MECZETY I SYNAGOGI JEROZOLIMA Kinga Oleniewicz kl 3

MECZETY I SYNAGOGI JEROZOLIMA Kinga Oleśniewicz kl. 3 b. LO

SYNAGOGA • Synagoga, bożnica, bóżnica : "zgromadzenie, miejsce zebrań" – odpowiada hebrajskim nazwom: Bejt knesset (dom zgromadzenia – obiekt będący miejscem spotkań, m. in. w celu odprawiania obrzędów religijnych), Bejt Midrasz (dom nauki, szkoła – miejsce studiowania Tory i Talmudu), בית תפילה Bejt Tefila (dom modlitwy) – oraz niehebrajskim terminom w języku jidysz Szul (szkoła), dawnszul (szkoła modlitwy) jak również w przypadku judaizmu reformowanego sinagoge. • Powszechnie używane słowa w języku polskim odpowiadające pojęciu synagogi to bożnica lub bóżnica – czyli miejsce poświęcone Bogu, dom modlitwy, szkoła żydowska, lub dużo rzadziej w przypadku synagog postępowych budowanych przez Żydów niemieckich, będących pod wpływem Haskali słowa tempel – świątynia. • Wielka liczba określeń synagogi wynika z jej wielofunkcyjności: nie jest ona tylko miejscem modlitw i nabożeństw, lecz także miejscem studiowania Tory i Talmudu, salą zebrań i siedzibą kahału. Synagoga mieściła różne urzędy gminne: kancelarię, archiwum, pomieszczenia sądów rabinackich, skarbiec, a nawet koszerną stołówkę i schronisko z noclegownią. Nie jest więc ona budynkiem sakralnym w pojęciu chrześcijańskim, nie składa się tu ofiar, nie oddaje czci obrazom czy posągom, nie konsekruje się tego budynku. W judaiżmie jedyną i prawdziwą świątynią, w której służbę ofiarniczą sprawowali kapłani, była Świątynia Jerozolimska, zburzona przez Rzymian w 70 roku n. e. • Zwoje Tory przechowywane są w synagodze w specjalnej szafie (świętej skrzyni - Aron Hakodesz) wbudowanej we wschodnią ścianę synagogi zwróconej ku Jerozolimie, gdzie znajdowała się Świątynia Jerozolimska (w krajach na wschód od Jerozolimy po stronie zachodniej). Wnęka Aron ha-kodesz przesłonięta jest zdobioną zasłoną zwaną parochet. Nad Aron ha-kodesz wisi lampka Ner tamid - Wieczne Światło. Często obok Ner tamid spotykało się w synagodze menorę, siedmioramienny świecznik, na pamiątkę świecznika w Świątyni. Centralnym miejscem synagogi była bima – podium lub podwyższenie na którym stał pulpit służący do czytania Tory. W niektórych synagogach wydzielano także niższy pulpit dla lektora, zwany amud.

SYNAGOGA • Zwyczajowo synagogi, poza tym, że były nieco większe od reszty budynków, architektonicznie odbiegały od charakteru zabudowy danej miejscowości. Tak więc na wsiach i małych miasteczkach często była to zwykła drewniana budowla a w miastach większe lub mniejsze budynki od stylu romańskiego do klasystycznego czy popularnego na początku XX wieku neogotyku. Jedynym stylem architektonicznym, który powszechnie występował w tej części Europy a czasem był wykorzystywane w przypadku synagog był styl mauretański. Domieszki tego charakterystycznego stylu od XVIII w. często też pojawiają się w pozostałych opartych na innym stylu synagogach. • Od średniowiecza w architekturze synagog pojawił się babiniec. Było to osobne pomieszczenie dla kobiet przylegające do głównej sali i oddzielone od niej mechicą lub w większych budynkach w postaci balkonu na piętrze, z którego mogły one obserwować całe wnętrze. Według zaleceń religijnych było to spowodowane troską o modlących się mężczyzn, gdyż podczas modlitwy nic nie mogło rozpraszać ich uwagi. • Według tradycji symbolika i rozplanowanie synagogi wywodzi się od Świątyni w Jerozolimie, z której pozostał do dziś jedynie otaczający ją mur „Ściana Płaczu". Do najstarszych synagog należą świątynie w Gamli (I w. ), Magdali i Masadzie w Palestynie. Pozostałości jednej z piękniejszych synagog antycznych obejrzeć można w Kafarnaum nad brzegami Jeziora Galilejskiego. Jest to też najstarsza znana synagoga, w której pośród ornamentów pojawia się gwiazda Dawida.

• Synagoga Hurwa w Jerozolimie– synagoga, obecnie w fazie odbudowy znajdująca się w Jerozolimie, w Dzielnicy Żydowskiej Starego Miasta. Od XVI wieku do 1948 była główną synagogą Jerozolimy. Synagoga Hurva góruje nad miastem

HISTORIA • • • XVIII wiek Synagoga przed odbudową Odbudowa synagogi, lipiec 2007 Odbudowa synagogi, grudzień 2007 Aron ha-kodesz • W 1700 roku z Polski do Jerozolimy przybyło około tysiąc osób z rabinem Judą Chasydem na czele. Wówczas zakupili obszerną działkę obok synagogi Ramban pod budowę aszkenazejskiej synagogi. • Po dwudziestu latach, po śmierci rabina Judy Chasyda okazało się jednak, że społeczność przybyłych z Polski Żydów nie jest w stanie wypłacić się administracji osmańskiej ani arabskim posiadaczom. • W 1721 roku spalono kilka synagog, w tym niedokończoną konstrukcję synagogi aszkenazejskiej z ponad 40 wewnątrz zwojami Tory oraz skonfiskowano na rzecz Arabów całe mienie i posiadłości należące do Żydów. Od tego czasu plac na którym miała stanąć synagoga nazwano Hurbat Rab Jehudah Ha. Hasid, czyli Ruiny Rabina Judy Chasyda, w skrócie Hurba, czyli Ruina.

BUDOWA • Po stu latach umorzono zapisane w księgach długi i Żydzi aszkenazyjscy znów mogli się osiedlać w Jerozolimie. Pomiędzy 1809 a 1812 rokiem do Safedu przybyła grupa ascetycznych Żydów z Litwy, zwanych Peruszim, którzy po trzęsieniach ziemi oraz licznych epidemiach z 1837 roku uciekli do Jerozolimy i tam odbudowali gminę aszkenazejską. • W 1855 roku rozpoczęto budowę nowej synagogi, którą ukończono w 1864 roku. Wówczas była największą budowlą w mieście, a jej wysokość wynosiła 82 stopy. Mimo iż oficjalnie została nazwana Beit Jaakow, to przez większość tradycyjnie zwana była Hurwa. • Przez następne 84 lata synagoga była uważana za najpiękniejszą i najważniejszą synagogę w Jerozolimie. O jej pozycji świadczyła również, znajdująca się obok Jesziwa Etz Haim, największa i najbardziej wpływowa szkoła religijna w mieście. Przez wiele lat synagoga była również centrum życia religijnego i duchowego aszkenazejskich Żydów w Jerozolimie, która była pod kontrolą muzułmanów. Urzędowali w niej główni rabini Palestyny.

Synagoga przed odbudową

ZNISZCZENIE I STAN DZISIEJSZY • Podczas I wojny izraelskoarabskiej synagoga została wysadzona w powietrze przez Jordańczyków z Legionu Arabskiego. Od tego czasu synagoga przez wiele lat stała w stanie trwałej ruiny. Od 2005 roku synagoga jest odbudowywana. Jej ukończenie jest planowane na 2009 rok. Odbudowa synagogi

Odbudowa synagogi, lipiec 2007

Odbudowa synagogi, grudzień 2007

Synagoga

Synagoga Model wnętrza synagogi

MECZET • Meczet-to miejsce kultu muzułmańskiego. Słowo meczet oznacza dowolny budynek, w którym oddaje się cześć Allahowi, niezależnie od jego architektury. • Podstawowym celem istnienia meczetów jest umożliwienie muzułmanom wspólnej rytualnej modlitwy (salat). Oczywiście, meczety mogą być wykorzystywane także w innych celach - jako miejsca spotkań, czy ośrodki edukacyjne. Pierwsze meczety, takie jak Meczet Kuba i Masdżid an-Nabawi, powstały w VII wieku i stanowiły po prostu wyznaczone miejsca pod gołym niebem. Dziś, większość meczetów posiada wyrafinowane kopuły i minarety.

PIERWSZE MECZETY • Według przekazów muzułmańskich, pierwszym meczetem na świecie była Kaaba, zbudowana przez Abrahama na polecenie samego Allaha. Pierwszym meczetem zbudowanym przez muzułmanów był Meczet Kuba w Medynie. Kiedy Mahomet mieszkał w Mekce, uważał Kaabę za najważniejsze miejsce kultu. Prorok traktował Kaabę z ogromnym szacunkiem nawet gdy służyła ona za miejsce rytuałów ku czci demonów, dokonywanych przez pogańskich Arabów. Kurajszyci próbowali nawet zabronić muzułmanom wstępu do Kaaby. [3] Po podboju Mekki w 630 roku, Mahomet przekształcił Kaabę w meczet, zwany odtąd Masdżid al-Haram, czyli Świętym Meczetem. Masdżid al-Haram był systematycznie powiększany przez kalifów, by pomieścić rosnącą liczbę wiernych przybywających na doroczną pielgrzymkę (hadżdż). Obecny wygląd świątynia ta uzyskała w 1577 za panowania osmańskiego sułtana Selima III. • W 622, po przybyciu do Medyny, Mahomet zbudował Meczet Kuba za miastem. [5] Muzułmanie wierzą, że budowla ta znajduje się na miejscu, gdzie prorok mieszkał przez 3 dni przed wkroczeniem do Medyny.

PIERWSZE MECZETY • Zaledwie kilka dni po utworzeniu meczetu Kuba, Mahomet założył w Medynie następny meczet, dziś znany jako Masdżid an-Nabawi, czyli Meczet Proroka. To w Masdżid an-Nabawi powstały praktyki dziś powielane we wszystkich meczetach na świecie, takie jak adhan, czyli wezwanie do modlitwy. Masdżid an-Nabawi ma duży dziedziniec, kopiowany obecnie w większości meczetów na świecie. Prorok miał zwyczaj stać na jednym końcu arkady wygłaszając kazanie. Później prorok nakazał, by zbudować trójstopniowy pulpit, znany dziś jako minbar. • Mahomet mieszkał w pobliżu meczetu w Medynie, który stanowił centrum religijne i polityczne młodej wspólnoty muzułmańskiej. W tym miejscu planowano bitwy, prowadzono negocjacje, opiekowano się chorymi i przetrzymywano jeńców. Wielu wyznawców proroka mieszkało w namiotach wewnątrz meczetu. • Dziś meczet An-Nabawi w Medynie, Al-Haram w Mekce i Al-Aksa w Jerozolimie uchodzą w islamie za trzy najświętsze miejsca na Ziemi

Masdżid an-Nabawi w Medynie - stan obecny

Meczet Al-Aksa, trzecie najświętsze miejsce islamu

Błękitny Meczet (Meczet Sułtana Ahmeda) w Stambule z Wysokimi, smukłymi minaretami jest typowym przykładem architektury osmańskiej

Meczet Centralny w Glasgow

Muzułmanie podczas modlitwy w meczecie Umajjadów Minaret Wielkiego Meczetu w Xi'an w Chinach

Meczet Ibrahima al-Ibrahima w Gibraltarze

Meczet Imama w Isfahanie (Iran)

Medresa Uług-bega w Samarkandzie (Uzbekistan)

Wielki Meczet w Dżenne (Afryka)

Meczet Króla Fajsala w Islamabadzie, sfinansowany przez Arabię Saudyjską Meczet Babri w Indiach zniszczony przez hinduistów w 1992

Wnętrze meczetu w Kordowie (Hiszpania)

Kopuły meczetu Chatam al-Anbija w Bejrucie

Tatarski meczet w Bohonikach Hala modlitewna tureckiego meczetu

Meczet Hassana II w Casablance, jedna z niewielu islamskich budowli sakralnych w Maroku otwartych dla niemuzułmanów

MECZET AL-AKSA W JEROZOLIMIE • Meczet Al-Aksa, jest jedną z najważniejszych świątyń muzułmańskich na świecie. Znajduje się w Jerozolimie na Wzgórzu Świątynnym (Al-Haram al. Sharif) - miejscu świętym zarówno dla żydów, jak i muzułmanów (jest to trzecie najświętsze miejsce islamu po Mekce i Medynie). • Meczet Al-Aksa został zbudowany wraz z Kopułą na Skale (Qubbat al. Sakhra) w latach 660– 691 n. e. Obie budowle muzułmanie wznieśli na pamiątkę nocnej podróży proroka Mahometa do Tronu Bożego zwanej Al. Isrā, w którą, wedle tradycji, zabrał proroka archanioł Gabriel (Dżabra`il, Dżibril) i późniejszego wniebowstąpienia Al-Miradż. Meczet Al-Aksa to największa świątynia w Palestynie, mieści do 30 000 wiernych). • Niektórzy historycy architektury uważają, że meczet Al-Aksa ma typową budowę rzymskiej bazyliki i sugerują, że zbudowano go w 536 roku na rozkaz cesarza Justyniania jako kościół Świętej Marii. Arabowie nazywają zresztą dolinę Cedronu, która oddziela Wzgórze Świątynne od Góry Oliwnej - doliną Naszej Pani Marii (Wadi Sitt Maryam). Niewykluczone jest więc, że to właśnie chrześcijanie w ponad 450 lat od zburzenia Świątyni Jerozolimskiej znów uczynili Wzgórze Świątynne miejscem kultu.

MECZET AL-AKSA W JEROZOLIMIE • Bazylikowy charakter meczetu Al-Aksa może też być wynikiem wzorowania się jego budowniczych na budowlach chrześcijańskich. W tym okresie architektura islamska nie była jeszcze wykształcona, a w budowie meczetu oraz Kopuły na Skale uczestniczyli bizantyjscy rzemieślnicy. • W 1951 w zamachu podczas wizyty w meczecie zginął król jordański Abdullah I. Zamachowiec usiłował także zabić jego wnuka, późniejszego króla Husajna, ale ten uszedł z życiem. W 1969 chrześcijański turysta Denis Michael Rohan podłożył ogień pod meczet -- w pożarze przepadła bezpowrotnie wspaniała mównica z drzewa cedrowego (minbar), dar sułtana Saladyna. • Od tego meczetu przyjęła miano Druga intifada, nazwana intifadą Al-Aksa, czyli powstaniem w obronie najświętszego dla muzułmanów meczetu w Jerozolimie.

Meczet Al-Aksa w Jerozolimie