OCUKLARA KORONAVRSLE LGL AIKLAMA NASIL YAPILIR TRK PSKOLOJK

ÇOCUKLARA KORONAVİRÜSLE İLGİLİ AÇIKLAMA NASIL YAPILIR? TÜRK PSİKOLOJİK DANIŞMA VE REHBERLİK DERNEĞİ ADANA ŞUBESİ

Çocuk ve Ergenlere Salgın Hastalıkla İlgili Açıklama Yapılırken Dikkat Edilmesi Gerekenler (1) 1 Söz ve ifadelerinizi çocuğun yaş, dil ve gelişimsel düzeyine uygun şekilde seçin 2 Kendilerini rahatlıkla ifade edebilecekleri bir ortam sağlayın, konuşmak için hazır değillerse zorlamayın. 3 Güvenilir kaynaklardan aldığınız doğru ve net bilgiler verin, kafa karıştırıcı olmayın. 4 Dürüst, açık, net olun, eklemeler yapmayın. Gerçekleri öğrendiklerinde aranızdaki güven duyguları bozulabilir. 5 Aynı soruları sık uzun süre sorabilirler ve sürekli cevap vermek durumunda kalabilirsiniz. Çocuğunuz güven duygusunu bu şekilde sağlıyor olabilir.

Çocuk ve Ergenlere Salgın Hastalıkla İlgili Açıklama Yapılırken Dikkat Edilmesi Gerekenler (2) 6 Çocuklarınızın sürekli televizyondan veya diğer iletişim araçlarından korkutucu görüntüleri izlemesine engel olun çünkü bu görüntüler kafa karıştırıcı ve rahatsızlık verici olabilir. 7 Çocukların kaygı ve korkularının normal olduğunu söyleyin, duygu ve düşüncelerini onaylayın. 8 Çocuklar olaylara nasıl tepki vereceklerini ebeveynlerini ve çevreyi izleyerek öğrenirler. Dolayısıyla sizin olaylara verdiğiniz tepkiler ve konuşmalarınız önem taşımaktadır. 9 Aile olarak evinizde güvende olduğunuzu söyleyebilirsiniz ancak yaşadığınız çevrede bu hastalığın hiç olmadığını, olmayacağını söylemeyin. 10 Daha önce kayıp yaşamış çocuklar ölüm konularında daha hassas olacaklarından daha fazla ilgi ihtiyaçları olabilir ve dikkat gerekebilir.

0 -3 Yaş Arası İçin Virüs Salgınını Nasıl Anlatmalıyız? 1. Bebekler ve küçük çocuklar, çevrede kötü bir şeyin olmakta olduğunu henüz anlayamazlar, ancak anne baba ve bakım verenlerin üzüntü, stres ve kaygılarını fark ederler. Ebeveynlerinin göstermiş olduğu benzer duyguları yaşamaya ve göstermeye başlayabilirler. 2. Küçük çocuklar virüs, mikrop gibi görmedikleri canlıları anlamak ve anlamlandırmakta zorlanabilirler. Anlayacakları bir dilde bilgi verin, daha sonra uygun hijyen kurallarını anlatın. 3. Rutinler çocuklar için önemlidir, onları güvende hissettirir. Yeni rutinler oluşturarak ve öncekileri devam ettirerek güvende hissetmelerine yardımcı olabilirsiniz. 4. Sizden ayrı kalmaya dayanamayan, uyumada zorlanan, tuvalet alışkanlığı değişmiş çocuğunuza karşı nazik ve ilgili olmaya çalışın.

4 -6 Yaş Arası İçin Virüs Salgınını Nasıl Anlatmalıyız? 1. Bu yaştaki çocuklar salgını ve etkilerini genel olarak anlayabilirler. Ancak, yaşları nedeniyle, gördüklerini, duyduklarını ve yaşadıklarını abartma eğiliminde olabilirler, “bu virüsler köpeğime/oyuncak bebeğime zarar verebilir, pencereden içeri girebilir” gibi düşünebilirler. Yaşadıkları duyguları da tam olarak ifade edemeyebilirler. 2. Yaşanan belirsizliklerde, boşlukları kendince olabilecek en kötü senaryolarla doldurabilirler. Örneğin; “sokağa çıkma yasağı olursa yemeksiz kalabiliriz”, “bu hastalığa yakalanan herkes ölür veya uzun süre hastanede kalır” gibi çıkarımlarda bulunup endişelenebilirler. Onların ne bildiğini ve düşündüğünü öğrenerek, doğru bilgi aktarılmalıdır. 3. Çocukların rahatça konuşabilecekleri ve soru sorabilecekleri bir sohbet ortamı yaratılmalı ve istemedikleri, hazır hissetmedikleri sürece konuşmaya da zorlanmamalıdır, “neden konuşmuyorsun, hadi biraz virüsten konuşalım, arkadaşların çok şey biliyormuş, böyle sessiz kalma!” gibi cümlelerden uzak durulmalıdır.

4 Bu yaş dönemindeki benmerkezci bakış açısı nedeniyle, arkadaşları ile görüşememelerini kendi suçu olarak görebilirler, “ okul kapanmadan önce arkadaşımla kavga etmiştim, ona kızmıştım, bundan dolayı benimle görüşmek istemiyor” diye düşünebilirler. Bunun onların suçu olmadığı konusunda bilgilendirme yapılmalıdır. 5 Bazı çocuklar sürekli salgın hakkında konuşmak ve detaylandırmak isteyebilir, bazıları ise hiçbir şey yokmuş gibi davranmayı tercih edebilir. Sürekli koronavirüs hakkında konuşmak isteyen çocuklarla bir süre bu konuyu konuşarak daha sonra dikkatini dağıtmak gerekirken, konuşmak istemeyen çocuklara birlikte oyun oynarken veya bir aktivite sırasında bilgi vermek gerekebilir, “internetten bazı bilgilere bakabiliriz veya okulunun internet sitesinden rehber öğretmenin sizler için bir şeyler hazırlamış ona birlikte bakalım mı ne dersin? ” şeklinde yaklaşılabilir. Bu çocuklara el yıkama becerileri, hastalıktan korunma önlemleri anlatılabilir. Bu korkularıyla baş etmelerine de yardımcı olur.

7 -12 Yaş Arası İçin Virüs Salgınını Nasıl Anlatmalıyız? 1. Bu çocuklar salgının ne olduğunu ve insanları nasıl etkilediğini somut düzeyde anlayabilirler. Bu nedenle dışarıya çıkmaktan korkabilirler. Kendilerinin ya da aile üyelerinden birinin zarar görebile ceğine yönelik yoğun endişe yaşayabilirler, “anne baba dışarı çıkma hasta olursun, abla işyerinde sana virüs bulaştırırlar gitme” gibi cümlelerle kaygılarını yansıtabilirler. 2. Çocuklar tam ifade edemeseler de olanların farkındadır. Çocuklara hiçbir şey yokmuş gibi davranmak, riskler konusunda bilgi vermemek veya gizlemek onların kaygılarını daha da arttırır. Çocuklar “annem babam benden sakladığına göre ortada çok daha ciddi bir sorun var” diyerek panik havasına girebilirler. 3. Bu salgınla ilgili, hastalığa yakalananlar veya yaşlılar için uygun olmayan, suçlayıcı, etiketleyici ifadeler çocukların yanında asla kullanılmamalıdır. Bu rahatsızlığa yakalanmanın kimsenin suçu olmadığı, kimsenin isteyerek bu hastalığa yakalanmadığı, saklanması veya utanılması gereken bir durum olmadığı mesajı verilmeli. Hastaların veya yaşlıların neden ayrı tutulduğu konusunda bilimsel, doğru, yaşına uygun bilgiler çocuklara verilmelidir.

13 -18 Yaş Arası İçin Virüs Salgınını Nasıl Anlatmalıyız? 1. 2. 3. Bazı ergenler için salgına dair kaygı ile başa çıkmak zor olabilir. Bazıları ise hiç kaygı hissetmiyormuş gibi davranabilirler. Sorulara alışıldık bir şekilde sadece “iyiyim” diyerek yanıt verebilirler, hatta üzüldüklerinde bile sessiz kalabilirler. Kaygı ve korkularını anlamak, kabul etmek ve onların anlayabileceği dilde bilimsel açıklamalar yapmak çocuklar için çok daha yararlıdır. “Takma kafana”, “iradenle yenersin”, “sen büyüdün niye korkuyorsun ki”, “korkmanı anlamıyorum” gibi kuru tavsiyelerle çocuğun kaygı ve korkusunu yok saymak kafasını karıştırabilir. Kaygı ve korku hissini arttırır, anlaşılmadığını hissetmesine yol açar. Ergenler yaşanan riski küçümseme eğiliminde olabilir, kendine bir şey olmayacağını ve hastalığa yakalanmayacaklarını düşünebilirler. Örneğin; “Ben gencim bana bir şey olmaz, vücudum çok sağlıklı siz kendinize bakın” şeklinde ifade edebilirler. Bu tutumlar bilişsel gelişim özelliği sonucudur. Bu tutumları meydan okumak gibi algılayarak öfkeli tepki vermek işe yaramayacağı gibi uyumlarını daha da bozabilir, ergenleri daha savunucu hale getirebilir.

4. 5. 6. 7. 8. Ergeni iyi dinlemek ve onunla tartışmadan bu süreç hakkında konuşmak daha yararlı olabilir. Öfkeyi değil endişe gerekçelerini ifade etmek, eleştirmemek, «ben dili» kullanarak konuşmak önemlidir. “Senin için endişeleniyorum. Yaş sınırı olmadan virüs herkese bulaşabiliyor, ayrıca temizlik kurallarına uyulmadığında hastalanma riski atıyor bu da beni kaygılandırıyor” şeklinde ifadeler daha uygun olacaktır. Uygun bilimsel verileri ergenlerle paylaşmak, okumalarını sağlamak kendilerine birey olarak değer verildiğini hissettirerek daha uyumlu ve uygun tepkiler vermelerini sağlayabilir. Ergenlerle karşı geldikleri ve öfkelendiği zaman değil sakinleştikleri zaman iletişime geçin. Salgından etkilenen insanlara yardım eden pek çok kişi olduğu, sağlık çalışanlarının, hastanelerin, devletin ve toplumun elinden geleni yaptığı anlatılmalıdır. Bunları bilmeleri biraz rahatlamalarını sağlayacaktır. Rutinlerin devam ettirilmesi önemlidir. Beden sağlığı, obezite, teknoloji kullanımı/bağımlılığı ve ruh sağlığı arasında etkileşimler olduğu unutulmamalıdır.

Sağlıklı ve mutlu günler dileğiyle… Evde Kal Türkiye! TÜRK PSİKOLOJİK DANIŞMA VE REHBERLİK DERNEĞİ ADANA ŞUBESİ