Trkiye Cumhuriyetinin Temel lkeleri Sosyal Devlet Devletin sosyal

Türkiye Cumhuriyeti’nin Temel İlkeleri Sosyal Devlet: Devletin, sosyal barışı ve sosyal adaleti sağlamak amacıyla sosyal ve ekonomik hayata aktif müdahalesini gerekli ve meşru gören anlayış… Özel sektörün yanında varlık ve etkinlik gösteren ayrı bir kamu sektörüne/kamu yönetimine sahip, üretim ve bölüşüm süreçlerini toplumsal kalkınma ve refah amaçları doğrultusunda doğrudan ve dolaylı araçlarla yönlendiren devlet… Devlet, pozitif statü hakları çerçevesinde insanları özgürleştirir… İnsan onuruna yaraşan asgari bir yaşam düzeyi sağlama sosyal haklar: sağlık hakkı, eğitim hakkı, konut hakkı, çalışma hakkı, sosyal güvenlik hakkı, adil ücret hakkı…

Türkiye Cumhuriyeti’nin Temel İlkeleri Sosyal Devlet: Gelir adaletinin sağlanması: vergi politikaları (artan oranlı vergi, mali güce göre vergi, vergi yükünün adaletli ve dengeli dağılımı), kamulaştıma ve devletleştirme, toprak reformu… Eleştiri: bedavacılık (free rider)/nimetlerin toplanması ama külfetlerin başkalarının sırtına yüklenmesi/başkalarının yararına çalışmaya zorlayan haksız bir müdahale…

Türkiye Cumhuriyeti’nin Temel İlkeleri Hukuk Devleti: Hukuk kurallarına bağlı olan, yurttaşlarına hukuki güvenlik sağlayan devlet… Devlet etkinliklerinin hukuksal kurallara bağlı olduğu ve bireysel hakların hem devlet karşısında hem bireylerin birbirleriyle ilişkilerinde hukuk tarafından güvence altına alındığı devlet… Devletin sınırlandırılması ve temel hak ve özgürlüklerin korunması… • Yasama organı hukuka bağlı olmalı: Anayasanın bağlayıcılığı ve üstünlüğü Madde 11 – Anayasa hükümleri, yasama, yürütme ve yargı organlarını, idare makamlarını ve diğer kuruluş ve kişileri bağlayan temel hukuk kurallarıdır. Kanunlar Anayasaya aykırı olamaz.

Türkiye Cumhuriyeti’nin Temel İlkeleri Hukuk Devleti: • Yürütme organı hukuka bağlı olmalı: Madde 8 – Yürütme yetkisi ve görevi, Cumhurbaşkanı ve Bakanlar Kurulu tarafından, Anayasaya ve kanunlara uygun olarak kullanılır ve yerine getirilir. • Yargı organı hukuka bağlı olmalı: Mahkemelerin bağımsızlığı Madde 138 – Hakimler, görevlerinde bağımsızdırlar; Anayasaya, kanuna ve hukuka uygun olarak vicdanı kanaatlerine göre hüküm verirler. Hukuk kuralları belirlenmiş ve erişilebilir olmalı/Hukuka uygunluk denetimi esas olmalı • İdarenin bütün eylem ve işlemleri yargı denetimine tabi olmalıdır: Madde 125 – İdarenin her türlü eylem ve işlemlerine karşı yargı yolu açıktır (Yasama kısıntısı=İstisnalar: Cumhurbaşkanının tek başına yapacağı işlemler/YAŞ kararları [istisna: terfi işlemleri ile kadrosuzluk nedeniyle emekliye ayırma işlemleri hariç her türlü ilişik kesme kararlarına karşı yargı yolu açıktır]/HSYK kararları [HSYK’nın meslekten çıkarma cezasına ilişkin olan kararlara yargı yolu açıktır])

Türkiye Cumhuriyeti’nin Temel İlkeleri Hukuk Devleti: • Hakimler, bağımsız ve güvenceli olmalıdır: mahkemelerin bağımsızlığı. Madde 138 – Hiçbir organ, makam, merci veya kişi, yargı yetkisinin kullanılmasında mahkemelere ve hakimlere emir ve talimat veremez; genelge gönderemez; tavsiye ve telkinde bulunamaz. Görülmekte olan bir dava hakkında Yasama Meclisinde yargı yetkisinin kullanılması ile ilgili sorulamaz, görüşme yapılamaz veya herhangi bir beyanda bulunulamaz. Yasama ve yürütme organları ile idare, mahkeme kararlarına uymak zorundadır; bu organlar ve idare, mahkeme kararlarını hiçbir suretle değiştiremez ve bunların yerine getirilmesini geciktiremez. / Hakimlik ve savcılık teminatı Madde 139 – Hakimler ve savcılar azlolunamaz, kendileri istemedikçe Anayasada gösterilen yaştan önce emekliye ayrılamaz; bir mahkemenin veya kadronun kaldırılması sebebiyle de olsa, aylık, ödenek ve diğer özlük haklarından yoksun kılınamaz. • İdarenin faaliyetlerinin önceden bilinebilir olması. Hukuk kuralları düzenlemeli ve bunlara uymalıdır. İdari faaliyetlerin belirliliği ilkesi.

Türkiye Cumhuriyeti’nin Temel İlkeleri Hukuk Devleti: • Hukuki güvenlik ve geçmişe etki yasağı: Yurttaşlar, kendilerine uygulanacak hukuk kurallarının neler olduğunu önceden bilme olanağına sahip olmalıdır. Hem yasal düzenlemelerin hem de idari işlemlerin geriye yürümezliği ilkesi/kazanılmış haklara saygı. • İdarenin mali sorumluluğu olmalıdır. Madde 125 – İdare, kendi eylem ve işlemlerinden doğan zararı ödemekle yükümlüdür. • Masumluk karinesi/hak arama özgürlüğü/kanunsuz suç ve ceza olmaz/kanuna aykırı olan bulguların delil olarak kullanılamaması/doğal yargıç ilkesi/adil yargılanma hakkı/ceza yargılamasının aleni olması/cezai sorumluluğun şahsi olması/bilgi edinme hakkı/savunma hakkı…

Türkiye Cumhuriyeti’nin Temel İlkeleri Eşitlik İlkesi: • Kanun önünde eşitlik Madde 10 – Herkes, dil, ırk, renk, cinsiyet, siyasi düşünce, felsefi inanç, din, mezhep ve benzeri sebeplerle ayırım gözetilmeksizin kanun önünde eşittir. (Ek fıkra: 7/5/2004 -5170/1 md. ) Kadınlar ve erkekler eşit haklara sahiptir. Devlet, bu eşitliğin yaşama geçmesini sağlamakla yükümlüdür. (Ek cümle: 7/5/20105982/1 md. ) Bu maksatla alınacak tedbirler eşitlik ilkesine aykırı olarak yorumlanamaz. (Ek fıkra: 7/5/2010 -5982/1 md. ) Çocuklar, yaşlılar, özürlüler, harp ve vazife şehitlerinin dul ve yetimleri ile malul ve gaziler için alınacak tedbirler eşitlik ilkesine aykırı sayılmaz. Hiçbir kişiye, aileye, zümreye veya sınıfa imtiyaz tanınamaz. Devlet organları ve idare makamları bütün işlemlerinde kanun önünde eşitlik ilkesine uygun olarak hareket etmek zorundadırlar. • Mutlak eşitlik ve nispi eşitlik…

İdarenin bütünlüğü ilkesi IV. İdare A. İdarenin esasları 1. İdarenin bütünlüğü ve kamu tüzelkişiliği Madde 123 – İdare, kuruluş ve görevleriyle bir bütündür ve kanunla düzenlenir. İdarenin kuruluş ve görevleri, merkezden yönetim ve yerinden yönetim esaslarına dayanır. Kamu tüzelkişiliği, ancak kanunla veya kanunun açıkça verdiği yetkiye dayanılarak (Cumhurbaşkanı Kararnamesiyle) kurulur.

İdarenin bütünlüğü ilkesi Üniter devlet ilkesinin yönetsel örgütlenmeyi yönlendiren temel kavramıdır. İdarenin bütünlüğü, her bir kurumsal parçanın, «bütün» içinde işbölümü dolayısıyla çalışmasını ifade eder. Yönetim mekanizması hem kuruluşu hem de görevleri bakımından tek kaynaktan (ulusal meclisten) doğar ve bu kaynağa karşı sorumludur. Yönetim, bu kaynağın emri ya da verdiği yetkiye dayanarak hiyerarşik olarak kurulmaktadır. Görevler bütünden parçaya doğru dağıtılır.

İdarenin bütünlüğü ilkesinin iki ana unsuru/aracı, bir yardımcı unsuru vardır. • Hiyerarşi (yetki temerküzü, yetki yoğunluğu, concentration) • İdari vesayet (administrative tutelage) • Yetki genişliği (adem-i temerküz, tevzi-i mezuniyet, deconcentration)