mc. Donaldlaştırmanın kaçınılmazlığını vurgulamama karşın, yanılmış olmam en büyük umudum. Gerçekten de bu kitabın ardındaki başlıca amaç, okurları Mc. Donaldlaştırmanın tehlikelerine karşı uyarmak ve onları buna karşı harekete geçirmeye çalışmak. İnsanların Mc. Donaldlaşmaya direnebileceklerini ve daha makul, daha insani bir dünya oluşturacaklarını umuyorum. ” (1998: 291).