YAAMIMIZDAK ELEKTRK Fen ve Teknoloji ELEKTRKLE TANIALIM Elektrik

YAŞAMIMIZDAKİ ELEKTRİK Fen ve Teknoloji

ELEKTRİKLE TANIŞALIM Elektrik bir enerjidir. Elektrik, günlük yaşamımızın birçok noktasında kullanılır. Örneğin; evde kullandığımız aydınlatma araçları, TV, radyo, buzdolabı, çamaşır makinesi gibi pek çok alet elektrikle çalışır. Elektriğin bir özelliği de başka enerjilere dönüşebilmesidir. Elektrik; aydınlatma araçlarında ışık enerjisine, televizyonda ses ve ışık enerjisine, vantilatörde hareket enerjisine, elektrikli sobada ısı enerjisine dönüşür.

Elektriğin Günlük Yaşamımızdaki Yeri: Elektrik enerjisi elektrik santrallerinde üretilir, oradan da çeşitli yerler kullanılmak üzere dağıtılır. Elektrik enerjisi farklı amaçlarla kullanılır. Bunlardan bazılarını şöyle sıralayabiliriz: İletişim, aydınlatma, ısıtma, ses elde etme, sanayi, tarım, hareket sağlama, günlük yaşamımızdaki aletleri çalıştırma gibi.

Farklı Elektrik Enerjisi Kaynakları: Elektrik enerjisi üreten santraller; termik, hidroelektrik ve rüzgar elektrik santralleridir. Farklı elektrik enerjisi kaynakları ise piller, akü ve şehir cereyanıdır.

Pille çalışan aletler: Saat, fotoğraf makinesi, TV kumandası, hesap makinesi gibi pek çok küçük alet pille çalışır.

¡ Akü ile çalışan aletler: Elektrikli bisikletler, akülü arabalar, araba teyp ve ışıklandırma sistemleri.

¡ Şehir cereyanı ile çalışan aletler: TV, buzdolabı, çamaşır makinesi, bulaşık makinesi gibi pek çok alet şehir cereyanı ile çalışır.

Elektriğin Yol Açabileceği Tehlikeler: Eğer; elektriği dikkatli kullanmazsak bizi çarpabilir veya yangın çıkarabilir. Elektriğin içinden kolayca akıp gittiği maddelere iletken denir. Örneğin; demir, bakır, su vb maddeler iletken maddelerdir. İnsan vücudu da iletkendir. Bu nedenle elektrik insan vücuduna kolayca geçebilir. Elektrikle temas halinde olan iletken maddelere dokunmamalıyız.

Elektriğin yol açabileceği tehlikelerden korunmak için; ¡ Prizlere yalnızca elektrik fişleri takılmalı. ¡ Hasar görmüş kablolara dokunulmamalı. ¡ Çalışan elektrikli aletlere ıslak elle dokunulmamalı. ¡ Elektrikli alet ve araçlar rastgele kurcalanmamalı. ¡ Kablosu veya fişi hasarlı alet ve araçlar prize takılmamalı.

PİLLERLE TANIŞALIM Piller, düşük elektrik enerjisi kaynağıdırlar. Bir pilin üzerinde artı(+) ve eksi( -) kutup bulunur. Pillerin çıkıntılı ucu (+) ve düz ucu (-)’dir. Piller çalıştırılacak olan alet veya araca uygun bir şekilde yerleştirilmelidir. Pillerle çalışan alet ve araçlardan bazıları şunlardır; saat, hesap makinesi, el feneri, çeşitli oyuncaklar, TV kumandası vb… Birden çok pilin bir araya getirilmesiyle hazırlanan düzeneğe batarya denir. Bataryalar pek çok alanda kullanılmaktadır. Örneğin; cep telefonları, diz üstü bilgisayarlar bataryalarla çalışmaktadır.

¡ ¡ ¡ Piller doğal çevreye zarar veren yapıdadırlar. Bu yüzden, enerjisi biten piller yalnızca atık pil kutularına atılmalıdır. Piller çevreye atıldıklarında, kolayca parçalanıp toprağa ve canlılara zarar verirler. Piller dikkatli kullanılmalıdır. Pillerin çevreye zarar vermemeleri için; Atık pil kutularına atılmalı, Piller elektrik enerjisi depolayan aletlerdir. Tekrar şarj edilebilen piller kullanılmalı, Piller ateşe atılmamalıdır.

BASİT ELEKTRİK DEVRELERİ KURALIM Devre; elektriğin, elektrik kaynağından başlayıp, elektrikle çalışan aletleri dolaşarak yeniden kaynağa döndüğü düzenektir. Basit bir elektrik devresinde; pil, ampul, elektrik bağlantı kablosu(tel) ve elektrik anahtarı bulunur. Bunlara devre elemanları denir. Devre elemanlarını tanıyacak olursak;

¡ ¡ Ampul: bir yapay ışık kaynağıdır. Ampulün üzerine yerleştirildiği alete duy adı verilir. Ampul gelen enerjiyi ışığa dönüştürür. Tel(Bağlantı Kablosu): Tel, elektrik enerjisini diğer elemanlara ileten elemandır. Pil: Devreye elektrik enerjisi sağlayan elemandır. Anahtar: Elektrik devresini açıp kapatmaya yani kontrol etmeye yarayan devre elemanıdır. Anahtar açık ise devreye elektrik gitmez ve ampul yanmaz. Anahtar kapalı ise elektrik geçer ve ampul yanar

DEVRE ELEMANININ ADI PİL (Üreteç) LAMBA (Ampul) ANAHTAR KABLO DEVRE ELEMANININ RESMİ DEVRE ELEMANININ GÖREVİ SEMBOLÜ Kimyasal enerjiyi elektrik enerjisine dönüştürerek lambanın yanması için gerekli enerjiyi depolar Pilden aldığı kimyasal enerjiyi elektrik enerjisine dönüştürür Pilde depolanan elektrik enerjisinin akımını sağlar veya engeller Devrede akımın taşınmasını sağlar