l Tit l 95 N D I N

l Tiết l 95 : ẨN DỤ

I. ẨN DỤ LÀ GÌ ? 1 Anh đội viên nhìn Bác Càng nhìn lại càng thương Người Cha mái tóc bạc Đốt lửa cho anh nằm. (Minh Huệ) - Người Cha : chỉ Bác Hồ - Bác với Người Cha có những phẩm chất giống nhau: tuổi tác, tình thương yêu, sự chăm sóc chu đáo đối với con…

Gọi tên sự vật này (Bác Hồ) bằng tên sự vật khác (Người Cha) có nét tương đồng. * Tác dụng: Làm cho câu văn, câu thơ có tính hàm súc, tăng tính gợi hình, gợi cảm. 2 Ẩn dụ có mối liên hệ chặt chẽ với so sánh. * Ẩn dụ (so sánh ngầm): ẩn đi sự vật, sự việc được so sánh (vế A); còn lại sự vật, sự việc được so sánh (vế B). * Phải từ từ ngữ ẩn dụ (B) tìm đến được (A).

Ghi nhớ: Ẩn dụ là gọi tên sự vật, hiện tượng này bằng tên sự vật, hiện tượng khác có nét tương đồng với nó nhằm tăng sức gợi hình, gợi cảm cho sự diễn đạt.

II. CÁC KIỂU ẨN DỤ: Về thăm nhà Bác làng Sen, 1 Có hàng râm bụt thắp lên lửa hồng. (Nguyễn Đức Mậu) thắp chỉ sự “nở hoa” lửa hồng chỉ “màu đỏ” của hoa râm bụt. “nở hoa” được ví với hành động thắp. (chúng giống nhau về cách thức thực hiện). “màu đỏ” được ví với lửa hồng. (hai sự vật ấy có hình thức tương đồng) - Ẩn dụ dựa vào sự tương đồng về hình thức giữa các sự vật, hiện tượng (ẩn dụ hình thức). - Ẩn dụ dựa vào sự tương đồng về cách thức thực hiện hành động (ẩn dụ cách thức).

II. CÁC KIỂU ẨN DỤ: Chao ôi, trông con sông, vui như thấy nắng giòn tan sau 2 kì mưa dầm, vui như nối lại chiêm bao đứt quãng. (Nguyễn Tuân) giòn tan đặc điểm của cái bánh (vị giác) -Nắng không thể dùng vị giác để cảm nhận được. -Sử dụng từ giòn tan để nói về nắng là có sự chuyển đổi cảm giác. - Ẩn dụ dựa vào sự tương đồng về cảm giác (ẩn dụ chuyển đổi cảm giác).

a) Ăn quảGhi nhớ: kẻ trồng cây. (Tục ngữ) b) Gần mực thì đen, gần đèn thì sáng. Có bốn kiểu ẩn dụ thường gặp là : c) Thuyền về có nhớ bến chăng, -Ẩn Bến dụ hình thức; thì một dạ khăng đợ thuyền. -Ẩn dụ cách thức; (Ca dao) -Ẩn dụ phẩm chất; d) Ngày ngày Mặt Trời đi quảtên lăng -Ẩn dụ đổi Thấy một Mặt chuyển Trời trong lăng rất đỏ cảm giác. (Tục ngữ) (Viễn Phương)

III. LUYỆN TẬP

1. So sánh đặc điểm và tác dụng của ba cách diễn đạt sau đây: - Cách 1: Bác Hồ mái tóc bạc diễn đạt bình thường Đốt lửa cho anh nằm - Cách 2: Bác Hồ như Người cha sử dụng so sánh Đốt lửa cho anh nằm - Cách 3: Người Cha mái tóc bạc sử dụng ẩn dụ Đốt lửa cho anh nằm (Minh Huệ) F So sánh và ẩn dụ tạo cho câu nói có tính hình tượng, biểu cảm hơn so với cách nói bình thường. F Ẩn dụ làm cho câu nói có tính hàm súc cao hơn.

2. Hoạt động nhóm a/ Ăn quả nhớ kẻ trồng cây. “Sự hưởng thụ thành quả lao động” (ẩn dụ cách thức) “Người lao động, người tạo ra thành quả” (ẩn dụ phẩm chất) b/ Gần mực thì đen, gần đèn thì sáng. “cái xấu” “cái tốt, cái hay, cái tiến bộ” (ẩn dụ phẩm chất)

2. Hoạt động nhóm (Phiếu học tập) c/ Thuyền về có nhớ bến chăng ? Bến thì một dạ khăng đợi thuyền “người ở lại” “người đi xa” (ẩn dụ phẩm chất) d/ Ngày ngày mặt trời đi qua trên lăng Thấy một mặt trời trong lăng rất đỏ. (Viễn Phương) “Bác Hồ” (ẩn dụ phẩm chất)

3. Tìm những ẩn dụ chuyển đổi cảm giác và nêu tác dụng. a/ Buổi sáng, mọi người đổ ra đường. Ai cũng chảy qua muốn ngẩng lên cho thấy mùi hồi chín chảy mặt. (Tô Hoài) b/ Cha lại dắt con đi trên cát mịn Ánh nắng chảy đầy vai. (Hoàng Trung Thông) c/ d/ Ngoài thềm rơi chiếc lá đa Tiếng rơi rất mỏng như là rơi nghiêng. Em thấy cả trời sao Xuyên qua từng kẽ lá Em thấy cơn mưa rào Ướt tiếng cười của bố. (Trần Đăng Khoa) (Phan Thế Cải)

* DẶN DÒ Học thuộc ghi nhớ SGK. l - Hoàn thành các bài tập còn lại. l - Chuẩn bị bài mới. l- l

l Chào thân ái