FEUDALNA MONARHIJA U ENGLESKOJ Engleska rani feudalizam drevni

FEUDALNA MONARHIJA U ENGLESKOJ

Engleska rani feudalizam • drevni stanovnici Kelti i Briti 5 /6. stoljeće • seobe stanovništva – doseljavanje Angla, Sasa i Jita • otpor-legende o kralju –Arturu i vitezovima okruglog stola, Gralu, Parsifalu, Izoldi • formiranje manjih državica(Briti – zap. Wels; Pikti i Jiti - Škotska

Wilijam Osvajač(Kopile) 1. 2. 3. 4. - 1066. nakon bitke kod Hastingsa osvaja Englesku - postaje kralj Vilim I. (normanska dinastija) -jačanje središnje vlasti zapljenjuje posjede anglosaksonskog plemstva 1. Stvara zemljišnu knjigu – Domesdau Book 2. Staro englesko plemstvo uništava – stvara grofovije - oslanja se na Crkvu i gradove 1. dodjeljuje privilegije –crkvi 2. u sudskom - nezavisna 3. crkvena imovina zaštićena -stvara sigurnost, razvija trgovinu i ujedinjuje Englesku sa posjedima u Normandiji. Wilijam Osvajač

Henrih II Plantagenet (1154 – 1189) • Vojvoda Normandije – osnivač dinastije Plantagenet • Ženidba Elenorom Akvitanjskom – miraz Akvitanija i Gaskonja • U Francuskoj veća moć od kralja Francuske • Kao kralj Engleske osvaja Irsku • Reforme Henriha II u Engleskoj • • plaćanje poreza plemstvu umjesto vojne službe Reformiše sudstvo u Engleskoj Prvi štanpani” Zbornik” Suđenje pomoću porote - postaje norma Henrih II Plantagenet • Posljedice reformi: • Zabranjuje sudske sporove - DVOBOJE feudalcima • Neposlušnim feudalcima ruši zamkove • Opada moć crkvenih sudova

Konflikt Henriha II i crkve • Tomas Beket - kritičar reforme crkvenog suda • papa Aleksandar 3. štiti Beketa- u Francuskoj 1164. • Povratak i ubistvo Beketa u Engleskoj 1170. • Papina antema na Henriha II – iskup šibanjem na grobu Tomasa Beketa.

• Ričard I Lavljeg Srca (1189. -1199. ) kralj Engleske • 1172. upravlja vojvodstvom Akvitanije • Sudjeluje u Trećem krstaškom ratu • Koji francuski kralj je u ratu sa Ričardom tokom perioda (1194. -1199. )

Jovan Bez Zemlje • Neobdaren i nepopularan kralj u Engeskoj • Sukob sa Crkvom i Filipom II Avgustom • Inoćentije III- bacio interdikt (lat. interdicare=zabrana) • Pod pritiskom izdaje 1215. Magna Charta Libertatum • Tom je poveljom izabrano 25 velikaša koji nadziru kralja u izvršavanju odluka povelje te im je dopušteno pravo pobune protiv kralja ako se ne pridržava odluka • Magna Charta Libertatum smatra se prvim pisanim ustavnim zakonom Engleske i uopće prvim pisanim ustavnim aktom u svijetu Ivan Bez Zemlje (1199 -1216 godine)

Magna Charta Libertatum 1215 godine • nema povećanja poreza i obaveza za barone osim ako to ne odobri Savjet cijele Kraljevine • neće samovoljno kažnjavati barone i ritere to mogu činiti samo njima ravni • ostavlja na snazi sve crkvene privilegije • potvrđuje i proširi gradovima, samoupravu u prvom pogledu Londona – Osnovan Savjet 25 Barona

Henrih III (1227. -1272. ) • Sukob sa baronima -rodbinske veze žene Elenore (vlada i crkva) • Rat sa njemačkim carem- spletke sa papompokušaj kupovine trona Sicilije Pokušao je opozvati Veliku povelju sloboda(1237. ) ali ga je otpor staleža spriječio Povelju je morao dopuniti Oxfordskim statutima prema kojima je kralj bio obvezan sazvati parlament tri puta godišnje a parlament je mogao postaviti najviše državne službenike • Sajmon de Montford – 1265. rat kralja sa baronima. • 1265. osnovan je u Engleskoj parlament • Sredinom XIVstoljeća: Dom lordova - (Gorni dom) – baruni- grofovi Dom komuna - (Donji dom) – grofovije dva građana

STOGODIŠNJI RAT (1337 - 1453) • Uzroci: • 1. izumiranje dinastije Capet - dinastija Valois (1328); i Eduard III, sin Izabelle iz dinastije Capet, želi krunu za sebe • 2. bogata Flandrija (ovce - vuna - tekstil) • - još za Filipa VI. izbija spor s engleskim kraljem oko krune (zabrana izvoza engleske vune u Flandriju)

• Nekoliko faza rata • 1. do 1360. g. (Englezi osvajaju Akvitaniju i zarobljuju francuskoga kralja) • - Crna smrt - velika epidemija kuge 1348. - stradala trećina stanovništva Europe (oko 25 milijuna ljudi) • - veliki ustanak seljaka u Francuskoj (žakerija - Jack Bonhome) i ustanak pariških građana 1358. g. • - ustanci krvavo ugušeni: zaokret u korist Francuske • 2. do 1380. g. (gerilski rat Karla V. Mudrog; otkupio oca; Englezima ostali samo Bordeaux i Calais -ustanak seljaka u Engleskoj (1381. g. , voda Wat Tyler) - parlament seljacima zabranio • napuštanje zemlje -posjednici povećavaju naturalna davanja

• 3. do 1415. g. (Henrik V. Lancaster; obnovljeni sukobi; bitka kod Azincourta 1415. g. ) • - Francuzi poraženi (Englezima sjever i Pariz - okupacija Orleansa) • 4. preokret • - božansko poslanje Jeane d'Arc (Ivana Orleanska): na čelu francuske vojske, razbijena opsada Orleansa; krunidba Karla VII. u Reinsu • -Englezi je uhitili u bitci kod Campiegnea i spalili na lomači 1431. g. (u 20. stoljeću je rehabilitirana i poglašena svetom)

Završetak rata • -Englezi gube sve francuske posjede, osim grada Calaisa (do 1558. g. ) • Posljedice rata za Englesku • - „Rat ruža" - građanski rat u Engleskoj (1455 1485) Lankaster York • -sukob velikaških obitelji Lancaster (grb crvena ruža) i York (grb - bijela ruža) • -međusobno istrebljenje: ekonomski i kulturni nazadak • -na prijestolju Henrik VII. Tjudor (pobočna muška loza Lancastera) • -ženi se Elizabetom, posljednjom od Yorka • -začetak apsolutizma. Tjudor (podređuje parlament); 1485. g. dinastija Tjudora

Stogodišnji rat(Engleska – Francuska) • Posljedice rata za Francusku • -jačanje, centralizacija; jača položaj kralja (reforma vojske - vatreno oružje, topništvo, konjica. . . ) • - reforme sudstva • -zajednički jezik, teritorij, prošlost, neprijatelji (osjećaj pripadnosti Francuskoj) • - prve nacionalne države u Europi

ASOCIJACIJE • Normandija • Domesdau Book • Nezavisna crkva Wilijam Osvajač • Magna charta libertatum • Savjet barona • Sajmon de Monfort Parlament ENGLESKA • Jork • Lankaster • Tjudor “rat MONARHIJA ruže”

pitanja • • • Ko je bio Wilijam Osvajač? Kakav položaj je imala crkva u Engleskoj? Koje reforme sprovodi Henrih II? Šta je Velika povelja sloboda i ko je donosi? Kakvu ulogu u formiranju engleskog parlamenta ima grof Sajmon de Montfor? • Koje su posljedice Stogodišnjeg rata za Englesku? • Šta prestavlja rat Dvije ruže?