Gjymtyrt e veuara Gjymtyrt homogjene Njohuri gramatikore SINTAKS

Gjymtyrët e veçuara Gjymtyrët homogjene Njohuri gramatikore – SINTAKSË PUNOI: Aurora Bardhi Lënda : Gjuhë shqipe, klasa XII Përsëritje - MSH

Rezultatet e të nxënit të temës së parë mësimore: • Nxënësi/ja • Identifikon gjymtyrët e veçuara në fjali • Klasifikon llojin e gjymtyrës së veçuar • Shpjegon rolin, përdorimin dhe mënyrën e shprehjes së gjymtyrës së veçuar • Analizon me se shprehen gjymtyrët e veçuara • Aftësohet në përdorimin e presjes te gjymtyrët e veçuara

Rezultatet e të nxënit të temës së dytë mësimore: • Nxënësi/ja: • Identifikon gjymtyrët homogjene në fjali • Klasifikon llojin e gjymtyrëve homogjene • Shpjegon përdorimin e nyjave, parafjalëve dhe lidhëzave para gjymtyrëve homogjene • Përdor si duhet presjen te gjymtyrët homogjene

Fjalë kyçe: • Gjymtyrë e veçuar • Klasifikim • Përdorim • Rregulla • Gjymtyrët homogjene • Funksion • Përdorimi i presjes • Lidhëza • Parafjalë • Nyja

Rikujtojmë gjymtyrët e dyta Gjymtyrët e dyta Rrethanor Përcaktor - Me përshtatje - Me drejtim - Me bashkim - Vendi Kohe Mënyre Sasie Shkaku Qëllimi Kundrinor - I drejtë - I zhdrejtë Me parafjalë Pa parafjalë

Ç’janë gjymtyrët e veçuara të fjalisë? - Si klasifikohen ato? kanë ngarkesë emocionale gjymtyrë të dyta Përcaktori veçori kuptimore Gjymtyrët e veçuara kanë ngarkesë stilistike karakter përcaktues karakter sqarues veçori intonative Veçori stilistike janë të veçuara: përcaktori ndajshtimi përcaktori kallëzuesor rrethanori Ndajshtimi Saktëson kuptimin e një Jep tiparet e një personi apo sendi. gjymtyre tjetër Veçimi i tij realizohet me Shprehet me intonacion dhe emër apo me pauzë gjatë të grup emëror folurit Zakonisht qëndron prapa fjalës së përcaktuar Ndahet me presje kundrinori Rrethanori Kundrinori Veçimi është në dëshirë të folësit Veçohet zakonisht në krye të fjalisë Ndahet me presje në fjali Ndahet me presje

Gjymtyrwt homogjene • Gjymtyrë homogjene quhen ato gjymtyrë që përmbushin të njëjtat funksione sintaksore, janë në të njëjtat raporte me të njëjtën gjymtyrë e në raporte kuptimore bashkërenditjeje midis tyre, duke u bashkuar me lidhje bashkërenditëse e asindenike: (Unë, i kam dashur, i dua dhe i respektoj shume muratorët dhe punonjësit. Gjer atëherë, as ai, as ajo nuk qenë mësuar dut me këtë. E kishte vështruar gjatë, herë me dyshim, herë me zemërim. ) • Si gjymtyrë homogjene mund të dalin të gjitha gjymtyrët e fjalisë, si gjymtyrët e dyta e atëherë ato i referohen së njëjtës fjalë, duke qenë në raporte të njëjta nënrenditjeje me të, dhe në raporte barazie, bashkërenditjeje, a më saktë bashkënënrenditjëje, ndërmjet tyre ashtu edhe gjymtyrët kryesorem, kryeljalë a kallëzues, – e atëherë raportet janë thjesht bashkërenditëse. Gjymtyrët homogjene përbëjnë një kategori të veçantë sintaksore, që karakterizohet nga një numër tiparesh të caktuara. Për të qenë homogjene dy a më shumë gjymtyrë duhet t‘u përgjigjen të gjitha kushteve, t’i kenë të gjitha karakteristikat që u përmendën në përkufizim dhe jo vetëm një a dy prej tyre.

Nuk janw gjymtyrw homogjene: • Nuk janë homogjene gjymtyrët që kanë të njejtin funksion në fjali, po s’i referohen së njëjtës gjymtyrë. • P. sh Që jashtë vinin mbyturazi ngulçimet e kuajve të karrocës dhe vërshëllimat e herëpasherëshme të karrocierit. Përcaktorët e kësaj fjalie, të shprehur me emra të rasës gjinore, – e kuajve, të karrocës, të karrocierit s’janë gjymtyrë homogjene, përcaktorë homogjenë. • S’janë homogjene as gjymtyrët që përmbushin të njëjta funksione sintaksore e i referohen së njëjtës fjalë, në jo në të njëjtën mënyrë për pasojë s’ka e as mund të vendosen midis tyre lidhje bashkërenditëse. Kështu, mund të dalin kundrina a përcaktorë të ndryshëm të së njëjtes fjalë, rrethanore të njëllojtë të së njëjtës folje, në mes të cilëve s’mund të vihet një lidhëse bashkërenditëse. • Nuk janë gjymtyrë homogjene as gjymtyrët që i referohen së njëjtës fjalë, po janë në raporte të ndryshme me të edhe kur mund të bashkohen me lidhëza bashkërenditëse. • Gjymtyrët homogjene mund të jenë të pazgjeruara a të zgeruara, të paveçuara a të veçuara. Mund të ketë edhe thirrorë, fjalë a togje fjalësh të ndërmjetme atë ndërkallura homogjene.

Gjymtyrët homogjene kryejnë funksion sintaksor si kryefjalë Bashkërenditëse shtuese Janë gjymtyrë të dyta fjalie Si kallëzues Si përcaktorë Gjymtyrët homogjene gjymtyrët ndahen me presje Veçuese Gjymtyrët homogjene krijojnë marrëdhënie: Si rrethanorë mjetet lidhëse; njëshe, shprehje, të përsëritura kundërshtuese Përmbyllëse

Rikujtojmë lidhëzat bashkërenditëse: Shtuese Veçuese Kundërshtuese Përmbyllëse Njëshe: e, dhe, edhe, as. Njëshe: as, o, a Po, por Prandaj, pra, ndaj Të përsëritura: edhe… Të përsëritura: hej…hej; Me lokucion lidhëzor: si edhe; as…as ja…ja jo aq sa. rrjedhim, për pasojë. Shprehje: si edhe; aq sa Me ndajfolje: tani…tani, diku…. diku

Punë të mbarë Faleminderit