Jan Kochanowski mistrz sowa polskiego to temat naszej

Jan Kochanowski – mistrz słowa polskiego - to temat naszej lekcji

… na początek o fraszce Współcześnie słowa „fraszka” używa się w różnych sytuacjach. Określenie to pojawia się, gdy jest mowa o jakiejś drobnostce („To dla mnie fraszka”), a także gdy wskazuje się utwory o niewielkich rozmiarach lub teksty żartobliwe („Napisałem kilka fraszek”). Jednak najczęściej słowo „fraszka” jest kojarzone z jednym z renesansowych twórców – Janem Kochanowskim.

https: //youtu. be/Vj. OM 4 Ed. Jqf. M https: //youtu. be/Q 4 Rh 3 Oo. Ip 1 k Zapoznajcie się z filmami o Janie Kochanowskim….

Kilka słów o poecie Jan Kochanowski to najważniejszy XVI‑wieczny poeta środkowej Europy. Urodził się w szlacheckiej rodzinie w 1530 roku, w wiosce Sycyna w okolicach Radomia. Po studiach w Akademii Krakowskiej wyjechał na nauki do Królewca (wtedy – Prusy, dziś – Rosja), a później do Padwy we Włoszech, gdzie przebywał z przerwami w latach 1556– 1559. Po powrocie do kraju najpierw pracował na dworach możnowładców, by w końcu związać się z dworem królewskim (pełnił m. in. funkcję sekretarza króla Zygmunta II Augusta. Około 1574 roku osiadł w Czarnolesie (niedaleko Sycyny), a rok później ożenił się z Dorotą Podlodowską. Kochanowski gospodarował w Czarnolesie do swej nagłej śmierci w 1584 roku. Poeta został pochowany w Zwoleniu. Trzeba pamiętać, że Jan Kochanowski poświęcił się działalności literackiej od czasu swego pobytu we Włoszech. Artysta tworzył zarówno w języku polskim, jak i po łacinie. Jego największe dzieła to: Fraszki, Pieśni, Treny, Odprawa posłów greckich, Psałterz Dawidów – parafraza (czyli dość swobodna przeróbka oryginału) Księgi Psalmów.

Ważne… To Jan Kochanowski stworzył polski język literacki. Już za życia traktowano go jako poetę dorównującego talentem wybitnym lirykom starożytnym – to był największy wyraz uznania dla artysty.

O fraszkach W 1584 roku (roku śmierci Kochanowskiego) ukazały się w Krakowie Fraszki – zbiór około 300 utworów, które poeta pisał niemal przez 25 lat. Tytuł dzieła pochodzi od włoskiego słowa frasca. Poeta wprowadził je do języka polskiego. W skład podzielonego na trzy księgi dzieła wchodzą wiersze o bardzo różnorodnej tematyce i sięgające do różnych źródeł, np. do literatury antycznej, oraz czerpiące inspirację z życia obyczajowego XVI wieku. Różnorodność widać też w tonacji utworów wchodzących w skład zbioru Fraszki. Obok utworów żartobliwych (a nawet swawolnych) występują fraszki o charakterze miłosnym, patriotycznym, a także refleksyjno‑filozoficznym.

To właśnie Jan Kochanowski wprowadził do polszczyzny słowo „fraszka”. W XVI wieku miało ono kilka znaczeń, tym mianem określano „kogoś mało znaczącego”, „coś niedużego”, „rzecz o niewielkiej wartości”. Dzięki zbiorowi Jana z Czarnolasu „fraszką” zaczęto nazywać też jeden z gatunków literackich.

Fraszka Na zdrowie – wstępna interpretacja Pamiętajmy, ze Kochanowski, żył i tworzył w epoce odrodzenia, a zatem kierował się renesansową zasadą Człowiekiem jestem i nic, co ludzkie, nie jest mi obce ( Kartezjusz)… Jako człowiek posiadający wysokie wykształcenie, a przede wszystkim szeroka wiedzę, uważał, że fraszki są wdzięcznym gatunkiem do poruszania istotnych tematów dotyczących człowieka…Widzimy to chociażby we fraszce „Na zdrowie”, w której podjęty został temat – chyba - najważniejszej wartości w życiu człowieka… Zdrowie jest tu „tytułowym” i głównym bohaterem”. To do niego zwraca się podmiot liryczny, używając apostrofy : „Szlachetne zdrowie, nikt się nie dowie jako …”. Nie można nie zgodzić się ze słowami poety. Przecież na ogół nie doceniamy zdrowia, jeżeli nam i naszym bliskim dopisuje. Zaczynamy doceniać jego wartość dopiero wówczas, gdy nas opuszcza albo wtedy, kiedy wchodzimy w okres starości. Poeta podkreśla wartość zdrowia, któremu ni mogą dorównać młodość, uroda, majątek, stanowiska czy władza. To wszystko, o wydaje się istotne, cenne, traci wartość, a wręcz przestaje się liczyć, kiedy człowiek zaczyna poważnie chorować. Cztery ostatnie wersy utworu to kolejna apostrofa i jednocześnie prośba skierowana do zdrowia: Klejnocie drogi, / Mój dom ubogi / Oddany tobie, Ulubuj sobie.

Na dom w Czarnolesie – zapoznajcie się z nią… Panie, to moja praca, a zdarzenie Twoje; Raczyż błogosławieństwo dać do końca swoje! Inszy niechaj pałace marmurowe mają I szczerym złotogłowem ściany obijają, Ja, Panie, niechaj mieszkam w tym gniaździe ojczystym, A Ty mię zdrowiem opatrz i sumnieniem czystym, Pożywieniem ućciwym, ludzką życzliwością, Obyczajmi znośnymi, nieprzykrą starością.

Intepretujemy utwór … Zróbcie notatkę W utworze Jana z Czarnolasu adresatem jest Bóg - Panie, to moja praca, a z darzenie Twoje – któremu poeta dziękuje za stworzenie świata, za stworzenie go swoim błogosławieństwem i otoczenie opieką. Nie umniejsza on jednak swej roli na Ziemi „ „Panie, to moja praca”… Widzimy tu zatem, jak dla ludzi renesansu istotny był sam człowiek i jego rozwój. Kochanowski w tej fraszce oddaje innym prawo do posiadania bogactwa i luksusów. Wartości ważne dla niego, są jednak inne. To zdrowie, czyste sumienie, uczciwość, życzliwość ludzi, dobra, spokojna starość. Istotne jest też znalezienie swojego miejsca na ziemi. „Gniazdo ojczyste” to nie tylko Polska, ale także Czarnolas, w którym znalazł spokój, w którym prowadził życie ziemianina, w którym był szczęśliwy. .

https: //youtu. be/q 7 Gx. Ef. OVA

Interpretacja fraszki Czarnoleska lipa jest wyjątkowa… Docenia ja także Poeta, gdyż sam odpoczywał i tworzył w jej cieniu. Monolog lipy bo to na zwraca się do „Gościa” – to nic innego jak pochwała nie tylko samego – jakże wdzięcznego drzewa ( lipa daje słodki miód, a więc słodycz i dostatek, zapewnia cień, potrzebny latem, a szelest jej liści przynosi ukojenie i spokój, zapewnia więc dobry sen) – ale przede wszystkim ziemiańskiego życia, jakie Kochanowski prowadził. Istotne są tu także pochwała i uwielbienie samej przyrody i ziemi ojczystej.

Na lekcji we wtorek omówi środki poetyckie występujące we fraszkach, W środę – odpowiadamy z życiorysu Kochanowskiego i znajomości fraszek.