Madeira 10092012 wine of Madeira was not fortified

Madeira – 10/09/2012 wine of Madeira was not fortified at first. It was just plain ordinary dry wine, completely fermented! Now, you have to write Wine of Madeira with a capital! Wim Sas 05/09/2012

Madeira - Situering • Vulkanisch eiland, rijk aan mineralen met een zeer vruchtbare ondergrond • Gelegen in de Atlantische Oceaan tussen de Canarische Eilanden en de Azoren op ca 650 km van de Marokkaanse kust, op 970 km van het Portugese vaste land • Oppervlakte van 740 km 2 (57 km lang, 23 km breed) • Gelijkmatig klimaat: zacht en vochtig met een gem. temperatuur tussen 16 en 25°C • Portugees! Sinds 1976 autonoom • Hoofdstad is Funchal • Ongeveer 270. 000 inwoners

Madeira - Geschiedenis • Vele legendes doen de ronde omtrent de ontdekking van Madeira. De mooiste is dat Madeira het enige niet-verzonken deel is van Atlantis • Madeira werd in de oudheid het eiland der gezegenden genoemd • Officiële ontdekking in 1420 door Joao Gonçalves Zarco • In 1420 kwamen de eerste stokken Malvasia di Candia (Heraklion) over van Kreta • De eerste wijnen van Madeira stonden bekend als Vidonia (1546), een andere naam voor Verdelho • Wijn werd vanaf de 17 e Eeuw het belangrijkste exportproduct (Engeland, Amerika) • Door het vele verschepen en de reizen op de handelsroutes (Vinho do Roda) werd de huidige methode om Madeira te maken ontdekt. • Vele wijzigingen – Modernisatie sinds de toetreding tot de EU

Madeira – De wijn Algemeen • Madeira wordt soms ook Madera genoemd om zich te onderscheiden dan de naam van het eiland zelf. • Madeira is een beschermde herkomstbenaming • Het is een met alcohol verrijkte wijn • Madeira is een geoxideerde wijn • Gevinifieerd uit druiven geoogst op het eiland Madeira • Madeira kan wit of rood zijn • Het alcohol percentage moet minimaal 9% zijn (voor de basiswijn) • De wijnen moeten minimaal 3 jaar worden opgeslagen (niet voor de bulkmadeira’s) Het resultaat van het verhaal van de 15 e Eeuwse Oost-Indische route

Madeira – Gebruikte druivensoorten • Madeira kent hoofdzakelijk 4 nobele druivensoorten. • Sercial (Cerceal), Verdelho, Boal (Bual) en Malmsey (Malvasia) Notering volgens opgaande mate van zoetheid van de druif en in afnemende geografische hoogte van de aanplant. • Vijfde veel gebruikte druivensoort = Tinta Negra Mole. Dit is het werkpaard onder de Madeira druivensoorten en het gebruik ervan wordt zelden of bijna nooit vermeld op de fles. • Andere (zeldzame) gebruikte rassen: Terrantez (Folgasao), Bastardo, Moscatel en Listrão. De zeldzaam beschikbare wijnen hiervan zijn meestal van een uitstekende kwaliteit.

Madeira – Traditioneel gebruikte druivensoorten Sercial • Wit druivenras • Werd waarschijnlijk vanaf de 16 e eeuw ingevoerd in Madeira • Zeer aromatisch met vele smaaknuances en een primair floraal karakter • Bezit een scherpe zuurtegraad, is mineralig en nootachtig • Geeft een pittige smaak met toetsen van citrus • Staat voornamelijk op grotere hoogten (ca 800 m) • Type smaak is droog • Oogst in oktober (laatbloeier) • De wijn moet doorgaans lang rijpen (tot 20 jaar) vooraleer hij een perfecte kwaliteit geeft

Madeira – Traditioneel gebruikte druivensoorten Verdelho • Wit druivenras, hoewel er ook een Verdelho Tinto bestaat • Vindt zijn intrede via het Portugese vasteland naar Madeira vanaf de 15 e Eeuw • Kenmerken van gedroogd fruit, licht notig en met een honingsmaak • Bezit een goede zuurtegraad, licht metaalachtig en rokerig • Smaakt soms naar koffie of chocolade • Begint langzaamaan zeldzaam te worden in aanplant • Type smaak is halfdroog • De Madeira’s van deze druif worden bij de betere gerekend • De kwaliteit van de wijn wordt na ieder rijpingsjaar steeds maar beter

Madeira – Traditioneel gebruikte druivensoorten Boal • Wit druivenras • Vindt zijn intrede via het Portugese vasteland naar Madeira vanaf de 16 e Eeuw • Kenmerken van gedroogd fruit, pruimen, chocolade, toffee, vanille, notig, rozijn en karamel • Bezit een medium zuurtegraad • Heeft een volle, rijke smaak en een verrassend frisse afdronk • De beste Boal staat aangeplant rond Camara de Lobos • Ideaal voor de beginnende Madeira drinker • Type smaak is halfzoet

Madeira – Traditioneel gebruikte druivensoorten Malvasia Candida • Wit druivenras ( Er bestaat ook een Roxa die voor rode Madeira gebruikt wordt) • Van oorsprong een Griekse druif die als eerste werd aangeplant op Madeira • Was bijna uitgestorven en herplant rond 1940 • Kenmerken van noten, gedroogd fruit, zeste van sinaas, honing, rozijn, karamel en vanille • Bezit een hoge zuurtegraad • Is zeer elegant van smaak met een perfecte balans tussen zuur/zoet • De beste Malvasia staat aangeplant rond Estreito de Camara de Lobos • Deze druif wordt niet geblend met de andere rassen • Type smaak is zoet • De wijn van deze druif is onbeperkt houdbaar • Het zijn bij de duurste Madeira’s

Madeira – Traditioneel gebruikte druivensoorten Tinta Negra Mole • Blauw druivenras • Komt van de Algarve en werd slechts na de Phylloxera eind 19 e Eeuw aangeplant op Madeira • Is het werkpaard en geeft de klassieke keuken Madeira’s • Kenmerken van bessen, bruine suiker, walnoot en appel

Madeira – Productieproces • Oogst van rijpe tot overrijpe druiven (soms worden ze zelfs gedroogd), voornamelijk manueel • De druiven hangen op ongeveer 2 meter hoogte in pergola’s (Latadas) • Vergistingsproces in grote inox tanken (van 2. 000 tot 55. 000 liter) • Toevoeging van alcohol (mistela) tijdens de vergisting tijdstip is afhankelijk van de zoetheidsgraad die men wenst te bereiken • Rijping via de Estufagem methode of via de Canteiro methode • Afkoeling voor verdere opslag • Rijping van 3 tot vijf (en veel langer) jaar in voornamelijk Amerikaanse eiken vaten • Blending • Botteling en eventueel nog aanvullen met alcohol tot maximum 22% Controle door het IVBAM

Madeira – Versterken • De basiswijn wordt versterkt met Mistela • Mistela is een mengsel van onvergist druivensap dat werd versterkt met brandewijn (druivenalcohol) • De wijnalcohol bedraagt 96% • Dit mengsel wordt gebruikt voor het aanzoeten van de Madeira • Versterken gebeurt door het overhevelen van de wijn naar een vat waarin de juiste verhouding wijnalcohol zit • Na het versterken moet het alcoholpercentage tussen de 17% en 22% zijn • Versterken van Malvasia: kort na het begin van de gisting (na een halve of één dag) • Versterken van Boal: Na 2 à 3 dagen gisting • Versterken van Verdelho: Na 4 à 5 dagen gisting • Versterken van Sercial: Na ongeveer een week gisting

Madeira – Estufagem-methode • De meeste Madeira’s wordt gemaakt volgens de estufagem-methode Nabootsen van de vroegere zeereizen door de tropische hitte waardoor de wijn totaal oxideerde • Estufa = Oven (stoof) • Estufagem-systeem is een langzaam verhittingsproces waarbij de suikers worden gekarameliseerd • De Estufa’s kunnen 20. 000 tot 100. 000 liter bevatten • De wijn wordt na een langzame verhitting, gedurende minimaal 3 maand, blootgesteld aan een temperatuur van 45 à 50°C, soms gaat men tot 55°C • De estufa’s worden niet helemaal gevuld zodat het oxidatieproces zijn werk kan doen • Na deze versnelde rijping volgt er weer een langzame afkoeling van 3 tot 4 weken voor verdere opslag in grote houten vaten Controle door IVBAM die thermozekeringen plaatsen op de afgesloten, verzegelde poorten. Bij een temperatuur hoger dan 55°C breekt de verzegeling en wordt de wijn aangeslagen en vernietigd. Dit om vervalsing van de ouderdom te voorkomen

Madeira – Canteiro-methode • Deze traditionele Canteiro methode wordt vandaag nog enkel toegepast voor de beste kwaliteits Madeira’s 3 maand Estufa heeft hetzelfde effect als 5 jaar Canteiro • De wijnen rijpen in eikenhouten vaten • De benaming Canteiro komt van de houten stelling waar de houten vaten op rusten • De inhoud van de vaten varieert van 300 tot 650 liter (uitzonderlijk tot 2500 liter) • De vaten worden op zolder in de openlucht onder de zon voor een periode van minimum 2 jaar neergelegd • De temperaturen schommelen hierbij tussen de 30 en 45°C • Er heerst een vochtigheidsgraad van 70 -90% • De verdamping geeft een wijnverlies van 5% per jaar

Madeira – De wijnstijlen Met indicatie van het oogstjaar • Frasqueira (Vintage/Garrafeira) Hoogste kwaliteitsmadeira van één enkel oogstjaar Moet minstens 20 jaar op vat rijpen en 2 jaar op fles De druif moet vermeld worden op het etiket (geen blend) • Colheita Zeer goede kwaliteitsmadeira van één enkel oogstjaar Moet minstens 5 jaar op vat rijpen (Sercial minimum 7 jaar) De druif moet vermeld worden op het etiket (geen blend) • Solera Zeldzaam, kan nog voorkomen tot 1860 en vroeger

Madeira – Solera-systeem • Overhevelingsysteem zoals ook gekend voor de Sherry • Mag ‘officieel’ sinds 1860 niet meer gebruikt worden voor Madeira • Principe = aan een oude Madeira andere jaren toevoegen met een maximum van 10 toevoegingen • Controle op waarheid etiket ontbrak hierdoor

Madeira – De wijnstijlen Met indicatie van ouderdom • Reserva of Old Blend van verschillende oogstjaren met een gemiddelde leeftijd van 5 jaar Voornamelijk van Tinta Negra Mole • Old Reserve Blend van verschillende oogstjaren met een gemiddelde leeftijd van 10 jaar (10 year old) • Special Reserve Blend van verschillende oogstjaren met een gemiddelde leeftijd van 10 jaar (over 10 year old) • Extra of Exclusive Reserve Gemiddelde leeftijd van ten minste 15 jaar Bestaat meestal uit één de traditionele druivenrassen

Madeira – De wijnstijlen Overige Madeira stijlen • Selected of Finest Wordt meestal aangeduid met de zoetheidsgraad Gemaakt van Tinta Negra Mole en meestal 3 jaar oud • Rainwater Halfdroge, zachte Madeira die populair is in de States De beteren zijn van Verdelho, de overige van Tinta Negra Mole Madeira door toeval ontdekt door aantasting via regenbui • Granel De meest gebruikte keukenmadeira Gemaakt via een gefoceerde Estufa die soms wordt aangezoet en gekleurd met karamel Van Tinta Negra Mole

Madeira – Opslag • Madeira kan enorm lang bewaren (eeuwen lang zelfs) • De flessen mogen rechtopstaand bewaard worden • Horizontaal is zelfs af te raden. De wijn zou de kurk kunnen aantasten na lange tijd en de wijn zou dan weglekken • Het beste is de kurk om de 15 jaar te (laten) vervangen • Bewaren doe je best rond de 18°C • Eenmaal open kan de fles nog jaren staan zonder enige aantasting

Madeira – Aangeraden gebruik • Sercial of droog: Licht gekoeld als aperitief, olijven, noten • Verdelho of halfdroog: Licht gekoeld aperitief, patés, uiensoep of harde kazen • Boal of halfzoet: als dessertwijn bij rijpe kazen, crème brulée, dessert obv chocolade of karamel • Malmsey of zoet: Blauwgeaderde kazen, pure chocolade, bij een koffie

De Proeverij! 1. Justino’s Reserve – Fine Rich – 5 Years Old 2. Barbeito Sercial – Old Reserve – 10 Years Old 3. Justino’s Verdelho – 10 Years Old 4. Barbeito – The Madeiro Collection Reserve 2 5. Blandy’s Bual – Medium Rich – 5 Years Old 6. Barbeito Malvasia – Single Cask 39 a+e – Colheita 2000 7. D’Oliveiras Boal – Medium Sweet – Colheita 1984

Justino’s Madeira Reserve Fine Riche 5 Y Old • Druivensoort: Mix van rode variëteiten met een overheersing van Tinta Negra Mole • Vinificatie: Versterkte wijn, via de Estufagem methode en een rijping van 5 jaar op houten vaten • Terroir: Vulkanisch met een dunne laag klei • Bewaarcapaciteit: Vele decennia • Kleur: Diep, zuiver amberkleurig • Geur: Gegrilde nootjes, rozijn, karamel, crème de banane, licht ziltig , gedroogd fruit (al is het fruitsegment beperkt waarneembaar) en marsepein. Oxidatief • Smaak: Zoet, gematigd complex, zacht, appelstroop , gekonfijte abrikoos, mokka en nootjes in de smaak. Voldoende lange afdronk met toets van rozijn • Foodpairing: Bij desserts, koffie, crème brulée 15, 00 € 75/100

Barbeito Madeira Sercial 10 y Old Reserve • Druivensoort: Sercial • Vinificatie: Versterkte wijn, gerijpt gedurende 10 tot 14 jaar op houten foeders met Canteiro • Terroir: Vulkanisch met een dunne laag klei • Bewaarcapaciteit: Vele decennia • Kleur: Goudgeel en lichte neiging naar amber, zuiver • Geur: Intense en complexe geur met gebrande amandel, gekonfijte citroen, kaneel, gedroogde abrikoos en floraal. Oxidatief • Smaak: Zeer verfijnd met pittige zuurtjes. Licht vettige aanhef. Langen en uitgesproken afdronk met gekonfijte citroen en abrikoos, licht peperig • Foodpairing: Aperitief met licht gerookte en gebrande amandeltjes, uiensoep, confit van eend in eigen jus met dungesneden Marokkaanse gekonfijte citroen, ook bijzonder bij een oestertje 28, 75 € 75/100

Justino’s Verdelho 10 Y Old • Druivensoort: Verdelho • Vinificatie: Versterkte wijn, via de Estufagem methode en een rijping van 10 jaar op houten vaten • Terroir: Vulkanisch met een dunne laag klei • Bewaarcapaciteit: Vele decennia • Kleur: Zuiver amberkleurig • Geur: Delicate aroma’s van gegrilde noten, gekonfijte citroen, vijg, dadel, zeste van sinaas, koffie en thee. Oxidatief • Smaak: Halfdroog in aanzet, mooi in balans, pittig en rijk mondgevoel van walnoten en zeste van sinaas (orangettes). Lange droge afdronk met toetsen van honing en gedroogde vijgen • Foodpairing: Aperitief met licht gerookte en gebrande amandeltjes, lichte roomsoepen en harde kazen 25, 60 € 82/100

Barbeito Madeira The Madeira Collection 2 • Druivensoort: Tinta Negra Mole en Verdelho van 2002 aangevuld met meer dan 25 jaar oude Sercial • Vinificatie: Versterkte wijn, blend van Estufagem met. Canteiro • Terroir: Vulkanisch met een dunne laag klei • Bewaarcapaciteit: Vele decennia • Kleur: oud goud tot amberkleurig • Geur: Notig, citrus, kruidig, gebrand, abrikoos, honing, kaeel, blonde rozijn. Mooie complexiteit • Smaak: Verfijnd, elegant, knappe zoet zuur balans, vettig in aanzet en dan de frisheid met een accent van verse noten. Gekonfijte citroen, peperig accent, karamel, sinaas, nectarine, rijpe appel met lange afdronk. • Foodpairing: Fazant, desserts op basis van chocolade-citrus, oude kazen 23, 50 € 81/100

Blandy’s Bual 5 Years • Druivensoort: Bual • Vinificatie: Versterkte wijn, rijping gedurende 5 jaar met Canteiro • Terroir: Vulkanisch met een dunne laag klei • Bewaarcapaciteit: Vele decennia • Kleur: Zuiver amberkleurig • Geur: Verfijnde notenimpressies, rozijntjes, opgelegde pruim, gedroogde vijg/dadel, bitere chocolade, gegrilde amandel, toffee en tabak • Smaak: Halfzoet, zacht met een uitstekend evenwicht. Verfrissend en rijk in de mond. Complex ook. Smaken van karamel, gedroogd e pruim en vijg, koffie met room en chocolade • Foodpairing: Crème Brulée, rijpere kazen 19, 35 € 82/100

Barbeito Malvasia Cask 39 a+e 2000 • Druivensoort: Malvasia • Vinificatie: Versterkte wijn, rijping gedurende ten minste 7 jaar met Canteiro. Afkomstig van 2 vaten (van hetzelfde type) waarvan ‘e’ koeler bewaard werd • Terroir: Vulkanisch met een dunne laag klei • Bewaarcapaciteit: Vele decennia • Kleur: Oud goud • Geur: Samenspel van negerzoenen met boterkoekjes, rozijnen, zeste van sinaas; gegrilde gember, rabarberconfituur, honing, vijg en gekonfijte abrikoos. Heerlijk en super complex • Smaak: Hemelse zuurtjes die speels afgestemd zijn op het zoete. Prachtige complexiteiit, dito lengte met de schil van manderijn en honing naar het einde toe; • Foodpairing: Appeltaart met crème Anglaise, tarte tatin, mango gemarineerd in Lapsang Souchong thee 29, 50 € 90/100

D’Oliveira Madeira Boal 1984 • Druivensoort: Boal • Vinificatie: Versterkte wijn, rijping gedurende ten minste 5 jaar met Canteiro • Terroir: Vulkanisch met een dunne laag klei • Bewaarcapaciteit: Vele decennia Helaas was deze wijn gekurkt. Hieronder wat ze in het glas moesten krijgen. • Kleur: Zuiver amberkleurig • Geur: Rijk en complex in citrusimpressies met een fijne notentoets • Smaak: Diepe smaak met reflexen van tabak en melkchocolade • Foodpairing: Tiramisu en dessert obv gedroogd fruit/noten, koffie 81, 00 € xx/100 Kurk!