SZKOLENIE OKRESOWE W ZAKRESIE BEZPIECZESTWA I HIGIENY PRACOWNIKW

SZKOLENIE OKRESOWE W ZAKRESIE BEZPIECZEŃSTWA I HIGIENY PRACOWNIKÓW ADMINISTRACYJNO - BIUROWYCH Łódź, 2009 r.

PROGRAM SZKOLENIA 1. Wybrane regulacje prawne z zakresu prawa pracy dotyczące bezpieczeństwa i higieny pracy, z uwzględnieniem: a) praw i obowiązków pracowników w zakresie bhp oraz odpowiedzialności za naruszenie przepisów i zasad bhp b) ochrony pracy kobiet i młodocianych c ) wypadków przy pracy i chorób zawodowych oraz świadczeń z nimi związanych d) profilaktycznej ochrony zdrowia pracowników 2. Postęp w zakresie oceny zagrożeń czynnikami występującymi w procesach pracy oraz w zakresie metod ochrony przed zagrożeniami dla zdrowia i życia pracowników 3. Problemy związane z organizacją stanowisk pracy biurowej, z uwzględnieniem zasad ergonomii, w tym stanowisk wyposażonych w monitory ekranowe i inne urządzenia biurowe 4. Postępowanie w razie wypadków i w sytuacjach zagrożeń (np. pożaru, awarii), w tym zasady udzielania pierwszej pomocy w razie wypadku

WYBRANE REGULACJE PRAWNE Z ZAKRESU PRAWA PRACY DOTYCZĄCE BEZPIECZEŃSTWA I HIGIENY PRACY

POLSKIE ŹRÓDŁA PRAWA PRACY: Ø Konstytucja RP Ø Ustawy, w szczególności Kodeks Pracy Ø Rozporządzenia Rady Ministrów Ø Rozporządzenia Ministrów Ø Układy zbiorowe pracy Ø Zakładowe regulaminy pracy

OBOWIĄZKI I UPRAWNIENIA PRACODAWCY: Jedna z podstawowych zasad prawa pracy dotyczy odpowiedzialności pracodawcy za stan bezpieczeństwa i higieny pracy. Pracodawca jest zobowiązany znać przepisy o ochronie pracy, w tym przepisy i zasady BHP, jak również …

§ zapewnić pracownikom bezpieczne i higieniczne warunki pracy, przy odpowiednim wykorzystaniu osiągnięć nauki i techniki, § organizować pracę w sposób zapewniający bezpieczne i higieniczne warunki pracy, § zapewniać przestrzeganie w zakładzie przepisów oraz zasad BHP, § zapewnić wykonanie nakazów, wystąpień, decyzji i zarządzeń wydawanych przez organy nadzoru nad warunkami pracy § zapewnić wykonanie zaleceń społecznego inspektora pracy

SZKOLENIA W ZAKRESIE BHP Ø WSTĘPNE Ø OKRSOWE – dla pracowników administracyjno – biurowych nie rzadziej niż raz na 6 lat Ø SZKOLENIE INSTRUKTAŻOWE Pracownik jest obowiązany potwierdzić na piśmie zapoznanie się z przepisami oraz zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy.

MASZYNY, URZĄDZENIA I NARZĘDZIA PRACY ü powinny spełniać wymagania bezpieczeństwa i higieny pracy ü powinny uwzględniać zasady ergonomii – dziedzina zajmująca się przystosowaniem narzędzi, maszyn, środowiska i warunków pracy do psychofizycznych i autonomicznych potrzeb człowieka ü maszyny, stwarzające zagrożenie powinny być odpowiednio zabezpieczone ü wszystkie maszyny i urządzenia stanowiące wyposażenie stanowisk pracy muszą spełniać wymagania oceny zgodności

MATERIAŁY, SUBSTANCJE I PROCESY SZCZEGÓLNIE NIEBEZPIECZNE ü bezwzględny obowiązek zapewnienia bezpieczeństwa ü niedopuszczalne jest ich stosowanie bez uprzedniego ustalenia stopnia ich szkodliwości i podjęcia środków profilaktycznych ü muszą być oznakowane w sposób umożliwiający ich identyfikację ü niedopuszczalne jest ich stosowanie bez posiadania ich spisu oraz kart charakterystyki

SUBSTANCJE I CZYNNIKI RAKOTWÓRCZE üobowiązek zastępowania ich substancjami i czynnikami mniej szkodliwymi dla zdrowa üstosowanie innych dostępne środki ograniczające stopień narażenia ürejestrowania wszystkich prac z substancjami i czynnikami o działaniu rakotwórczym lub o prawdopodobnym działaniu rakotwórczym

NIEBEZPIECZNE CZYNNIKI BIOLOGICZNE ü wywierają niekorzystny wpływ na organizm ludzki i mogą być przyczyną chorób zawodowych, mogą wywoływać: - zawodowe choroby zakaźne i inwazyjne - schorzenia układu oddechowego - choroby uczuleniowe ü zastosować wszelkie dostępne środki eliminujące zagrożenie – zastąpienie szkodliwego czynnika biologicznego mniej niebezpiecznym

ü prowadzenie rejestru prac narażających pracowników ü prowadzenie rejestru pracowników narażonych na te czynniki ü wyposażenie pracowników w środki ochrony indywidualnej i przechowywanie ich w wyraźnie oznakowanym miejscu ü zapewnienie właściwych pomieszczeń urządzeń higieniczno - sanitarnych a także środków higieny osobistej a także jeśli to konieczne, środków do odkażania skóry lub błon śluzowych

ü zapewnienie pracownikom bezpiecznych warunków spożywania posiłków i napojów w wydzielonych pomieszczeniach ü dostarczenie pracownikom aktualnych pisemnych instrukcji postępowania ze szkodliwym czynnikiem biologicznym ü niezwłoczne informowanie wszystkich pracowników (lub przedstawiciela pracowników) narażonych w wyniku awarii lub wypadku ü podjęcie natychmiastowych działań mających na celu likwidację przyczyn i skutków zaistniałej awarii lub wypadku

ü przeciwdziałać mobbingowi MOBBING - działanie lub zachowanie dotyczące pracownika lub skierowane przeciwko niemu, polegające na długotrwałym nękaniu lub zastraszaniu pracownika, wywołujące u niego zaniżoną ocenę przydatności zawodowej, powodujące lub mające na celu poniżenie lub ośmieszenie pracownika , izolowanie go lub wyeliminowanie z zespołu pracowników ü utrzymywać pomieszczenia pracy w czystości i porządku oraz zapewnić ich okresowe remonty i konserwacje

URAWNIENIA PRACODAWCY Pracodawcy przysługuje roszczenie o odszkodowanie w przypadku nieuzasadnionego zerwania przez pracownika umowy o pracę bez przedłożenia wypowiedzenia O odszkodowaniu orzeka sąd pracy : § w wysokości wynagrodzenia pracownika za okres wypowiedzenia § w wysokości wynagrodzenia za okres 2 tygodni (rozwiązanie umowy o pracę zawartej na czas określony lub na czas wykonania określonej pracy)

PRAWA I OBOWIĄZKI PRACOWNIKÓW Podstawowym obowiązkiem pracownika jest przestrzeganie przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy

DO POZOSTAŁYCH OBOWIĄZKÓW NALEŻĄ: § przestrzegać czasu pracy ustalonego w zakładzie pracy § przestrzegać regulaminu pracy i ustalonego w zakładzie pracy porządku, § przestrzegać przepisów oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, a także przepisów przeciwpożarowych § dbać o dobro zakładu pracy, chronić jego mienie oraz zachować w tajemnicy informacje, których ujawnienie mogłoby narazić pracodawcę na szkodę

§ przestrzegać tajemnicy określonej w odrębnych przepisach § przestrzegać w zakładzie pracy zasad współżycia społecznego § znać przepisy i zasady bezpieczeństwa i higieny pracy, brać udział w szkoleniach oraz poddawać się egzaminom sprawdzającym § wykonywać pracę w sposób zgodny z przepisami i zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy oraz stosować się do poleceń przełożonych wydawanych w zakresie bhp § dbać o należyty stan maszyn i urządzeń oraz ład i porządek w miejscu pracy

§ stosować środki ochrony zbiorowej i indywidualnej, a także używać odzież i obuwie robocze zgodnie z przeznaczeniem § poddawać się badaniom lekarskim i stosować się do wskazówek lekarza § niezwłocznie zawiadomić przełożonego o zauważonym w zakładzie wypadku albo zagrożeniu i ostrzec o tym współpracowników § współdziałać z pracodawcą i przełożonymi w wypełnieniu obowiązków dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy

UPRAWNIENIA PRACOWNIKÓW § powstrzymanie się od wykonywania pracy (zawiadamiając o tym niezwłocznie przełożonego) - gdy warunki pracy nie odpowiadają przepisom BHP i stwarzają zagrożenie zdrowia lub życia § oddalenie się z miejsca zagrożenia (zawiadamiając o tym niezwłocznie przełożonego) – gdy powstrzymanie się od wykonywania pracy nie usuwa zagrożenia § powstrzymanie się od pracy (po uprzednim zawiadomieniu przełożonego) wymagającej szczególnej sprawności psychofizycznej – gdy stan psychofizyczny nie zapewnia bezpiecznego

§ pracownik nie może ponosić jakichkolwiek niekorzystnych dla niego konsekwencji z powodu powstrzymania się od pracy/ oddalenia się z miejsca zagrożenia, § za czas powstrzymania się od wykonywania pracy/oddalenia się z miejsca zagrożenia, pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia. Wszystkie opisane wyżej uprawnienia nie przysługują pracownikom, których obowiązkiem pracowniczym jest ratowanie życia ludzkiego lub mienia.

ODPOWIEDZIALNOŚĆ KARNA ZA NARUSZENIE PRZEPISÓW I ZASAD BHP ØKara upomnienia ØKara nagany ØKara pieniężna

KARA PIENIĘŻNA § nieprzestrzeganie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy lub przepisów przeciwpożarowych § opuszczenie pracy bez usprawiedliwienia, § stawianie się do pracy w stanie nietrzeźwym lub spożywaniu alkoholu w czasie pracy Kara pieniężna nie może być wyższa od jednodniowego wynagrodzenia pracownika. Łącznie kary pieniężne nie mogą przewyższać dziesiątej części wynagrodzenia przypadającego do wypłaty.

ZASTOSOWANIE KARY ü tylko po uprzednim wysłuchaniu pracownika ü do 2 tygodni od powzięcia decyzji o nałożeniu kary ü do 3 miesięcy od dopuszczenia się naruszenia ü w przypadku nieobecności pracownika (urlop, zwolnienie lekarskie) bieg dwutygodniowego terminu, w którym można nałożyć karę ulega zawieszeniu i rozpoczyna od dnia stawienia się pracownika w pracy

Pracownik w ciągu 7 dni od zawiadomienia o ukaraniu ma prawo do złożenia sprzeciwu, którego podstawą może być niedopełnienie wymagań przewidzianych w przepisach prawa (np. nie wysłuchanie pracownika przed nałożeniem kary). Pracodawca jest zobowiązany do rozpatrzenia złożonego sprzeciwu uwzględniając stanowisku reprezentującej pracownika zakładowej organizacji związkowej w ciągu 14 dni. W przypadku odrzucenia złożonego sprzeciwu pracownik ma prawo w ciągu 14 dni od dnia zawiadomienia odrzucenia sprzeciwu, wystąpić do SĄDU PRACY o uchylenie zastosowanej wobec niego kary.

§ po roku nienagannej pracy karę porządkową uważa się za niebyłą § odpis zawiadomienia o ukaraniu usuwa się z akt pracownika § obecne uregulowania prawne zakazują pozbawienia pracownika wobec którego nałożono karę porządkową, dodatkowych uprawnień wynikających z przepisów prawa pracy, jeżeli są one uzależnione od nienaruszenia obowiązków pracowniczych (np. nagroda jubileuszowa, premia)

WYKROCZENIA PRZECIWKO PRAWOM PRACOWNIKA Sprawcami wykroczeń mogą być: Øpracodawcy Øosoby działające w imieniu pracodawcy, odpowiedzialne w zakładzie pracy za stan bezpieczeństwa i higieny pracy Øosoby kierujące pracownikami Øosoby, do których zakresu działania należą określone obowiązki – z racji pełnionych funkcji

KATALOG WYKROCZEŃ § nie przestrzeganie przepisów lub zasad bhp § nie zawiadomienie w terminie 14 dni inspektora pracy i inspektora sanitarnego o miejscu, rodzaju, zakresie prowadzonej działalności (dotyczy również zmiany tych danych) § brak pisemnej informacji o środkach i procedurach stosowanych w celu spełnienia wymagania bhp § nie zapewnienie prowadzenia budowy, przebudowy obiektu budowlanego lub jego części na podstawie projektów uwzględniających wymagania bhp § stosowanie maszyn, urządzeń oraz środków ochrony indywidualnej nie posiadających certyfikatu na znak bezpieczeństwa lub oceny zgodności

§ stosowanie materiałów i procesów technologicznych bez uprzedniego ustalenia stopnia ich szkodliwości § stosowanie substancji chemicznych nie posiadających kart charakterystyki i opakowań zabezpieczających przed ich szkodliwym działaniem, pożarem lub wybuchem § nie zawiadomienie właściwego organu o śmiertelnym, ciężkim lub zbiorowym wypadku przy pracy § nie zgłoszenie choroby zawodowej (lub podejrzenia) § nie ujawnienie wypadku przy pracy lub choroby zawodowej utrudnianie działalności organom inspekcji pracy § nie wykonanie w oznaczonym terminie nakazu

Osoba dopuszczająca się wykroczeń przeciwko pracownikowi może podlegać karze grzywny od 1 000 zł do 30 000 zł.

ODPOWIEDZIALNOŚĆ KARNA § § § grzywna, kara ograniczenia wolności, kara pozbawienia wolności (od 1 do 3 lat) złośliwe lub uporczywe naruszanie praw pracownika wynikające ze stosunku pracy lub ubezpieczenia społecznego odmowa ponownego przyjęcia do pracy, o której orzekł właściwy organ naruszenie przepisów prawa o ubezpieczeniach społecznych nie dopełnienie obowiązku w zakresie bhp nie powiadomienie w terminie właściwego organu o wypadku przy pracy lub chorobie zawodowej

OCHRONA PRACY KOBIET § zakaz zatrudniania kobiet przy pracach szczególnie uciążliwych lub szkodliwych dla zdrowia Wykaz tych prac określiła Rada Ministrów w Rozporządzeniu z dnia 10 września 1996 r. w sprawie wykazu prac wzbronionych kobietom. Zakaz zatrudniania kobiet przy pracach wymienionych w wykazie prac wzbronionych jest bezwzględny. Nie uchyla go zgoda pracownicy na wykonywanie takiej pracy

§ Rodzice (kobiety, jak i mężczyźni) posiadają prawo do uprawnień umożliwiających łączenie zatrudnienia z wychowywaniem małego dziecka § ograniczenie czasu pracy pracownic ciężarnych - czas pracy nie może przekraczać 8 godzin § udzielenie pracownicy w ciąży zwolnienia na badania lekarskie • Pracownicy w ciąży nie wolno także: - zatrudniać w godzinach nadliczbowych - zatrudniać w porze nocnej - delegować poza stałe miejsce pracy (bez jej zgody)

§ zakaz zatrudniania pracownicy w ciąży – bez jej zgody – w systemie przerywanego czasu pracy § przysługujący dodatek wyrównawczy § prawo do dotychczasowego wynagrodzenia § trwałość zatrudnienia § umowa o pracę : - może zostać wypowiedziana przez pracownicę - może zostać rozwiązana na mocy porozumienia stron - ulega przedłużeniu do dnia porodu – gdy zawarta została na czas określony

OCHRONA PRACY MŁODOCIANYCH § mołodociany – osoba, która ukończyła 16 rok życia, ale nie przekroczyła 18 lat ü ukończone gimnazjum, świadectwo lekarskie stwierdzające, że dana praca nie zagraża zdrowiu § w celu przygotowania zawodowego § lub na podstawie umowy o pracę (prace lekkie) § zakaz zatrudniania: - przy pracach wzbronionych (Rada Ministrów) - w godzinach nadliczbowych i porze nocnej § skrócony wymiar czasu § przerwa w pracy obejmująca porę nocną nie krótsza niż 14 h § co najmniej 48 h odpoczynek obejmujący niedzielę

WYPADKI PRZY PRACY, CHOROBY ZAWODOWE, ŚWIADCZENIA Z NIMI ZWIĄZANE wypadek przy pracy - nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną powodujące uraz lub śmierć, które nastąpiło w związku z pracą: §podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika zwykłych czynności lub poleceń przełożonych §podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika czynności na rzecz pracodawcy, nawet bez polecenia §w czasie pozostawania pracownika w dyspozycji pracodawcy w drodze między siedzibą pracodawcy a miejscem wykonywania obowiązku wynikającego ze stosunku pracy

śmiertelny wypadek przy pracy - wypadek, w wyniku którego nastąpiła śmierć w okresie nie przekraczającym 6 miesięcy od dnia wypadku ciężki wypadek przy pracy - wypadek, w wyniku którego nastąpiło ciężkie uszkodzenie ciała a także choroba nieuleczalna lub zagrażająca życiu zbiorowy wypadek przy pracy - wypadek, któremu w wyniku tego samego zdarzenia uległy co najmniej dwie osoby

Uprawnienia do świadczeń przysługują również w razie wypadku pracownika w drodze do pracy lub z pracy. Uważa się, że wypadek nastąpił w drodze do pracy lub z pracy, jeżeli droga była najkrótszą i nie została przerwana, chyba że przerwa była życiowo uzasadniona i jej czas nie przekroczył granicy potrzeby lub, gdy nie będąc drogą najkrótszą, była ze względów komunikacyjnych drogą najdogodniejszą.

Na równi z wypadkiem przy pracy, traktuje się wypadek, któremu pracownik uległ: § w czasie podróży służbowej, chyba że wypadek spowodowany został postępowaniem pracownika, które nie pozostawało w związku z wykonywaniem powierzonych mu zadań § podczas szkolenia w zakresie powszechnej samoobrony; § przy wykonywaniu zadań zleconych przez działające u pracodawcy organizacje związkowe

Øpracownik, który uległ wypadkowi, jeżeli stan jego zdrowia na to pozwala, powinien poinformować niezwłocznie o wypadku swojego przełożonego Ødo czasu ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku pracodawca lub osoba kierująca pracownikami ma obowiązek zabezpieczyć miejsce wypadku

Ø Okoliczności i przyczyny wypadków śmiertelnych, ciężkich i zbiorowych ustala zespół powypadkowy, w którego skład wchodzi pracownik kierujący komórką służby bezpieczeństwa i higieny pracy oraz zakładowy społeczny inspektor pracy Ø Okoliczności i przyczyny wypadków innych (tzw. lekkich) ustala zespół powypadkowy, w którego skład wchodzi pracownik służby bezpieczeństwa i higieny pracy oraz przedstawiciel załogi np. oddziałowy (wydziałowy) społeczny inspektor pracy.

Po ustaleniu okoliczności i przyczyn wypadku zespół powypadkowy sporządza - nie później niż w ciągu 14 dni od dnia uzyskania zawiadomienia o wypadku - protokół ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku, zwany "protokołem powypadkowym".

Choroba zawodowa - choroba, wymieniona w wykazie chorób zawodowych, która została spowodowana działaniem czynników szkodliwych dla zdrowia występujących w środowisku pracy albo w związku ze sposobem wykonywania pracy, zwanych „narażeniem zawodowym”. Rozpoznanie choroby zawodowej u pracownika lub byłego pracownika, może nastąpić w okresie jego zatrudnienia w narażeniu zawodowym albo po zakończeniu pracy w takim narażeniu Przypadek podejrzenia choroby zawodowej należy niezwłocznie zgłosić: - państwowemu inspektorowi sanitarnemu - okręgowemu inspektorowi pracy

Organem upoważnionym do wydawania decyzji stwierdzającej chorobę zawodową jest właściwy inspektor sanitarny. Zgłoszenie podejrzenia choroby zawodowej leży w obowiązku: Øpracodawcy Ølekarza dentysty, który podczas wykonywania zawodu powziął takie podejrzenia u pacjenta W każdym przypadku podejrzenia choroby zawodowej pacjent zostaje kierowany na badania w celu wydania orzeczenia o rozpoznaniu choroby zawodowej albo o braku podstaw do jej rozpoznania

ŚWIADCZENIA Z TYTUŁU WYPADKÓW PRZY PRACY I CHORÓB ZAWODOWYCH Pracownikowi który: § uległ wypadkowi przy pracy lub § u którego stwierdzono chorobę zawodową § oraz członkom rodziny pracowników, zmarłych z powodu takiego wypadku lub choroby przysługują świadczenia przyznawane na wniosek pracownika, które przyznaje, w formie decyzji i wypłaca ZAKŁAD UBEZPIECZEŃ SPOŁECZNYCH. Procedura uruchomiona zostaje na wniosek osoby uprawnionej do świadczeń lub jej pełnomocnika.

Ubiegający się o świadczenia zobowiązany jest dołączyć do wniosku: § dokumentację wypadku (protokół powypadkowy/kartę wypadku) § lub decyzję o stwierdzeniu choroby zawodowej. Niezdolność do pracy oraz jej związek z wypadkiem lub chorobą zawodową, a także związek śmierci z wypadkiem/chorobą, ustala lekarz orzecznik albo komisja lekarska ZUS-u. Od decyzji ZUS-u wnioskodawca może się odwołać do właściwego sądu w terminie i według zasad określonych w przepisach Kodeksu postępowania cywilnego

Świadczenia nie przysługują w razie wystąpienia w dniu wypadku lub w dniu złożenia wniosku o przyznanie świadczeń z tytułu choroby zawodowej zadłużenia z tytułu składek Prawo do świadczeń przedawnia się, jeżeli zadłużenie zostanie uregulowane w ciągu 6 miesięcy od dnia wypadku lub od dnia złożenia wniosku o przyznanie tych świadczeń z tytułu choroby zawodowej.

Przy ustalaniu prawa do świadczeń, podstawy wymiaru i ich wysokości, a także przy ich wypłacie, stosuje się odpowiednio przepisy: Ø ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia chorobowego Ø z uwzględnieniem przepisów ustawy z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (Dz. U. Nr 199, poz. 1673 z późn. zm. )

PROFIAKTYCZNA OCHRONA ZDROWIA PRACOWNIKÓW Pracodawca jest zobowiązany: przeprowadzać, na swój koszt, badania i pomiary czynników szkodliwych dla zdrowia, rejestrować i przechowywać wyniki tych badań i pomiarów oraz udostępniać je pracownikom.

BADANIA LEKARSKIE ØWSTĘPNE ØOKRESOWE ØKONTROLNE – w przypadku niezdolności do pracy trwającej dłużej niż 30 dni Badania lekarskie są przeprowadzane na koszt pracodawcy. Badania okresowe i kontrolne przeprowadza się w miarę możliwości w godzinach pracy. Badaniom wstępnym nie podlegają osoby przyjmowane ponownie do pracy u danego pracodawcy na to samo stanowisko.

RYZYKO ZAWODOWE Pracodawca ma obowiązek przeprowadzić ocenę ryzyka zawodowego występującego na określonym stanowisku pracy. Szczególnie trudne może to być w odniesieniu do pracowników sprzątających. Mało kto bowiem jest świadomy zagrożeń wiążących się z tego rodzaju pracami.

Dziękuję za uwagę