Radyasyonun Hcre zerindeki Etkileri Hcredeki tm molekller radyasyondan

Radyasyonun Hücre Üzerindeki Etkileri

• Hücredeki tüm moleküller radyasyondan etkilenir ancak radyasyonun etkisi en çok DNA üzerinden görülmektedir. • DNA da tek veya çift sarmal kırığı yaparak genetik yapıda değişikliklere yol açar. • Bu değişiklik hücrenin apopitozisine, hücre ölümüne veya genetik bilginin farklı transferine yol açarak mutasyonlara neden olabilir. • Bu genetik mutasyonlar malign transformasyonlara neden olarak kanserojen etki yapabilir.

• Radyasyon özellikle mitotik evredeki çekirdeğe etki yaparak hücre çoğalmasını engelleyebilir. • Hücre döngüsünde radyasyona en duyarlı evreler: geç G 2 ve M evreleri • S (sentez), geç G 1 ve G 0 ise radyorezistan evreler

• Radyasyona maruz kaldığında hücre bölünme yeteneğini kaybederek; • nekroz, • otofaji, • yaşlanma • apopitozis yolaklarından birine girerek ölür.

• Radyasyona bağlı ölüm genellikle mitotik ölüm şeklindedir. • Özellikle epitelyal hücrelerde mitotik ölüm gözlenirken hematopoetik hücreler intestinal hücrelerde ise apopitozis ağırlıklı görülebilmektedir. • Diferansiye hücrelerde apopitotik ölüm izlenmez. • Timosit lenfosit oosit gibi radyasyona çok duyarlı olan hücrelerde mitotik ölümden bağımsız olarak direk hücre ölümü yani interfaz hücre ölümü gözlenir

• Radyasyonun hücreye verdiği etki DNA üzerinden iki yolla ortaya çıkabilir: 1 - Direk etki 2 -İndirekt etki

Direkt Etki • Oluşan en önemli etki tek veya çift sarmal bağ kırıklarıdır. • Bu bağ kırıkları tek olursa hücre tarafından tamir edilebilinir ancak çift bağ kırıkları çoğunlukla hücre ölümüyle sonuçlanır

İndirekt Etki: • Radyasyonun hücre içindeki su molekülleri ile etkileşerek bu molekullerin iyonlaşması sonucu serbest radikaller oluşması ve oluşan bu serbest radikallerin DNA’ yı etkilemesi ile molekülde hasar oluşmasına denir.

• Nötron ve alfa partikülleri yüksek LET ‘li ( yani radyasyonun yolu boyunca birim mesafede maddeye transfer ettiği enerji miktarı) radyasyonlar • Yüksek LET’li radyasyon: genellikle lethal hasar direkt DNA hasarı ile etki

• X ışını ve Gama ışını : düşük LET li radyasyonlar • Daha çok sublethal hasar yapar yani indirekt etki ile serbest radikallerle etki göstererek DNA da tek sarmal kırığına yol açarlar. • Bu sublethal hasar genellikle onarılabilinir 4 -6 saat gibi bir süre gerekir.