PETROL JEOLOJS Prof Dr Okan Tysz T Avrasya

PETROL JEOLOJİSİ Prof. Dr. Okan Tüysüz İTÜ Avrasya Yerbilimleri Enstitüsü

Derse Dair • Derse %70 devam zorunludur. Ders için izin istemeyiniz. %30 devamsızlık hakkınızı ihtiyacınız olan günler için kullanınınız. • Aralık ayı içerisinde 1 adet vize sınavı yapılacaktır. Bunun final notuna etkisi %40 tır. • Eğer mevcut bir sondaj varsa TPAO Trakya Bölge Müdürlüğüne bir saha gezisi düzenlenecektir. • Bu ders tamamen bilgisayar kullanılarak anlatılacaktır. Derste kullanılan Powerpoint dosyalarını isteyebilirsiniz. İnternette www. eies. itu. edu. tr adresinde bulabilirsiniz. Ayrıca anlatılanların tümü Word dosyası olarak mevcuttur, diskette ya da fotokopi olarak alabilirsiniz.

KAYNAKLAR • Selley, R. C. , 1985, Elements of Petroleum Geology. Freeman and Co. , 449 s. (Hamdi Bozbağ kütüphanesinde kopyası mevcuttur) • AAPG (American Association of Petroleum Geology) dergileri • http: //www. aapg. org • http: //www. tpao. gov. tr

PETROL JEOLOJİSİ DERSİ KONULARI 1 -Petrolün tanımı, dünü, bugünü ve yarını 2 -Petrolün fiziksel ve kimyasal özellikleri 3 - Petrolün kökeni, oluşumu ve göçü 4 -Yeraltı ortamının fiziksel ve kimyasal koşulları 5 -Petrol hazneleri 6 -Petrol kapanları 7 -Çökel havzalar 8 -Petrol arama yöntemleri 9 - Türkiye’nin petrol potansiyeli ve Türkiye’de petrol aramacılığı

PETROL PETRA=TAŞ OLEUM=YAĞ PETROL DOĞADA BULUNAN KOMPLEKS BİR HİDROKARBON (HC) KARIŞIMIDIR

• DOĞAL GAZ ve PETROL BİRLİKTE HİDROKARBON ADI İLE DE BİLİNİR. • HİDROKARBON KATI, SIVI YA DA PLASTİK HALDE BULUNABİLİR. • YERALTINDA GAZ HALİNDE İKEN YÜZEYE ÇIKTIĞINDA SOĞUYUP SIVI HALİNE GELEN PETROLE KONDASEYT (Condensate) DENİR. • SIVI HİDROKARBONA HAM PETROL DENİR. • ASFALT VE İLİŞKİLİ MADDELER PLASTİK HİDROKARBON ADI İLE BİLİNİR

PETROL UZUN JEOLOJİK SÜREÇLERDE KARMAŞIK FİZİKSEL ve KİMYASAL İŞLEVLER SONUCUNDA OLUŞMUŞTUR. PETROLÜN ARANMASI, BULUNMASI, İŞLETİLMESİ ve KULLANIMA HAZIRLANMASI İÇİN BU İŞLEVLERİN İYİ BİLİNMESİ GEREKİR. BU DA FARKLI UZMANLIK ALANLARINI GEREKTİRİR.

PETROLUN TARİHÇESİ • HEREDOT M. Ö. 450 DE TUNUS ve YUNAN ADALARINDA PETROL SIZINTILARINDAN BAHSEDER • BU İLK DÖNEMLERDE PETROL • HASTALIKLARDA İLAÇ OLARAK • SU YALITIM MALZEMESİ OLARAK • SAVAŞLARDA YAKICI MADDE OLARAK KULLANILMIŞTIR

19. YÜZYIL ORTALARINA KADAR PETROL ÜRETİMİ İLKEL YÖNTEMLERLE SÜRDÜRÜLMÜŞ, ASFALT, HAM PETROL VE YAĞ OLARAK ÜRETİLİP KULLANILMIŞTIR.

1745’de FRANSA’da PECHELBRONN’daki PETROLLÜ KUMLARDA İLK PETROL KUYUSU AÇILMIŞTIR. KRAL XV. LOUIS TARAFINDAN M. de la SORBONNIERE’E İLK DEFA LİSANS VERİLMİŞ, BU ŞAHIS DÜNYANIN İLK PETROL RAFİNERİSİNİ DE KURMUŞTUR. 1847’de İSKOÇYA’da JAMES YOUNG TARAFINDAN PETROLLÜ ŞEYLLER İŞLETİLMİŞTİR

1857’de ALBAY DRAKE TARAFINDAN PENNSYLVANIA’da İLK PETROL ÜRETİM KUYUSU AÇILMIŞTIR. BU DÖNEMDE KABLOLU SONDAJ MAKİNALARI İCAT EDİLMİŞ SONDAJ CİHAZLARI BUNDAN SONRA GİDEREK DAHA DA GELİŞTİRİLMEYE BAŞLANMIŞTIR.

I. DÜNYA SAVAŞI SONRASI DÜNYADA PETROLÜN ÖNEMİ GİDEREK ARTMIŞ, OTOMOBİL VE DİĞER MOTORLU VASITALARIN YAYGIN KULLANILMAYA BAŞLAMASI İLE PETROLE İHTİYAÇ GİDEREK ARTMIŞTIR.

DÜNYADAKİ DEV PETROL ŞİRKETLERİ BU YÜZYILIN BAŞINDA KURULMUŞTUR. BUNLARDAN EN ÖNEMLİLERİ SEVEN SISTERS (7 kızkardeşler) ADI İLE BİLİNEN 7 DEV ŞİRKETTİR. BUNLAR BUGÜN DE DÜNYA PETROL PİYASASINI İDARE EDEN • BRITISH PETROLEUM • SHELL • MOBIL • EXXON • GULF • TEXACO • CHEVRON’dur. 1960’da OPEC (Organization of Petroleum Exporting Countries) KURULMUŞ ve PETROL ÜRETEN ÜLKELER ORTAK DAVRANMAYA BAŞLAMIŞTIR

KÖRFEZ KRİZİ İLE DÜNYA YENİ PETROL KAYNAKLARI ARAMAYA YÖNELDİ ESKİ SOVYETLER BİRLİĞİNİN DAĞILMASI İLE HAZAR ÇEVRESİ PETROL PROVENSLERİ DÜNYA PİYASASINA AÇIK HALE GELDİ HAZAR ÇEVRESİ PETROL KAYNAKLARI BUGÜN ÜZERİNDE EN ÇOK ARAŞTIRMA YAPILAN YERLERİN BAŞINDA GELMEKTE, DEV PETROL ŞİRKETLERİ BURADA FAALİYET GÖSTERMEKTEDİR TÜRKİYE MAALESEF BU YENİ PAZARDA ÖNEMLİ BİR YER ALAMADI

ÜLKELERİN GELECEĞİNİ BELİRLEYEN PETROL, 20. YÜZYILDA OLDUĞU GİBİ 21. YÜZYILDA DA STRATEJİK ÖNEMİNİ SÜRDÜRECEK, DÜNYA POLİTİKASININ BELİRLENMESİNDE ANA ETKENLERDEN BİRİ OLACAKTIR.

Türkiyede Petrol Araştırmaları • İlk petrol hikayesi Evliya Çelebi tarafından 18. Yüzyılda kaleme alınmıştır. • İlk bulgular 19. Yüzyılın sonuna doğru Trakya yarımadasında yapılmıştır. • 1935 de MTA’nın kurulması ile resmi petrol arama faaliyeti başlamıştır. • İlk üretim kuyusu 1940 da Ramanda açılmıştır. • 1954 de MTA petrol faaliyetlerini TPAO’ya devretmiştir. • TPAO faaliyetini yurtiçinde ve ortak anlaşmalar yaparak yurtdışında sürdürmektedir.

Türkiye ve Petrol Türkiye’nin petrol açısından fakir olmasının nedenleri • Jeolojik nedenler • Siyasi nedenler, önemli siyasi hatalar • Bilinçli/bilimsel bir toplum olmamanın etkileri