POLSKIE BIBLIOTEKI W naszej prezentacji przedstawiamy cykl najwaniejszych

POLSKIE BIBLIOTEKI W naszej prezentacji przedstawiamy cykl najważniejszych, najstarszych, największych, najpiękniejszych i najcenniejszych bibliotek polskich, które na zawsze weszły do naszej skarbnicy narodowej. Tym razem, są to: Biblioteka Narodowa w Warszawie, Biblioteka Jagiellońska w Krakowie

BIBLIOTEKA NARODOWA

BIBLIOTEKA NARODOWA W odróżnieniu od bibliotek publicznych zawiera ona skarby kultury narodowej, które nie są powszechnie wypożyczane obywatelom. Biblioteka Narodowa w Warszawie jest najważniejszą biblioteką naukową o profilu humanistycznym i głównym archiwum piśmiennictwa narodowego. Jest krajowym ośrodkiem informacji bibliograficznej o książce. Prowadzi również działalność wydawniczą. Zbiory polskiej biblioteki narodowej należą do najliczniejszych (prawie 9 milionów) i najstarszych (160 tys. wydanych przed 1801 rokiem, 20 tys. rękopisów).

BIBLIOTEKA NARODOWA Jest jedną z najstarszych instytucji kultury w Polsce. W latach 1747 -1795 działała jako Biblioteka Załuskich. Została reaktywowana w 1928 roku. W czasie II wojny światowej biblioteka utraciła 45% swoich zbiorów, w tym 90% zbiorów specjalnych. Po wojnie, część zbiorów wróciła do kraju.

BIBLIOTEKA NARODOWA Zakład Starych Druków i Zakład Rękopisów mieści się w Warszawie przy Placu Krasińskich 3/5. Znajdują się tutaj najstarsze zabytki polskiego piśmiennictwa: Ewangeliarz Lwowski (XII w. ), Katalog Arcybiskupów Gnieźnieńskich - dzieło Jana Długosza (1476 r. ), Kodeks Supraski - rękopis na pergaminie (początek XI w. ), Kronika Wincentego Kadłubka (XII w. ), Psałterz Potockich - rękopis na pergaminie (XIII w. ), Mszał Erazma Ciołka (XVI w. ) i wiele innych.

EWANGELIARZ LWOWSKI EWANGELIARZ ZE SKEWRY Jest to manuskrypt (księga napisana XII W. przekład ręcznie), zawierający czterech Ewangelii na język ormiański. Na zdjęciu: karta z Ewangeliarza Euzebiusza z tablicami kanonów ewangelicznych. W roku 1945 ewangeliarz został ukryty w opactwie benedyktyńskim w Tyńcu, a potem zdeponowany w Archiwum Archidiecezjalnym w Gnieźnie. W 2006 roku manuskrypt został przekazany w depozyt Bibliotece Narodowej w Warszawie.

SAKRAMENTARZ TYNIECKI 1060 -1070 Jest to jeden z najstarszych zachowanych iluminowanych rękopisów liturgicznych, jakie pojawiły się na ziemiach polskich we wczesnym średniowieczu. Powstał on w latach ok. 1060 -70 w diecezji kolońskiej. Do Polski został sprowadzony prawdopodobnie przez biskupa krakowskiego Aarona z Brunwillare (istnieją także przypuszczenia, że ofiarodawcą rękopisu był król Bolesław Śmiały). Swą nazwę zawdzięcza Opactwu Benedyktynów w Tyńcu, w którym był przechowywany. Artystyczne zdobienia księgi i kompozycja miniatur figuralnych, pozwalają zaliczyć iluminacje do najpiękniejszych dzieł malarskich.

MSZAŁ ERAZMA CIOŁKA 1515 -1518 Jest to księga liturgiczna kościoła katolickiego w języku łacińskim, wykonana na zlecenie biskupa Erazma Ciołka. Mszał jest jednym z najwybitniejszych przykładów polskiego iluminatorstwa z okresu wczesnego średniowiecza.

KAZANIA ŚWIĘTOKRZYSKIE KONIEC XIII LUB XIV W. Są to polskie średniowieczne kazania, uznawane za najstarszy dokument prozatorski, stworzony w języku polskim. Zostały one odnalezione w roku 1890. Ich nazwa została utworzona od prawdopodobnego miejsca ich pochodzenia (księga, w której się przechowały, była wcześniej własnością biblioteki klasztoru Benedyktynów na Łysej Górze w Górach Świetokrzyskich). Zabytek składa się z jednego całego kazania i fragmentów pięciu innych kazań.

PSAŁTERZ FLORIAŃSKI Z KOŃCA XIV WIEKU Jest to dzieło trójjęzyczne: (łacina, polski, niemiecki), zapisane na 296 kartach pergaminowych. Psałterz jest to modlitewnik, śpiewnik, do celów liturgicznych. Psałterz floriański został odkryty w 1827 roku, a nabyty przez Polskę w 1931. W roku 1939, w obliczu nadciągającej wojny został wywieziony do Francji, a niedługo potem do Ottawy w Kanadzie, skąd został ponownie sprowadzony do Polski w roku 1959. Od początku lat 60 XX wieku jest przechowywany w zbiorach specjalnych Biblioteki Narodowej.

BIBLIOTEKA JAGIELLOŃSKA

BIBLIOTEKA JAGIELLOŃSKA

BIBLIOTEKA JAGIELLOŃSKA Jeśli mówimy o najstarszych bibliotekach, to na liście nie może zabraknąć popularnej Jagiellonki. Książnica najstarszej uczelni w Polsce parokrotnie zmieniała swoją siedzibę, by jeszcze przed II wojną światową stanąć przy al. Mickiewicza, będącej częścią Alei Trzech Wieszczów w Krakowie. Wyjątkowy charakter oraz wartość zbiorów Biblioteki Jagiellońskiej powodują, że w świadomości Polaków była i nadal jest uznawana za książnicę o charakterze narodowym. Historia Biblioteki Jagiellońskiej powiązana jest nieodłącznie z historią samego Uniwersytetu Jagiellońskiego, stąd też za datę jej utworzenia uznaje się rok 1364. Do dzisiaj zachowały się kodeksy, używane w XIV wieku. W latach międzywojennych przeprowadzono reformy w działalności biblioteki. W latach 1931– 1939 postawiono nowy gmach przy al. Mickiewicza. Zbiory przeniesiono już w czasie II wojny światowej, a biblioteka została przemianowana na Staatsbibliothek Krakau. Polacy uczęszczający na tajne komplety mieli nieoficjalny dostęp do zbiorów, dzięki pomocy pracujących w bibliotece polskich bibliotekarzy.

BIBLIOTEKA JAGIELLOŃSKA Biblioteka Jagiellońska, uznawana za książnicę narodową, gromadzi swoje zbiory od XIV w. , kładąc nacisk na publikacje z zakresu humanistyki. Kompletuje i archiwizuje wszystkie druki polskie wydane w kraju i za granicą. Jej bogaty księgozbiór wraz z bibliotekami instytutowymi liczy ponad 7, 5 mln pozycji, w tym wiele manuskryptów i starodruków. Do najcenniejszych zabytków języka polskiego należą: XV-wieczny zapis "Bogurodzicy", rękopisy "De revolutionibus. . . " Mikołaja Kopernika czy Scherza E-dur Fryderyka Szopena, a nawet "Liber viginti artium" – "Księgę dwudziestu sztuk", którą legenda związała z mistrzem Twardowskim (plamę na pergaminie uznano za odcisk łapy szatana). Zapewne takie miejsce miał przed oczami Umberto Eco, gdy mówił o bibliotece, która "staje się przygodą", i o "odkrywaniu książek, których istnienia się nie podejrzewało".

BOGURODZICANA PRZEŁOMIE XIII I XIV W. Jest to najstarsza polska pieśń religijna i najstarszy zachowany polski tekst poetycki wraz z melodią. Pierwszy zapis tekstu pochodzi z 1407, wcześniej tekst mógł krążyć w obiegu ustnym. Na przestrzeni wieków XIV i XVIII, Bogurodzica pełniła także rolę hymnu państwowego Wielkiego Księstwa Litewskiego. Dziś jest śpiewana jako pieśń patriotyczna. Autor Bogurodzicy jest nieznany.

DE REVOLUTIONIBUS ORBIUM COELESTIUM (POL. O OBROTACH SFER NIEBIESKICH) – DZIEŁO MIKOŁAJA KOPERNIKA, KTÓRE ZAWIERA UKŁAD HELIOCENTRYCZNEJ I HELIOSTATYCZNEJ BUDOWY WSZECHŚWIATA. NA OWE CZASY STANOWIŁO PRZEWRÓT W NAUCE I ÓWCZESNYM ŚWIATOPOGLĄDZIE. UKAZAŁO SIĘ DRUKIEM W NORYMBERDZE W 1543. SKŁADA SIĘ Z SZEŚCIU KSIĄG. W 1999 AUTOGRAF DE REVOLUTIONIBUS ORBIUM COELESTIUM ZOSTAŁ WPISANY NA LISTĘ UNESCO PAMIĘĆ ŚWIATA.

KODEKS BALTAZARA BEHEMA POCZĄTEK XVI W. Kodeks zawiera przywileje i statuty miasta Krakowa oraz roty przysiąg i ustawy cechów krakowskich. W 1939 został zbadany przez niemieckich naukowców w Berlinie, skąd później trafił na Wawel. W 1944 został skradziony i wywieziony do Niemiec przez gubernatora Hansa Franka. W 1945 został odnaleziony przez wojska amerykańskie i przekazany Karolowi Estreicherowi, jako pełnomocnikowi Polski do spraw rewindykacji zabytków. 30 kwietnia 1946 wraz z Ołtarzem Mariackim wrócił do Krakowa.

SALA GŁÓWNA BIBLIOTEKI JAGIELLOŃSKIEJ NA DRZEWORYCIE FELIKSA ZABŁOCKIEGO Z 1871 ROKU.

Biblioteką Narodową i Biblioteką Jagiellońską rozpoczęliśmy cykl prezentacji o polskich bibliotekach. Przedmiotem następnej prezentacji będzie Zakład Narodowy im. Ossolińskich i Biblioteka Uniwersytecka w Krakowie.