Teymiskennsla sknarfri og hindranir Umra ljsi hugmynda um

Teymiskennsla – sóknarfæri og hindranir! Umræða í ljósi hugmynda um skólann sem lifandi lærdómssamfélag og menntun fyrir alla Ingvar Sigurgeirsson Dagskrá á vorfundi Grunns í Keflavík, 3. maí 2018

Efni • Hugtakið • Kostir og gallar teymiskennslu • Rannsóknarniðurstöður • Reynslan hér á landi • Teymiskennsla og menntun fyrir alla • Horft til framtíðar

Hvers vegna er þetta efni á dagskrá? • Margt bendir til þess að mörg sóknarfæri fylgi innleiðingu teymiskennslu • Benda má á fjölmargar innlendar og erlendar rannsóknir • Fjöldi skóla hér á landi er að innleiða teymiskennslu • Reynslan er í öllum meginatriðum jákvæð Varið ykkur á fyrirlesaranum – honum er nokkuð niðri fyrir!

Hvað er teymiskennsla? Tveir eða fleiri kennarar er samábyrgir fyrir kennslu í tilteknum nemendahópi (t. d. árgangi eða aldursblönduðum hópi) eða námsgreinum. Kennarar undirbúa sig saman og kenna einnig að einhverju marki saman. Tveir eða fleiri kennarar leggja saman krafta sína, hæfileika, áhuga og bjargir og bera sameiginlega ábyrgð á kennslu í tilteknum nemendahópi (Main og Bryer, 2005).

Umfang Teymiskennsla ersamstarfs alltafkennara teymisvinna en teymisvinna er ekki alltaf teymiskennsla! Við hittumst nánast aldrei til samstarfs Við hittumst til samstarfs 2 -3 sinnum önn 3% 4% 2% 4% • Rannsóknir sýna að kennarar vinna mikið saman – teymisvinna er mikil í skólum – og 7% Við hittumst til samstarfs 1 -3 sinnum í mánuði jafningjastuðningur 5% 13% Við hittumst til samstarfs að jafnaði einu sinni viku 12% 25% Við höfum samstarf nokkrum sinnum í viku 19% 50% Við höfum daglegt samstarf 56% 0% 10% Bekkjarkennsluskólar 20% 30% Teymiskennsluskólar 40% 50% 60%

Ótal afbrigði – mismunandi umfang • Kennarar í sama árgangi eða samliggjandi árgöngum vinna saman • Nánast alltaf – eða stundum, t. d. hluta úr viku • Faggreinakennarar vinna saman • Bera saman ábyrgð á námsgrein í tilteknum hópum • Leggja saman í þverfagleg viðfangsefni • Í lengri eða skemmri tíma • Í mis-umfangsmiklum verkefnum • Sérkennarar (þroskaþjálfar, hegðunarráðgjafar) vinna með umsjónarkennurum (e. co-teaching)

Rannsóknir á teymiskennslu Teymiskennsla hefur verið rannsökuð í marga áratugi • Á öllum skólastigum • Víða um heim • (Rannsóknum á teymisvinnu á ólíkum vettvangi hefur einnig fleygt fram) • Og nú eigum við íslenskar rannsóknarniðurstöður

Íslenskar rannsóknir á teymiskennslu • Svanhildur Ólafsdóttir (2009): Eigindleg rannsókn í þremur skólum (viðtöl og vettvangsathuganir) • Þórhildur Helga Þorleifsdóttir (2013): Viðtalsrannsókn, rætt var við fjóra skólastjóra Svanhildur kallaði ritgerð sína: • Fríða Rún Guðjónsdóttir (2014): Tilviksrannsókn í einum skóla (viðtöl og Efvettvangsathuganir) teymiskennsla er svarið • Sólveig Ásta Guðmundsdóttir (2014): Tilviksrannsókn í einum skóla hver er þá spurningin? (viðtöl og vettvangsathuganir) • Björn Benediktsson (2014): Viðtalsrannsókn (sjö kennarar í tveimur skólum) • Anna Steinunn Friðriksdóttir (2015): Eigindleg rannsókn í þremur skólum (viðtöl og áhorf – áhersla á samstarf umsjónarkennara og sérkennara) • Kristín Margrét Gísladóttir (2015): Eigindleg rannsókn í þremur skólum (unglingastig)

Og svo Starfsháttarannsóknin

Hvað segja rannsóknir um kostina? • Verkaskipting – vinnuhagræðing • ólíkir styrkleikar / menntun / reynsla kennara eða annarra starfsmanna nýtur sín betur • Jafningjastuðningur • Betri lausnir • Agavandamál eru auðleystari • Kennarar verða nemendum fyrirmyndir (um samvinnu) • Við lærum hvert af öðru • Hugmyndin um skólann sem lærdómssamfélag

Fleiri kostir • Traustara námsmat • Nemendur (og foreldrar) hafa ákveðið val um kennara • Og svo þetta: • • • Meiri starfsánægja Öflugra faglegt starf Frjórri og fjölbreyttari kennsluhættir Betri námsárangur (Meira um sumt af þessu síðar)

Frjórri kennsluhættir • • • Æfingaskólinn Grunnskólinn á Kópaskeri Norðlingaskóli Framhaldsskólinn á Laugum Norðlingaskóli Bakkafjarðarskóli Leikskólinn Aðalþing Brúarásskóli Hólabrekkuskóli Langholtsskóli

Líka þetta • Ávinningur í tengslum við kennaramenntun • Kandídatsárið • Að læra að kenna í teymi • Að vinna á gólfinu með öðrum fullorðnum veitir aðhald • Auðveldara er að glíma við forföll • Yfirleitt vilja þeir sem starfa í teymum ekki fara til baka!

Mikilvægar forsendur • Viðhorf kennara skipta sköpum • Það er hægt að læra að vinna í teymi • Mikilvæg skilyrði • Gagnkvæmt traust / virðing innan teymisins • Hreinskilin samskipti • Skipuleg vinnubrögð • Stuðningur skólastjórnenda

Hvað segja rannsóknir um gallana • Tímaskorturinn • Teymi ná ekki saman (samstarfsörðugleikar) • Teymiskennsla er líklega ekki fyrir alla! • . . . þegar einhver eða einhverjir leggja minna af mörkum • . . . þegar nemandi finnur sig ekki í þessu skipulagi

• Hvaða spurningar hafa vaknað?

Sláandi rannsóknarniðurstöður! • Rannsóknin Starfshættir í grunnskólum (2009‒ 2013) náði til 20 skóla • Níu skólanna reyndust byggja verulega eða að hluta til á teymiskennslu – sex voru einyrkjaskólar og fimm voru hvort tveggja • Teymiskennsluskólarnir reyndust standa framar í mörgum atriðum • fjölbreyttari kennsluhættir og námsmat • Jákvæðari viðhorf um marga mikilvæga þætti • Lítum á nokkrar tölfræðilega marktækar niðurstöður

Hópvinna 4, 0% 2, 0% Aldrei Bekkjarkennsla Munur á skólum: Teymiskennsla 16, 0% Sjaldnar 6, 0% Í þeim skóla þar sem hópvinna eða samvinna í 20, 0% 1 kennslustundum til 3 sinnum í mánuði var 9, 0% mest, miðað við svör kennara, var dagleg notkun 47% (í tveimur skólum), en 7% í þeim 27, 0% 1 til 2 sinnum í viku skóla þar sem hún var minnst. 23, 0% 18, 0% 3 til 4 sinnum í viku 24, 0% 15, 0% Daglega eða oft á dag 35, 0% 0, 0% 5, 0% 10, 0% 15, 0% 20, 0% 25, 0% 30, 0% 35, 0% 40, 0%

Tíðni þemaverkefna sem nemendur vinna í litlum hópum (svör kennara) Teymiskennsluskólar Bekkjarkennsluskólar 63, 0% 36, 0% 35, 0% 24, 0% 22, 0% 13, 0% 4, 0% 2, 0% Daglega eða oftar 1 -4 sinnum í viku 1 -3 sinnum í mánuði Sjaldnar

Nemendur í teymiskennsluskólum (marktækur munur) • fá oftar að velja viðfangsefni eftir áhuga • fá að ráða meira um námið • nota Netið meira við upplýsingaleit • setja sér oftar markmið • telja sig fá meiri leiðsögn um hvernig þeir geta bætt sig í náminu • hafa oftar kennara sem hlusta á það sem þeir hafa að segja • eru í betri samskiptum við kennara sína

Kennarinn leyfir okkur að ráða hvernig við vinnum verkefnin 5% 5% Veit ekki Bekkjarkennsla Teymiskennsla 10% Mjög sjaldan 8% 14% Frekar sjaldan 10% 39% Hvorki oft né sjaldan 35% 32% Oft eða frekar oft 41% 0% 5% 10% 15% 20% 25% 30% 35% 40% 45%

Hversu oft eða sjaldan fá nemendur að velja hvernig þeir skila verkefnum? Bekkjarkennsluskólar Aldrei Teymiskennsluskólar 33, 0% 14, 0% 75% nemenda í bekkjarkennsluskólum fá sjaldan eða aldrei að ráða skilum á verkefnum 24, 0% Næstum aldrei 20, 0% 18, 0% Sjaldan 19, 0% 18, 0% Stundum Alltaf eða næstum alltaf 7, 0% 0, 0% 5, 0% 10, 0% 32, 0% 15, 0% 20, 0% 25, 0% 30, 0% 35, 0% 40, 0% 45, 0% 50, 0%

Kennarar í teymiskennsluskólum • eiga betri samskipti við nemendur • telja samskipti nemenda betri • telja starfsanda betri • segja mun meiri áherslu lagða á samvinnu starfsfólks • telja að mun betur gangi að innleiða nýbreytni • taka mun meiri þátt í innleiðingu breytinga

Starfsþróun kennara er markviss hluti af skólastarfinu 2, 0% 1, 0% Algjörlega ósammála Mjög ósammála 1, 0% Frekar ósammála Bekkjarkennsla Teymiskennsla 4, 0% 11, 0% 3, 0% Hvorki sammála né ósammála 24, 0% 16, 0% Frekar sammála 31, 0% 22, 0% 20, 0% Mjög sammála 8, 0% Algjörlega sammála 0, 0% 5, 0% 10, 0% 36, 0% 20, 0% 15, 0% 20, 0% 25, 0% 30, 0% 35, 0% 40, 0%

Afstaða starfsfólks til fullyrðingarinnar Í mínum skóla gengur vel að innleiða breytingar í skólastarfinu Mjög og algerlega ósammála 2% 6% Bekkjarkennsla Teymiskennsla Frekar ósammála 14% 6% Hvorki sammála né ósammála 14% 12% 43% 40% Frekar sammála Mjög og algerlega sammála 23% 0% 5% 10% 15% 20% 25% 41% 30% 35% 40% 45% 50%

Reynslan af nýjum innleiðingarverkefnum • (Skólarnir á Snæfellsnesi, í Borgarbyggð og á Ísafirði) • Mörg dæmi um að vel gangi þegar: • Tveir kennarar – sem ná vel saman – eru með hóp í sama rými • Tveir eða fleiri (ólíkir) kennarar kenna stærðfræði saman (jafnvel í aldursblönduðum hópum) • Þroskaþjálfi vinnur með kennurum í teymi • Sláandi dæmi

Úr rýnihópaviðtali IS (spyr þroskaþjálfann): Þú sérð fyrst og fremst kosti í þessu? • Ég er vön því að hafa verið að taka nemendur út. . . nú er ég bara inni í hópnum og það er ekki hægt að líkja því saman. . . þú kynnist þeim allt öðruvísi og þau eru ekkert að upplifa sig sem einhverja sem er verið að taka út úr. Það er eitthvað svo frábært. • Ég er vön því að vera með bekk og hún hefur verið að taka út nemendur og ég ætla heldur ekki að líkja þessu saman. • Við erum báðar með puttana á því sem er að gerast. Ég veit hvað hún er að gera og við getum talað saman um það, borið saman bækur okkar – mér finnst þetta ólýsanlega gott. • Ég get ekki hugsað mér að fara til baka. . . ég held að við séum að mæta þeim miklu betur og við sjáum miklu meiri árangur. Ég hef aldrei séð jafn góðan árangur með krakka sem eiga við námsörðugleika að stríða. . . eins og við erum núna að fá. . .

Anna Steinunn Friðriksdóttir (2015) Helstu niðurstöður rannsóknarinnar eru að teymiskennsla styður við skólastarf í skóla án aðgreiningar með faglegri samvinnu teymisfélaga. Í slíkri samvinnu þarf að fara fram markviss og gagnrýnin samræða um aðferðir og nálganir í kennslu í samræmi við hugmyndafræði skóla án aðgreiningar. Teymisfélagar þurfa að líta á fjölbreytileika nemenda sem hið sanna viðmið og nýta kraft samvinnunnar til að leita markvissra og fjölbreyttra lausnaleiða þeim til handa með sveigjanleika að leiðarljósi. Samvinna kennara og sérkennara í teymi gefur aukna möguleika á fjölbreyttum aðferðum og nálgunum í kennslu í takti við styrkleika þeirra sem þjóna hagsmunum fjölbreyttra nemendahópa.

Teymiskennsla kennara og annarra fagstétta • Lítil, en áleitin dæmisaga um menntun fyrir alla

• Hvaða þýðingu hafa þessar niðurstöður? • Hvernig geta fræðslu- og skólaskrifstofur brugðist við?