Sosyal Deime ve Teknoloji Evrimci Teoriler E Durkheim

Sosyal Değişme ve Teknoloji Evrimci Teoriler: E. Durkheim

E. Durkheim • Durkheim “Toplumsal İşbölümü Üzerine” adlı yapıtında çeşitli bireylerin bir toplumu oluşturmalarının nasıl mümkün olduğunu inceler. Bu temel soruyu dayanışmanın iki biçimi, yani sırasıyla, mekanik ve organik dayanışma arasında bir ayrım yaparak cevaplar (Swingewood, 1998). Durkheim endüstri öncesi toplumlarda bireylerin birbirine benzediklerini, aynı işleri yaptıklarını ve bu nedenle beraber olduklarını belirtir. Geleneksel toplumlarda yüze ilişki hâkimdir ve işbölümü çok azdır veya gelişmemiştir, insanların çoğunluğu genellikle benzer, aynı tür işleri yaparlar. Mekanik toplumlarda kolektif bilinç tamamen hâkim konumdadır çünkü bu basit sosyal sistemlerde yer alan bireyler aynıdır.

Durkheim • Mekanik ve Organik Dayanışma • “Dayanışma, insanlar birbirlerine benzeştikleri oranda artar. Böyle bir dayanışma, insanlar artık, bireysel kimliklerini kaybedip kolektif varlığın bir parçası oldukları zaman söz konusudur. Durkeim bu dayanışmayı, inorganik varlıkların molekülleri arasındaki dayanışmaya benzetiyor ve buna mekanik dayanışma diyor” (Kongar, 1981: 96).

Durkheim • Diğer bir deyişle, mekanik dayanışma bir benzerlik dayanışmasıdır ve bu dayanışmanın egemen olduğu toplumun en dikkat çekici özelliği bireyler arasında ayrımın yok denecek kadar az olmasıdır. • Organik dayanışmanın hâkim olduğu toplumlarda farklılaşma hâkimdir ve toplumlar gelişip modernleşirken, karmaşık işbölümleri gelişir ve benzerlik yerini farklılaşmaya, homojenlik heterojenliğe bırakır (Swingewood, 1998; Macionis, 2008).

Durkheim • Organik dayanışmanın hâkim olduğu toplumlarda farklılaşma hâkimdir ve toplumlar gelişip modernleşirken, karmaşık işbölümleri gelişir ve benzerlik yerini farklılaşmaya, homojenlik heterojenliğe bırakır (Swingewood, 1998; Macionis, 2008). Durkheim için, organik dayanışmanın özünü, modern toplumlarda herkesin birbirine karşılıklı bağımlı olması oluşturur. Bu toplumda birey kendine yetemez, diğerine ihtiyaç duyar. • Durkheim’a göre, toplumların evrimi mekanik dayanışmadan organik dayanışmaya doğrudur. Durkheim’a göre, bu değişimin dinamiğinin ne olduğu önemlidir.

Durkheim • “…. Durkheim da, moral yoğunluğun (birbiri ile ilişkide bulunan insan sayısı) artmasının, toplumsal etkileşimleri belirlemede kritik olduğu kanısına varmıştır. Başlangıçta toplumlar küçüktür ve buna bağlı olarak, etkileşimde bulunan insan sayısı da azdır. Moral yoğunluğu arttıkça, toplumların, daha büyük (fakat hâlâ benzer) birimler oluşturmak üzere görünümleri, ortak yorumları, ortak lehçeleri ve ortak gerçeği algılama biçimleri oluşmaktadır” (Appeelbaum, 1970: 31).

Durkheim • Durkheim’a göre toplumun yoğunluğunun artması, toplumda bütünleşmeyi sağlayan mekanik dayanışmanın yetersiz kalmasına neden olur. Toplumda işbölümü artmıştır ve insanlar artık birbirlerine benzemektedir. Toplumdaki değişmenin nedeni toplumun gittikçe daha yoğun ve daha hacimli olmasıdır.

Evrimci Teorilere Yöneltilen Eleştiriler • Bu teoriler soyut ve ampirik verilerden yoksundur, • Genel teoriler ve tüm toplumları açıklamada yetersiz kalmaktadır, • Bu teorilerin öne sürdükleri görüşler Avrupa toplumları için geçerlidir, • Deterministtirler.