STERILISATIE MENTAAL GEHANDICAPTEN Thierry VANSWEEVELT Hoogleraar Universiteit Antwerpen

STERILISATIE MENTAAL GEHANDICAPTEN Thierry VANSWEEVELT Hoogleraar Universiteit Antwerpen Advocaat Dewallens&Partners Universiteit Antwerpen/Dewallens&Partners

MENTALE ACHTERSTAND : DEFINITIE • intell. functioneren beduidend lager dan gemiddelde. • Tekorten in aanpassingsgedrag • Gediagnostiseerd vóór 18 jaar Universiteit Antwerpen/Dewallens&Partners

MENTALE ACHTERSTAND : SOORTEN • Randdebiliteit : IQ tussen 70 en 85 • Lichte ment. achterst. : IQ tussen 50 en 70 • Matige ment. achterst. : IQ tussen 35 en 50 • Ernstige ment. achterst. : IQ tussen 20 en 35 • Diepe ment. achterst. : IQ onder 20. Universiteit Antwerpen/Dewallens&Partners

BELANGEN EN WAARDEN • Recht op seksualiteit en voortplanting • Belang van het kind in goede gezondheid geboren te worden • Belang van het kind in goede familiale en educatieve omstandigheden op te groeien. • Alg. belang : eerbiediging autonomie mens en voorkomen erf. overdracht handicap/gunstige geboorte Universiteit Antwerpen/Dewallens&Partners

1° VOORWAARDE : INDICATIE? • Medische indicatie ? Supr. Court Canada : Re Eve : neen House of Lords : Re B: ja : gezondheid/welzijn persoon. Universiteit Antwerpen/Dewallens&Partners

2° VOORWAARDE: TOESTEMMING • Toestemming patiënt/vertegenwoordiger? • 1° stroming in rechtsleer : sterilisatie kan nooit : noch vertegenwoordiger, noch arts, noch samenleving : te persoonlijke en onomkeerbaare beslissing. Universiteit Antwerpen/Dewallens&Partners

2° VOORWAARDE: TOESTEMMING • 2° stroming in rechtsleer : • beschermingsstatuut : ja, sterilisatie kan • geen beschermingsstatuut : neen, bevoegdheid van vertegenwoordiger reikt niet zo ver : te persoonlijke en onomkeerbaare beslissing. Universiteit Antwerpen/Dewallens&Partners

ART. 13 WET PATIENTENRECHTEN • ‘Bij een meerderjarige patiënt die valt onder het statuut van verlengde minderjarigheid of onbekwaamverklaring worden de rechten uitgeoefend door zijn ouders of voogd • De patiënt wordt zoveel als mogelijk en in verhouding tot zijn begripsvermogen betrokken bij de uitoefening van zijn rechten Universiteit Antwerpen/Dewallens&Partners

ART. 14 WET PATIENTENRECHTEN • ‘Bij een meerderjarige wilsonbekwame patiënt : rechten worden uitgeoefend door • ofwel : zelf benoemde vertegenwoordiger • ofwel : cascaderegeling: partner, meerderjarig kind, ouders, broer of zus Universiteit Antwerpen/Dewallens&Partners

ART. 14 EN 15 WET PATIENTENRECHTEN • De patiënt wordt zoveel als mogelijk en in verhouding tot zijn begripsvermogen betrokken bij de uitoefening van zijn rechten • Arts wijkt af van beslissing vertegenwoordiger bij aantasting van leven of gezondheid van patiënt Universiteit Antwerpen/Dewallens&Partners

VOORWAARDEN : TOESTEMMING • Wet Patiëntenrechten maakt geen onderscheid naargelang aard van medische handeling • Wanneer patiënt zelf niet wilsbekwaam is, kan vertegenwoordiger ook in sterilisatie toestemmen. • Derde onafhankelijke instantie? Universiteit Antwerpen/Dewallens&Partners

ORDE VAN GENEESHEREN • Systematische sterilisatie: onaanvaardbaar • Telkens individueel onderzoek • Noodzaak moet bewezen zijn • Reversibele middelen : geen vold. oplossing • Wettelijke vertegenwoordiger: inf. consent • 3 artsen: gyn. of chirurg, neuropsychiater en HA of specialist Universiteit Antwerpen/Dewallens&Partners

RECHTSPRAAK • Feiten : vrouw : IQ = 67 + epilepsie • Echtgenoot : IQ = 60 +familiale diabetes • Vier kinderen mentaal gehandicapt • Keizersnede + sterilisatie zonder toestemming • Orde Geneesheren : vrijspraak Universiteit Antwerpen/Dewallens&Partners

RECHTSPRAAK • Rb. Turnhout 7/2/2001, T. Gez: • miskenning zelfbeschikkingsrecht Schadevergoeding : vrouw : 1 miljoen BF; man: 500. 000 BF Universiteit Antwerpen/Dewallens&Partners

RECHTSPRAAK • Hof Antwerpen, 28/6/2004, T. Gez. : fout : geen toestemming, ofschoon dit mogelijk was; Eerder voorkoming dan veroorzaking van schade • Schadevergoeding : Vrouw : 1. 000 euro Man : niets Universiteit Antwerpen/Dewallens&Partners

BESLUIT • Delicate materie : algemene uitspraken uit den boze, geval per geval • Betrekken patiënt bij uitoefening van zijn rechten • Wet Patiëntenrechten maakt geen onderscheid naargelang aard medische handeling : vertegenwoordiger bevoegd? Universiteit Antwerpen/Dewallens&Partners