Religija starih Grka n n Najstarija minojska kultura

Religija starih Grka n n Najstarija minojska kultura – palata u Knososu – legendarni kralj Minoj – linearno A pismo Simboli minojske religije – dupla sekira i ‘rogovi posvećenosti’, golubica, bog Ritualni život Mikenska kultura i religija - linearno B pismo – palata u Knososu

n n n Izvorno delo o procesu nastanka grčke religije je Teogonija od Hesioda nastala u VIII v. p. n. e U početku je postojao Haos, Geja (zemlja) i Eros Geja je rodila Urana (nebo) Nakon toga dolazi druga generacija bogova – šest titana, šest titanki, tri kiklopa i tri storuka diva Najmoćniji Kron i Reja – njihova deca Hestija, Demetra, Hera, Had i Posejdon Plašeći se proročanstva da će ga dete smeniti, Kron je svoju decu gutao

n n n Reja je spasila svog sina Zevsa, a on se potom suprotstavio ocu Kronu Borba titana – titanomahija – pobeda Zevsa – potom gigantomahija (borba protiv divova koje predvodi Tifona) Zevs deli vlast na tri područja: Okean – Posejdonu, Donji svet – Hadu, Nebo – Zevsu; Zemlja i Olimp su bili zajednički Zevs – ‘otac bogova i ljudi’; ‘Zevs je eter, Zevs je zemlja, Zevs je nebo. Da, Zevs je sve ono što je iznad svega’ Pet ljudskih rasa: zlatna, srebrna, bronzana, herojska i gvozdena

n n n Zlatna rasa ljudi: ‘živeli su kao bogovi, bez briga na srcu, pošteđeni muka i bede. ’ Svaka naredna rasa sve surovija i otuđenija od bogova Prometej – stvara ljude i pomaže im– krade vatru od Zevsa i dovodi Pandoru – ženu ‘lepu pokoru’ ljudima Zevsov bes – potop – jedini preživeli Deukalionponovo ljudi u milosti bogova Ljudska egzistencija – ‘prolazna i opterećena brigama’ Mojra ili aisa – sudbina Život – nit koju tka božanstvo

n Život je u sadašnjosti - ‘Potpuno ali plemenito’ Hefest – bog zaštitnik radova Delfi – proročište Apolona, najčuvenija proročica Pitija – razvijeni kult ‘gledanja u budućnost’ Hermes – bog najbliži ljudima – pratilac duša do podzemlja – ‘posrednik svih znanja’ Hera – boginja braka i sveopšte plodnosti nasuprot njoj Artemida – ‘gospa divljih planina’, slobodna i nesputana Atina – ratoborna boginja i Afrodita – boginja fizičke ljubavi i telesne strasti Heroji – spona ljudi i bogova – Ahil, Tezej, Herakle n Eleusinske misterije – posvećene Demetri i Persefoni n n n

Rimska religija n n n Legenda o Romulu i Remu – braći koji osnivaju grad Rim 756. g. p. n. e Romulovo bratoubistvo – žrtva koja treba da obezbedi uspon i prosperitet grada Prvobitni mitovi – otmica Sabinjanki Odlika rimske religije – antimetafizičke sklonosti, okrenutost neposrednoj realnosti Prvobitni rimski panteon: Jupiter, Mars, Kvirin potom još i Janus i Vesta Jupiter – vrhovni bog, nebeski gromovnik, izvor svetinja i vršilac pravde, garant plodnosti. . .

n n n n Mars – bog ratnik Kvirin – bog zajedništva i naroda Etrursko trojstvo: Jupiter, Junona, Minevra Junona – životna snaga, kult plodnosti Minerva – zaštitnica umetnosti i zanatlija Etrurska božanstva pod uticajem Grčke religije: bogovi Fufluns (Dionis), Artumes (Artemida), Aplo (Apolon). . . i latinskog sveta: Uni (Junona), Nethnus (Neptun), Maris (Mars), Satres (Saturn) Osvajanjem Apeninskog poluostrva Rimljani sve potpunije preuzimaju helensku religioznost Kibela – azijsko božanstvo u rimskoj religiji

n n n n Za Rimljane su bogovi predstavljali funkcije Pontifex maximus – veliki sveštenik koji održava religijski kult predaka Viri sacris faciundis – verski službenici koji su bili odgovorni za uvođenje novih religijskih ideja Filozofsko prožimanje religije: Epikurejci – bogovi postoje ali ih svet ne zanima Stoici – svetom upravlja božanski um (logos) Skeptici – traganje za ‘mirnim stanjem’ Cinici – poistovećuju savršen život sa životom prirode

n n n Proglašenje carstva – rimski car postaje novo božanstvo – nejsanoća i presedani u državnoj religiji Jača kult kućnog božanstva – kućno svetilište (lararium) i kućni bogovi – lari i penati ‘Širom velikog carstva, provincija i gradova vidimo da svaki narod ima svoje obrede i poštuje lokalne bogove. . . a Rimljani jednog i sve. ’ Religijski sinkretizam – neodmereno i neoprezno prihvatanje novih religioznih sadržaja postepeno potiskuje religiju starog Rima 313. Milanski edikt cara Konstantina