ocuk Nefroloji DYZ 205 2 snf Dnem 3

Çocuk Nefroloji DYZ 205, 2. sınıf, Dönem 3, zorunlu ders Çocuklarda Böbrek Anatomisi, Fizyolojisi ve Böbrek Fonksiyonlarının Ölçümü Dr. Öğretim Üyesi, . Dr. Demet Tekcan

Böbrek Anatomisi Retroperitoneal bölgede Böbrek Üreter Mesane Üretra Üst Üriner sistem Alt üriner sistem Üreterler; idrarın pelvis renalisten mesaneye atılmasını sağlar. Mesane; böbreklerin ürettiği idrarı depolar ve düzenli aralıklarla dışarı atar. Üretra; mesanedeki idrarı eksternal meatusa birleştirerek dışarıya boşaltan lümendir. ÜSE: Üriner sistemde bakteri ve bunun sonucu olarak lökosit (kan iltahap hücreleri) bulunmasıdır.

Böbrek Anatomisi, Gelişimi § Böbrekler antenatal 5. gebelik haftasında gelişmeye başlar § İdrar antenatal 9. gebelik haftasında oluşur § Anne karnındaki amnion sıvısının %90 kısmı idrardır. § Doğumda böbrekler toplam 25 gram (4. 5 cm) , erişkinde toplam 300 gr (12 -14 cm)

Böbreğin Temel Fonksiyonları § 1. VÜCUT SIVI VE ELEKTROLİT DENGESİNİN KORUNMASI: Su, sodyum, potasyum, hidrojen, bikarbonat, kalsiyum, fosfor, magnezyum. . . § 2. METABOLİK ARTIK ÜRÜNLERİN ATILIMI: Üre, ürik asit, kreatinin. . . § 3. İLAÇLAR, TOKSİNLER VE METABOLİTLERİNİN DETOKSİFİKASYONU VE ATILIMI § 4. EKSTRASELLÜLER SIVI HACMİ VE KAN BASINCININ HORMONAL DÜZENLENMESİ Renin-anjiotensin sistemi, Renal prostaglandinler, Renal kallikrein-kinin sistemi § 5. HORMON ÜRETİMİ VE METABOLİZMASINA KATKI: Eritropoietin, D vitamini. . . § 6. PEPTİT HORMONLARIN YIKIMI: İnsülin, glukagon, parathormon, kalsitonin, büyüme hormonu. . . § 7. KÜÇÜK MOLEKÜL AĞIRLIKLI PROTEİNLERİN YIKIMI: Hafif zincirler, beta 2 -mikroglobülin. . . § 8. METABOLİK ETKİ: Glukoneogenez, lipid metabolizması. .

Çocuk Nefroloji Böbrek Fonsiyonlarının Ölçümü § Böbreğin fonksiyon gösteren en küçük birimi nefrondur. § Her böbrek yaklaşık bir milyon kadar nefrondan oluşur. § Böbrekler nefronları yenileyemezler. Böbrek hasarı, hastalığı ya da yaşlanma neticesinde nefron sayısı giderek azalır. § Böbrek hasarı neticesinde nefron sayısı azaldığında diğer nefronların iş yükü artar ve buda kronik böbrek yetmezliğine giden süreci başlatır.

Glomerüler kapiller yumak Böbreğin işlev gören en küçük yapıtaşı Nefron; Glomerül + Tübül Glomerüller Fitre eder Tübüller reabsorbe ve sekrete eder

§ Her iki böbrekten toplam 1, 2 lt/dk kan geçmektedir. § 1, 73 m 2'lik bir insanda bu bir litre kanın 125 ml'si Bowman kapsülüne geçer. Bu süzüntüye (ultrafiltrat) glomerüler filtrasyon hızı (GFR) denir. § GFR'nin normal değeri 70 -145 ml/dk'dır ve 40 yaştan sonra her yıl 1 ml/dk azalır. § Nefron kitlesinde azalma total GFR'yi azaltır.

Böbrek fonksiyon testleri § Glomerüler filtrasyon testleri --- GFR Gerçek GFR ölçümü aslında zor bir işlem. Biz genellikle diğer biyokimyasal parametreler ile GFR yi tahmin etmeye çalışırız. Bunun için klinikte en yaygın olarak serum kreatinin ve serum sistatin c düzeylerini ve bunlara bağlı formülleri kullanırız. § Tübüler fonksiyon ile ilgili testler; Tübüller glomerüllerden süzülen maddeleri reabsorbe eder veya ultrafiltrata atılması gerekli elektolit ve diğer artık ürünleri sekrete eder. Tübül fonksiyonları bozulduğunda kan elektolitleri (sodyum, potasyum, fosfor) bozulur ve idrar içeriği değişir ( glukozüri, proteinüri gibi). Yani tübül fonsiyonlarını en iyi gösteren testler; kan elektolitleri ve tam idrar tetkikindeki idrar dansitesi, idrar glukoz ve idrar proteinidir.

Glomerüler filtrasyon ile ilgili testler § GFR ölçmek niçin önemli ? § GFR nin klinikteki en önemli yeri; Kronik Böbrek Hastalığını evrelendirmek Bu nedenle GFR yi çeşitli yöntemler ile ölçmeye çalışırız § İnülin klirensi § Üre klirensi § Kreatinin klirensi

***Pratikte serum kreatinin GFR hesaplamada kullanılır.

Kreatinin klirensi ile GFR ölçümü **24 saatlik idrar ile Kreatinin klirensi (Boy ölçümü ile) Scwartz Formülü § k x Boy / Kan Kreatinini Çocuklarda Düzeltme Sonuç x 1. 73 / çocuğun vücut yüzey alanı k sabiti; 0. 413

Tetkik sonucu bakarken referans değerlere bakılır ise, çocukların sonucu hatalı değerlendirilmiş olur. Çünkü kreatinin yaşa, boya, cinsiyete, spor yapma durumuna, kas kitlesine göre değişen bir değerdir. Çocukların kas kitlesi az olduğu için kreatinin normal değerleri erişkinlerden farklılık gösterir. Aslında tek başına kreatinin için çocukta da, erişkinde de , normal bir değerden bahsetmek doğru olmaz. Formüller kullanılarak GFR hesaplanmalı ve böbrek fonksiyonları o şekilde değerlendirilmelidir.

Böbrek fonksiyonunu değerlendirmede kullanılan kan testleri § kreatinin *** § Sistatin c § Kan üre azotu (BUN) Azotun başlıca atılım şekli, Karaciğerde sentezlenir, glomerülden serbestçe filtre edilir, kreatinin kadar böbrek hastalıklarına spesifik değil. § Kan elektolitleri; Serum Na, K, Cl, Ca, P (fosfor), Mg § Kan gazı; p. H, HCO 3 § Albumin ** Glomerülonefrit dersinde ayrıntılı konuşulacak § Tam idrar tetkiki** Dansite, prtoein, glukoz, eritrosit ve lökosit değerlendirilmesi